Τετάρτη 31 Δεκεμβρίου 2014

ΑΜΥΝΑ ΣΕ ΒΑΘΟΣ


Οι Γερμανοί κατά τον Α ΠΠ αποδείχτηκαν μετρ στην εφαρμογή της «Άμυνας σε βάθος», δεν ήταν δική τους επινόηση η τακτική αυτή κίνηση αλλά ήταν κλεμμένη από ένα γαλλικό έγγραφο (“Morale”) που είχε πέσει στα χέρια τους του Strachan.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Άγγλοι αιχμάλωτοι των Γερμανών κατά τον Α ΠΠ.



Αντικατέστησαν λοιπόν οι Γερμανοί το σύστημα της «μακριάς γραμμής πυρός » που έβαλε μετωπικά με μικρές ομάδες που έβαλαν πλευρικά κατά των επιτιθεμένων.

Η πρώτη γραμμή – που ήταν ο βασικός στόχος των βολών του εχθρικού πυροβολικού – κρατιόταν με ελάχιστες δυνάμεις, όμως πίσω υπήρχε μια ζώνη συνεχούς άμυνας, έτσι ώστε η ζώνη περιλάμβανε προκεχωρημένα φυλάκια  και φωλιές πυροβόλων, το όλο σύστημα περιελάμβανε και μια εφεδρική δύναμη για αντεπίθεση.

Τα αποτελέσματα ήταν εντυπωσιακά, από το 1918 η Αντάντε ξεκίνησε να μιμούνται την «Άμυνας σε βάθος», πάντως δεν κατάφεραν ποτέ να την εφαρμόσουν με την τελειότητα που την εφάρμοσαν οι Γερμανοί.

 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Γάλλοι  στρατιώτες, σε χαράκωμα, οι επιθέσεις των ανδρών της Άνταντ προσέκρουαν στην καλοσχεδιασμένη "Άμυνα σε βάθος" των Γερμανών.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Α ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ εκδόσεις ΙΟΛΚΟΣ του N. FERGUSON

IF GERMANY ATTACKS  του  WYNNE

Δευτέρα 29 Δεκεμβρίου 2014

ΑΡΜΕΝΙΚΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ



Ο R Curzon στον δρόμο για τα Μετέωρα βρήκε την ευκαιρία να παραλληλίσει τα Ελληνικά μοναστήρια με αυτά των Αρμενίων.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το μοναστήρι του Tatev είναι ένα μοναστήρι του 9ου αιώνα και βρίσκεται στο μεγαλύτερο οροπέδιο από βασάλτη, κοντά στο χωριό Tatev στην νοτιοανατολική Αρμενία. Το μοναστηριακό συγκρότημα βρίσκεται στο χείλος του βαθιού φαραγγιού του ποταμού Vorotan. Το Tatev έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ιστορία της περιοχής σαν οικονομικό, πολιτικό, θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο.


«…Οι ταφόπετρες ή τα μνημεία των Αρμενίων αξίζει να αναφερθούν λόγω της μοναδικότητάς τους. Είναι συνήθως ορθογώνια μαρμάρινα κομμάτια, που κείνται οριζόντια στο έδαφος, πάνω σ αυτά υπάρχουν γλυπτές αναπαραστάσεις από την εμπορική δραστηριότητα που είχε ο νεκρός κατά την διάρκεια της ζωής του,  μερικά δείχνουν τον τρόπο με τον οποίο βρήκε ο Αρμένιος τον θάνατο.
 
Στο Petit Champ de Mort στο Πέραν της Κωνσταντινουπόλεως, μέτρησα νομίζω πέντε ταφόπλακες με ανάγλυφα των ανθρώπων που αποκεφαλίστηκαν.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το εσωτερικό αρμένικου μοναστηριού.


 
Στην Αρμενία ο ταξιδιώτης συχνά ξαφνιάζεται όταν βλέπει έναν γιγάντιο πέτρινο κριό, μακριά από οποιονδήποτε σημερινό οικισμό, αυτός είναι ο τάφος ενός παλιού ιδιοκτήτη κοπαδιών, του οποίου το σπίτι και το χωριό έχουν εξαφανιστεί και τίποτα, εκτός από αυτόν τον τάφο, δεν απόμεινε για να δείχνει το μέρος όπου κάποτε βρισκόταν κατοικία ανθρώπων.

 

Τα αρμένικα μοναστήρια, με εξαίρεση αυτά του Ετσμιατζίν (θρησκευτική πρωτεύουσα της Αρμενίας, επί του ποταμού Αράς κοντά στην πρωτεύουσα Εριβάν, όπου βρίσκεται το αρχαιότερο μοναστήρι) και ένα ή δύο άλλα, είναι πολύ μικρότερα κτίσματα απ ότι τα ελληνικά, είναι κατασκευασμένα με τον ίδιο τρόπο, όπως περιβάλλονται από ένα ψηλό τυφλό τείχος.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Petit Champ de Mort στο Πέραν της Κωνσταντινουπόλεως.
 
Οι εκκλησίες τους σπάνια έχουν τρούλο, είναι όμως συνήθως σαν μια μικρή σιταποθήκη, με μια οροφή με κλίση, κτισμένη όπως οι τοίχοι, με μεγάλες τετραγωνισμένες πέτρες. Στην μια άκρη της εκκλησίας υπάρχει μια μικρή πόρτα και στην άλλη άκρη μια ημικυκλική αψίδα, τα παράθυρα  είναι μικρά ανοίγματα σαν πολεμίστρες, αυτά τα κτίρια αν και πολύ μικρού μεγέθους, έχουν επιβλητική εμφάνιση γιατί μοιάζουν πανίσχυρα. Τα κελιά των Αρμενίων μοναχών βλέπουν στην αυλή, πράγμα που είναι αξιόλογο σ αυτήν την χώρα, όταν οι υπόλοιποι κάτοικοι μένουν σε υπόγειες τρύπες  σαν κουνέλια και επιβιώνουν τους ατελείωτους μήνες του χειμώνα του σκληρού κλίματος τους χάρη στη ζέστη που δημιουργείται από τα ζώα με τα οποία συμβιώνουν, γιατί η φωτιά είναι ακριβή σε μια χώρα τόσο ψυχρή όπου λόγω του ψύχους δεν φυτρώνουν δένδρα. Τα μοναστήρια των διαφόρων χριστιανικών αιρέσεων που βρίσκονται στα βουνά του Κουρδιστάν είναι πολυάριθμα και όλα λίγο πολύ παρόμοια.
 
Κουρνιασμένα στις κορυφές γκρεμών, σ αυτές τις άγριες περιοχές, βρίσκονται τα μοναστήρια φρούρια των Χαλδαίων οι οποίοι είναι γνωστοί σαν Νεστοριανοί  και των οποίων η πατριαρχική έδρα είναι στο Τσολέμερικ…»

 




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αρμένικο μοναστήρι στο βάθος το Αραράτ.



 Η εκκλησία των Χαλδαίων ιδρύθηκε το 1553 μχ και υπάγεται στον Πάπα της Ρώμης, ενώ διατηρεί την ίδια δομή και τυπικό με τους νεστοριανούς, ζουν στο Ιράκ, το Ιράν, στο Λίβανο και την Συρία. Έχουν καλές σχέσεις με τους μουσουλμάνους του Ιράκ και κατέχουν υψηλά αξιώματα.

 Το Τσολέμερικ σήμερα λέγεται Χακκιάρι και βρίσκεται στο τουρκικό κουρδιστάν στα σύνορα με την Περσία, είναι σε υψόμετρο 1700 μέτρα, το 1916 το σύνολο του πληθυσμού ήταν Ασσύριοι οι οποίοι σφαγιάστηκαν από τους Κούρδους μετά από τουρκική υποκίνηση.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Το Μοναστήρι Γκεγκχάρντ, είναι  ένα μοναστήρι του τέταρτου αιώνα, έχει θέα στον φαράγγι του ποταμού Azat,  στην περιοχή του Καυκάσου της Αρμενίας.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ΤΑ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑ ΤΩΝ ΜΕΤΕΩΡΩΝ του R Curzon εκδόσεις ΒΗΜΑ περιηγήσεις

Παρασκευή 26 Δεκεμβρίου 2014

ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΟΜΟΙΡΗΣ

 
 
 
14 Δεκεμβρίου 1883 - 3 Απριλίου 1962
 
 
 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στο ΒΒC φιλοξενήθηκαν κατά καιρούς οι απόψεις του μεγάλου μουσουργού Μανώλη Καλομοίρη (εδώ σε συνέντευξή του το 1948).




«Μανώλης Καλομοίρης τ’ όνομά μου, γεννήθηκα στη Σμύρνη στα 1883, στις 14 του Χριστού.
Πατέρας μου ο γιατρός ο Γιάννης ο Καλομοίρης, ή μάλλον ο Ιωάννης του Εμμανουήλ Καλομοίρης – όπως βρίσκεται ακόμα γραμμένο σε μερικά παληά του βιβλία – από το Νέο Καρλόβασι της Σάμου, όπου κ’ εγώ είμαι γραμμένος στο σχετικό δημοτολόγιο».






Αυτά τα λόγια σημειώνει η ηγετική φυσιογνωμία της «Νεοελληνικής Εθνικής Μουσικής Σχολής», ο ιδρυτής του Ελληνικού και του Εθνικού Ωδείου στο βιβλίο «Η ζωή μου και η τέχνη μου» που άρχισε να το γράφει λίγο πριν τον Β Παγκόσμιο Πόλεμο, το συνέχισε στην διάρκεια της Κατοχής, συνθέτοντας παράλληλα και τα μουσικά του απομνημονεύματα -«Από την ζωή και τους καημούς του καπετάν Λύρα» - σε μορφή ορατορίου.




Ο Μανώλης Καλομοίρης έμεινε ορφανός από πατέρα σε ηλικία 4 ετών και όπως γράφει ο ίδιος για παρήγορο άγγελο και παραστάτη είχε την αγάπη της μάνας του, «που την τραγούδησα στην Μάνα του Δαχτυλιδιού της Μάνας» ενώ στα πρώτα του παιδικά χρόνια τον «παρέστεκε» και η γιαγιά του – μάνα της μάνας του – η «νενέ» του, όπως αποκαλούσαν τις γιαγιάδες οι Σμυρνιοί, και η οποία καθώς είχε ανατραφεί από κάποια Αρμένισσα, μιλούσε και Τούρκικα και Αρμένικα.


Η γιαγιά κοίμιζε και ξυπνούσε τον μικρό Μανώλη με δημοτικά τραγούδια για κλέφτες και αρματολούς και παραμύθια, με βασιλοπούλες και δράκους, με νεράϊδες και «αραπάδες», με μάγισσες και καλικάντζαρους, προκαλώντας την ήπια αντίδραση της μάνας του που τον προόριζε για…γιατρό και όχι για «καπετάνιο»!




«Δεν γίνηκα ούτε καπετάνιος – ή μάλλον έγινα του γλυκού νερού – ούτε γιατρός. Όμως τα τραγούδια της Νενές μου σαν κάτι να μιλήσανε στην ψυχή μου, σαν κάτι να χαράξανε μέσα στο παιδικό μου υποσυνείδητο και να με κρατήσανε δεμένο στη μαγική χώρα των ρυθμών και των ονείρων...».




Εκτός από την γιαγιά του, η φυσιογνωμία που τάραζε την παιδική φαντασία του Μανώλη Καλομοίρη και την οποία διατηρούσε ολοζώντανη στην θύμησή του ήταν μια τυφλή εξαδέλφη της γιαγιάς του, η Τσάτσα Μαρούκα.




«Και τώρα που γράφω, καθώς την αναθυμάμαι, πετάγεται μπροστά μου μια παρόμοια μορφή που μουσικά την έχω δημιουργήσει: η Μάνα στον Πρωτομάστορα».




Παράλληλα σε οικογενειακό επίπεδο, ο φύλακας-άγγελος όλης της οικογένειας ήταν ο αδελφός της μητέρας του, Μηνάς Χαμαδόπουλος, δημοσιογράφος, βουλευτής της Τουρκικής Βουλής, το 1870, «Μέγας Ρήτωρ» του Οικουμενικού Θρόνου, φίλος του θεάτρου και δραματικός συγγραφέας.
Ο μικρός Μανώλης Καλομοίρης πέρασε τα παιδικά του χρόνια μέσα στην μοναξιά καθώς «ήμουνα πολύ συχνά ντροπιάρης και ακοινώνητος, ενώ από την άλλη μεριά λαχταρούσα και ποθούσα τη συντροφιά φίλων και συνομηλίκων. Αυτό τόχω ως σήμερα. Δεν μπορώ να καταλάβω πως τα καταφέρνω να στέκομαι απόμακρα από ανθρώπους που τους αγαπώ και θάθελα να έρχομαι σε στενώτερο δεσμό μαζύ τους, κι όμως συχνά είμαι βαρύς και δισταχτικός στη σχέση τους».







ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Μανώλης Καλομοίρης  διεύθυνει τη στρατιωτική μπάντα στην κηδεία του Ελευθερίου Βενιζέλου (1936). Ο συνθέτης παραβίασε βασιλική εντολή η οποία απαγόρευε την παρουσία του ως μαέστρου της μπάντας, γεγονός που του στοίχισε τη θέση του ως γενικού επιθεωρητή των στρατιωτικών μουσικών.



Σε ηλικία επτά ετών η μητέρα του έγραψε τον Μανώλη Καλομοίρη στο «Παρθεναγωγείον και Νηπιαγωγείον το Παλλάδιον», των αδελφών Πασχάλη που δεχόταν και αγόρια στις μικρές τάξεις, ενώ λίγο αργότερα, όταν η διευθύντρια της ανήγγειλε ότι «η σχολή επρομηθεύθη εν κλειδοκύμβαλον», τον έγραψε αμέσως για μαθήματα με δάσκαλο τον κ. Διγενή Καπαγκρόσσα, εκ Ζακύνθου.




Ο Καπαγκρόσσας στάθηκε τύραννος για τον μικρό Μανώλη και τον έκανε για κάμποσο καιρό να θεωρεί ότι το πιάνο είχε ως μόνο προορισμό να βασανίζει τα δάχτυλα των μικρών παιδιών! Η μόνη του χαρά ήταν όταν η διευθύντρια του σχολείου τον άφηνε μόνο του να μελετήσει, καθώς τότε, αντί να παίζει τις «ανιαρές σκάλες και τα ανιαρά γυμνάσματα του Καπαγκρόσσα», δοκίμαζε τα άσπρα και μαύρα πλήκτρα και προσπαθούσε να βρεί διάφορους ηχητικούς συνδυασμούς, προκαλώντας τις επιπλήξεις της διευθύντριας: «Μανωλάκη, πάλι τα ιδικά σου παίζεις»!

Το ημερολόγιο έδειχνε 1894 όταν η οικογένεια του Μανώλη Καλομοίρη εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα, στην Πλάκα, όπου από το παράθυρο του δωματίου του ο Μανώλης Καλομοίρης έβλεπε τον Παρθενώνα.




«Όμως μαζύ με τον Παρθενώνα, το σπίτι έβλεπε και στη μάντρα της κυρά Κώσταινας. Συχνά από την μάντρα σαν έβαζαν να ψήσουν κοκορέτσι, αντιλαλούσανε στ’ αυτιά μου τα τραγούδια του κυρ Κώστα που, με μια βραχνιασμένη μα σωστή φωνή, τραγουδούσε λογιών λογιών τραγούδια της Ρούμελης, της πατρίδας του, και στις γιορτερές μέρες τόστηναν στο χορό με λαγούτα και ζουρνάδες. Τι τα θέτε, από τότε πιότερο με συγκινούσανε τα ζωντανά αυτά λαϊκά τραγούδια από τη θεά ‘της αθανάτου κληρονομίας των ενδόξων προγόνων μας’ όπως έλεγε ο αείμνηστος σεβαστός μου καθηγητής των Ελληνικών και των Λατινικών, Γεωργιάδης».





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Στο κέντρο: Τχης(ΜΣ) Μανώλης Καλομοίρης. Από το 1917 έως το 1937 ο διεθνούς φήμης και ακτινοβολίας εθνικός συνθέτης της Ελλάδος και αργότερα μέλος της Ακαδημίας Αθηνών αναλαμβάνει τη θέση του Γενικού Επιθεωρητή Στρατιωτικών Μουσικών.







Το 1896 η οικογένεια μετακόμισε στην οδό Σόλωνος ενώ εν τω μεταξ
ύ ο Μανώλης έμαθε για τον θάνατο της Νενές του στην Σμύρνη. «Η καλή μου η γιαγιά δεν θα μου ξανάλεγε πιά παραμύθια ούτε θα μου τραγουδούσε το ‘Λύγκο το Λεβέντη τον αρχιληστή’ που ύστερ’ από χρόνια ήτανε γραφτό να τον τραγουδήσω εγώ στο Συμφωνικό μου Κοντσέρτο για πιάνο και ορχήστρα».

Τα χρόνια αυτά ο Μανώλης Καλομοίρης συνεχίζει τις σπουδές του στο πιάνο με τον Τιμόθεο Ξανθόπουλο, ενώ δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι ο νεαρός έφηβος, πλέον, ζει σε μια πολύ ταραγμένη εποχή: Το 1896 παρακολουθεί τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες στην Αθήνα, θα ζήσει το «δυστυχώς επτωχεύσαμεν» του Χαριλάου Τρικούπη, τις πρώτες συγκρούσεις μεταλλωρύχων και χωροφυλακής στο Λαύριο, όπως και την εθνική ταπείνωση του ελληνοτουρκικού πολέμου του 1897.




Το 1899 ο Μανώλης Καλομοίρης μετέβη στην Κωνσταντινούπολη όπου πήρε μαθήματα πιάνου από την Σοφία Σπανούδη η οπαία τον εισήγαγε και στην ποίηση του Κωστή Παλαμά. Παρακούοντας την επιθυμία της οικογένειάς του που τον θέλει....γιατρό(!), πηγαίνει στην Βιέννη το 1901 και εγγράφεται στο Ωδείο. Εκεί θα γνωριστεί με την Κερκυραία Χαρίκλεια Παπαμόσχου την οποία παντρεύτηκε το 1906 και θα συνθέσει τα πρώτα του έργα, ενώ τα σύννεφα της επερχόμενης θύελλας του Α Παγκοσμίου Πολέμου είχαν αρχίσει να συσσωρεύονται πάνω από την Ευρώπη που είχε χωριστεί σε δύο στρατόπεδα – της «Εγκάρδιας Συννενόησης» (Entente) (Αγγλία, Γαλλία, Ρωσία και τις Κεντρικές Δυνάμεις με ηγέτιδα δύναμη την Γερμανία – και την Απω Ανατολή με την κήρυξη του Ρωσοϊαπωνικού πολέμου.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : «Συμφωνία των ανίδεων και των καλών ανθρώπων».





Από το 1906 ως το 1910 ο Μανώλης Καλομοίρης θα διδάξει στο Λύκειο Ομπολένσκι στο Χάρκοβο της Ουκρανίας, αλληλογραφεί με τον Κωστή Παλαμά, συνθέτει την «Ρωμέϊκη Σουίτα» και ταυτόχρονα στέλνει τα πρώτα του κείμενα στο περιοδικό των δημοτικιστών «Νουμάς».
«Η πυκνή μου αλληλογραφία και πνευματική επικοινωνία με την Αθήνα και με τους αρχηγούς του δημοτικισμού από την μια μεριά, κι από την άλλη η μουσική της κοινωνία, που την εύρισκα σε πρωτόγονη κατάσταση, μου δυναμώσανε την επιθυμία να κατέβω στην Ελλάδα, έστω και προσωρινά, και να γνωρίσω και να γνωριστώ.
Επειτα η απομόνωσή μου στην Ρωσία είχε ανάψει τον εθνικισμό και τον πατριωτισμό μου. Σε αληθινή έξαρση και έξαψη ονειρευόμουνα διαρκώς μια Νεοελληνική αναγέννηση και προσδοκούσα το Μεσσία που θα χάριζε στην Ελλάδα μου ‘τα φτερά, τα πρωτινά της τα μεγάλα’, όπως έλεγε ο ποιητής στον Προφητικό του που είχε δημοσιευθεί στο Νουμά, πρίν ακόμα εκδοθή ο Δωδεκάλογος του Γύφτου».




Το 1908 ο Μανώλης Καλομοίρης πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση στην Αθήνα ως συνθέτης, ενώ το γραμμένο στη δημοτική γλώσσα, πρόγραμμά του, θεωρείται το μανιφέστο της «Εθνικής Σχολής» μουσικής.




Η δημοσίευση του προγράμματος στην δημοτική προκάλεσε ποικίλα σχόλια, η συνισταμένη των οποίων ήταν πως ήρθε ένας «μαλλιαρός» μουσικός από την Ρωσία και θα δώσει συναυλία όπου θα τραγουδήσουνε τραγούδια πάνω σε στίχους του Πάλλη και του Παλαμά. Μάλιστα η εφημερίδα «Αθήναι» που διηύθυνε ο Πώπ – φοβερός αντιδημοτικιστής – είχε ένα αρθράκι με τον τίτλο «Συναυλία με κοτσίδες»!!!, ενώ γινόταν και λόγος για ρώσικα ρούβλια με τα οποία είχε πληρωθεί ο συνθέτης για να ....διαφθείρει το «έθνος» και να κάνει ρώσικη προπαγάνδα.




Μόλις ακούστηκε το «Πρωτοβάρεμα» και η «Διπλόφουγκα» και η Γεννάδη – «κόρη οικογενείας με τόσας εθνικάς παραδόσεις (....) που δέχθηκε να συμμετάσχει στο εθνικό ανοσιούργημα» - τραγούδησε την «Πατινάδα» και το «Στην ανέμη καρφωμένα», το κοινό άρχισε να αλλάζει γνώμη και στο τέλος «μπιζάρισε», την «Μολυβιάτισσα», την «Πατινάδα» και την «Ρουμελιώτισσα».


«Αυτά ήτανε τα ρώσικα ρούμπλια, κυρίες και κύριοι», είπε στο τέλος ο Μανώλης Καλομοίρης.
Είναι η εποχή που το ελληνικό έθνος – αδύναμο οικονομικά και πολιτικά για λόγους που αποτελούν αντικείμενο άλλης συζήτησης – προσπαθεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξή του μέσω πολιτισμικών στοιχείων. Η αναγκαιότητα «εφεύρεσης» της εθνικής ταυτότητας στο περιβάλλον των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα, κάνει τις συζητήσεις να περιστρέφονται γύρω από την έννοια της «παράδοσης», ενώ τα πρωτογενή «υλικά» με τα οποία δομείται η εθνική ταυτότητα αναζητούνται στις κοινές πολιτισμικές παραδόσεις, στην γλωσσική ομοιογένεια και στην θρησκευτική κοινότητα.
Ο Μανώλης Καλομοίρης θεωρείται ως η ηγετική μορφή της «Εθνικής Μουσικής Σχολής», καθώς υποστήριζε ότι ο συνθέτης της «έντεχνης» μουσικής πρέπει να χρησιμοποιεί τους ρυθμούς, τις κλίμακες και τον χαρακτήρα των δημοτικών τραγουδιών και κυρίως η μουσική του να έχει «ζωή» και να εκφράζει αυτό που νοείται ως «ελληνική ψυχή».




Η «ελληνική ψυχή» δεν είναι κάτι το αυτονόητο, αλλά εντάσσεται στην ιστοριογραφική παράδοση των τελών του 19ου και αρχών του 20ου αιώνα, σύμφωνα με την οποία το «παρελθόν» αντιμετωπίζεται με μια ορισμένη μυστικιστική οπτική, δεν θεωρείται θεμελιωμένο στην Ιστορία, αλλά προσεγγίζεται, ως διαχρονική, υπαρκτή, πλην αφηρημένη συνιστώσα, μέσω του ενστίκτου και της αισθητικής.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : 1952, Ο Μανώλης Καλομοίρης με τη διευθύντρια και μαθητές του Εθνικού Ωδείου Λάρνακος. Πάντα δίπλα στον Ελληνισμό.


Αυτή η αντίληψη αποτυπώνεται στην άποψη του ενιαίου και αδιαίρετου όλου του Ελληνικού πολιτισμού, διαμέσου των αιώνων.


Για τον Μανώλη Καλομοίρη το παρελθόν βρίσκεται μέσα στο παρόν και ως τέτοιο πρέπει να βιώνεται. Αυτή η αντίληψη υιοθετείται από τον πνευματικό περίγυρο της εποχής του, καθώς ανταποκρίνεται στο αίτημα για την αδιάρρηκτη εθνική ταυτότητα, που τόσο ανάγκη την έχει η νεαρή αστική τάξη η οποία «εμφανίζεται» στο ιστορικό προσκήνιο το 1909 με την Επανάσταση στο Γουδί, που φέρνει στην εξουσία την μεγαλύτερη – ίσως – ηγετική της φυσιογνωμία, τον Ελευθέριο Βενιζέλο που θέτει σε εφαρμογή ένα μεταρρυθμιστικό πρόγραμμα, το οποίο για την Ελλάδα είχε αργήσει πολύ, πάρα πολύ…Ταυτόχρονα η Ελλάδα διπλασιάζει, σχεδόν, τα σύνορά της μετά τους Βαλκανικούς πολέμους του ’12-’13 και είναι η παράδοση που θα θεωρηθεί ως αναγεννητική δύναμη του έθνους μέσα στα καινούργια κρατικά του σύνορα.


Το 1910 ο Μανώλης Καλομοίρης εγκαθίσταται οριστικά στην Αθήνα και διορίζεται καθηγητής στο Ωδείο Αθηνών, ενώ το 1912 θα συνθέσει τα «Μαγιοβότανα». Το 1915 ολοκληρώνει την όπερα «Ο Πρωτομάστορας» την οποία αφιερώνει στον Ε. Βενιζέλο, τον «Πρωτομάστορα της Μεγάλης Ελλάδας». Ο Α Παγκόσμιος Πόλεμος έχει αρχίσει, η Ελλάδα χωρίζεται στα δυό – βενιζελικοί και βασιλόφρονες – ως προς το θέμα της ένταξης της Ελλάδας στο πλευρό της Αντάντ, ο Βενιζέλος εγκαθιστά προσωρινή κυβέρνηση στην Θεσσαλονίκη και με την βοήθεια των συμμαχικών στρατευμάτων κατεβαίνει στην Αθήνα και παίρνει την εξουσία, η Οκτωβριανή Επανάσταση το 1917, συνταράσσει την Ρωσία. Είναι η εποχή που ο Μανώλης Καλομοίρης συνθέτει το «Δαχτυλίδι της Μάνας» και το τραγούδι «Βενιζέλος», ενώ διορίζεται και γενικός επιθεωρητής Στρατιωτικών Μουσικών.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ο Μανώλης Καλομοίρης με τον Αιμίλιο Ριάδη στο καλλιμάρμαρο στάδιο .


Ο Μανώλης Καλομοίρης διευθύνει τη στρατιωτική μπάντα στην κηδεία του Ελευθερίου Βενιζέλου (1936).
Ο συνθέτης παραβίασε βασιλική εντολή η οποία απαγόρευε την παρουσία του ως μαέστρου της μπάντας, γεγονός που του στοίχισε τη θέση του ως γενικού επιθεωρητή των στρατιωτικών μουσικών.

Το 1919 ο Μανώλης Καλομοίρης παραιτείται από το Ωδείο Αθηνών και ιδρύει το Ελληνικό Ωδείο. Ο Μουσταφά Κεμάλ «Ατατούρκ» κηρύσσει εθνική επανάσταση στην Τουρκία με σκοπό να διαφυλάξει την ανεξαρτησία της νέας εθνικής Τουρκίας που ηττημένη στον Α Παγκόσμιο Πόλεμο υπέγραψε ανακωχή μαζί με τις Βουλγαρία και Γερμανία. Στις 2 Μαίου 1919, ελληνικά στρατεύματα αποβιβάζονται στην Σμύρνη, ενώ με την Συνθήκη των Σεβρών του 1920 αποδίδονται στην Ελλάδα η Ανατολική Θράκη, η Ιμβρος, η Τένεδος και η διαχείριση της περιοχής της Σμύρνης. Ο Μανώλης Καλομοίρης συνθέτει την «Συμφωνία της Λεβεντιάς». Ο Κεμάλ απορρίπτει τη Συνθήκη των Σεβρών, η Ελλάδα αποβιβάζει στρατεύματα στην Ιωνία, με συμμαχική συγκατάθεση, και αρχίζει η Μικρασιατική Εκστρατεία που θα λήξει το 1922 με την μεγαλύτερη καταστροφή του νέου Ελληνισμού, που απομονωμένος από τους συμμάχους του, θα βιώσει τον τραγικό ξεριζωμό από την γη της Ιωνίας.




Αυτό που αποτελούσε ζήτημα «εθνικής ταυτότητας» πριν το 1922, τώρα με το γκρέμισμα της «Μεγάλης Ιδέας», εν μέσω αδιαφορίας, εχθρότητας, και απίστευτου διπλωματικού παρασκηνίου, όπου μόνο η ισχύς υπολογίζεται, μετατρέπεται σε ζήτημα «ελληνικότητας», κάτι πολύ χαρακτηριστικό για περιόδους που μια κοινωνία ολόκληρη βρίσκεται σε κρίση. Όλη αυτή η αγωνία θα εκφραστεί με πολύ χαρακτηριστικό τρόπο και στην ποίηση της «γενιάς του ‘30», με προεξάρχοντα τον Γιώργο Σεφέρη.


Από την άποψη της μουσικής, η έλευση των Μικρασιατών μουσικών θα οδηγήσει αφ’ ενός μεν στην γέννηση του «αστικού λαϊκού τραγουδιού», ενώ θα διατηρήσει και θα εμπλουτίσει τον ήχο με τους πανάρχαιους παραδοσιακούς «δρόμους» και κλίμακες, γεγονός μέγιστης σημασίας.

Όταν στα τέλη του 19ου αιώνα, ξένοι μουσικολόγοι πραγματοποίησαν την πρώτη συλλογή Ελληνικών δημοτικών τραγουδιών, υιοθέτησαν την «συνέχεια» της ελληνικής μουσικής από την Αρχαιότητα ως την Δημοτική Μουσική, ενώ μια αντίστοιχη άποψη υιοθέτησε και ο Γεώργιος Παχτίκος, δάσκαλος του Μανώλη Καλομοίρη. Την ίδια αντίληψη ενστερνιζόταν και ο Καλομοίρης ο οποίος τόνιζε ότι στον ελληνικό λαό παρέμενε ολοζώντανο το τονικό σύστημα των παλαιών ήχων που στην Δύση είχε εκτοπιστεί από τις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες (σ.σ. μινόρε-ματζόρε).






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το Ελληνικό Κουιντέτο σε φωτογραφία του 1911. Από αριστερά, Γιώργος Χωραφάς, Μιχάλης Καζάζης, Ροδόλφος Γαϊδεμβέργερ, Μανώλης Καλομοίρης, Φιλοκτήτης Οικονομίδης.


Για την ιστορία, αξίζει να αναφέρουμε ότι αυτή η διατήρηση των «παλαιών ήχων», θα κρατήσει μέχρι την εμφάνιση στην λαϊκή μουσική του Βασίλη Τσιτσάνη, που πρώτος αυτός θα εισάγει τις μείζονες και ελάσσονες κλίμακες στο λαϊκό τραγούδι, αλλάζοντας οριστικά τόσο, τον «ήχο», το μουσικό αισθητήριό μας και συμβάλλοντας καθοριστικά στο άνοιγμα του νέου κύκλου του ελληνικού τραγουδιού, την δεκαετία του ’60 με προεξάρχουσες φυσιογνωμίες τον Μίκη Θεοδωράκη και τον Μάνο Χατζιδάκι .


Σε ό,τι αφορά τον Μανώλη Καλομοίρη θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η στάση του απέναντι στην παράδοση, δεν είχε την έννοια ούτε της αναβίωσης της αρχαίας τραγωδίας, ούτε και της πιστής γραφής της δημοτικής μουσικής από τους σύγχρονους συνθέτες. Ο Καλομοιρης πίστευε στην ζώσα παράδοση μέσα στο παρόν, γι’ αυτό και ήταν ένθερμος δημοτικιστής, αλλά και λάτρης του Κωστή Παλαμά και φιλοδοξούσε – με την ευγενικότερη έννοια του όρου – όπως εκείνος που είχε αναγνωριστει ως «εθνικός ποιητής» πολύ πριν τον θανατο του, το 1943, να συμβάλλει στην αναγέννηση της «εθνικής μουσικής».
«Ο Παλαμάς και ο Βενιζέλος σταθήκανε πάντα, σ’ όλη μου την καλλιτεχνική και ψυχική βίωση οι δυό φάροι της πνευματικής μου ζωής. Στον Παλαμά ή τέχνη μου χρωστάει, όχι μόνο τις άμεσες εμπνεύσεις της από τους αθάνατους στίχους του, μα κάτι πολύ πιο βαθύ και μεγάλο, την όλη της ανάταση».

Το 1924 ο συνθέτης και η αθηναϊκή κοινωνία συνταράσσεται από τον φόνο του γιου του Καλομοίρη, Γιαννάκη. Δύο χρόνια αργότερα, ο Μανώλης Καλομοίρης θα ιδρύσει το Εθνικό Ωδείο. Το 1930 θα συνθέσει την «Συμφωνία των καλών και των ανίδεων ανθρώπων», και θα ιδρύσει τον βραχύβιο Εθνικό Μελοδραματικό Όμιλο.


Το 1936 και ενώ η αιματηρή καταστολή της μεγάλης απεργίας των καπνεργατών στην Θεσσαλονίκη, είναι προάγγελος των όσων θα επακολουθούσαν, δύο μήνες αργότερα, ο Καλομοίρης εκλέγεται πρόεδρος της Ενωσης Ελλήνων Μουσουργών. Με την επιβολή της δικτατορίας του Μεταξά, στις 4 Αυγούστου του 1936, «παραιτείται» από την θέση του γενικού επιθεωρητή Στρατιωτικών Μουσικών, καθώς ηγήθηκε του μουσικού αγήματος στην κηδεία του Ε. Βενιζέλου, παρά την σχετική απαγόρευση του Ι. Μεταξά.Το 1938 έγραψε τη μουσική για το μυθιστόρημα «Ο Μηνάς ο Ρέμπελος» του Κωστή Μπαστιά – ανθρώπου του Μεταξά επί των πολιτιστικών - ενώ την ίδια χρονιά το «Συμφωνικό Κοντσέρτο» του ανέβηκε στο Βερολίνο με σολίστ την κόρη του Κρινιώ.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Φανατικός Βενιζελικός και δημοτικιστής - οπαδός του Ψυχάρη - ο Μανώλης Καλομοίρης.

Τον Φεβρουάριο του 1940 ανέβηκε στο Βερολίνο το «Δαχτυλίδι της Μάνας». Στην διάρκεια της Κατοχής, ο Καλομοίρης κατηγορήθηκε από ανθρώπους του μουσικού κύκλου ως φιλοναζιστής, ωστόσο με την μεσολάβηση του συνθέτη Δημήτρη Δραγατάκη και του μουσικοκριτικού Φοίβου Ανωγειανάκη, σύναψε καλές σχέσεις με την Αριστερά, ενώ βοήθησε τόσο στο να βρουν δουλειά πολλοί αριστεροί μουσικοί, όσο και στο να επιστρέψουν από τις εξορίες. Ο Καλομοίρης φρόντιζε να διατηρεί τις ισορροπίες σε πολιτικό επίπεδο και συνεργάστηκε καλλιτεχνικά με πολλούς, ανεξαρτήτως πολιτικής ιδεολογίας. Όσο για τις κατηγορίες που του προσάπτονται θα πρέπει κανείς να είναι ιδιαίτερα προσεκτικός, αξίζει όμως να σημειωθεί ότι το 1945 η κόρη του Κρινιώ παρασημοφορήθηκε από την γαλλική κυβέρνηση για την δράση της στην γαλλική Αντίσταση.

Το 1955 ο Μανώλης Καλομοίρης συνέθεσε την «Παλαμική Συμφωνία» και το 1961 την τελευταία του όπερα «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος».
Οι απόψεις της «Εθνικής Μουσικής Σχολής» θα διατηρηθούν ως την δεκαετία του 1960, εποχή που σημειώνονται σοβαρότατες μεταβολές στην ελληνική μουσική – με κύριο άξονα το τραγούδι – ενώ σε ότι αφορά την συμφωνική μουσική, η πικρή αλήθεια είναι ότι αποτελεί ένα τομέα παραμελημένο στην χώρα μας. Ενδεικτικό της άποψης αυτής είναι ότι δεν έχει γραφτεί, ακόμα, στην Ελλάδα πλήρης βιογραφία του Μανώλη Καλομοίρη, του ανθρώπου που συνέβαλε στην διαμόρφωση της ελληνικής μουσικής στον 20ο αιώνα, που συνέγραψε παιδαγωγικά εγχειρίδια, που ίδρυσε Ωδεία, που εξελέγη ακαδημαϊκός το 1944.


 



Η όπερα «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος» ανέβηκε σε πανελλήνια «πρώτη» στο Ηρώδειο από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 12 Αυγούστου 1962. Ο μουσουργός Μανώλης Καλομοίρης που είχε «φύγει» στις 3 Απριλίου της ίδιας χρονιάς δεν πρόλαβε να ακούσει το έργο του. Ήταν εξάλλου πολύ κουρασμένος καθώς σημείωνε ο ίδιος στα απομνημονεύματά του:
«29 του Σταυρού 1958. Απόψε κλείδωσα στο συρτάρι μου τα χειρόγραφα και τα σκίτσα του Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Δεν νοιώθω πιά τις δυνάμεις μου για να βγάλω πέρα ένα τέτοιο έργο. Στέρεψεν η Παγά Λαλέουσα. Και έπειτα pourquoi et pour qui?*»

* Γιατί και για ποιόν;






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στον μεγάλο μας μουσουργό Μανώλη Καλομοίρη αφιερώθηκε το 2012 με σειρά εκδηλώσεων που τελούσαν υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού, με αφορμή την συμπλήρωση 50 χρόνων από τον θάνατό του.


 

ΤΟ ΕΡΓΟ ΤΟΥ


Όπερες
• «Πρωτομάστορας» (σε λιμπρέτο του Ν. Καζαντζάκη 1915, πρώτη παράσταση 11 Μαρτίου 1916)

• «Το δαχτυλίδι της μάνας» (Eίναι το δεύτερο μουσικοδραματικό έργο του Μανώλη Καλομοίρη, γράφτηκε το 1917 και επεξεργασία του έγινε το 1939. Ο συνθέτης το ονομάζει μουσικόδραμα σε τρία μέρη και είναι εμπνευσμένο από το ομώνυμο δράμα του Γιάννη Καμπύση. Το λιμπρέττο έγραψε ο ποιητής Γιώργος Στεφόπουλος που υπογράφει ως Άγνης Ορφικός. Το σπαρτίτο του έργου εκδόθηκε το 1937 από τον εκδοτικό οίκο Γαϊτάνου και συνοδεύεται από εισαγωγικό σημείωμα του συνθέτη σχετικά με την ιστορία της δημιουργίας του έργου, την υπόθεση του έργου η οποία παρατίθεται όχι μόνο στην ελληνική αλλά και στην ιταλική, γαλλική και γερμανική γλώσσα).

• «Ανατολή» (με βάση μονόπρακτο του Γ. Καμπύση 1945).


• «Τα ξωτικά νερά» σε δικό του λιμπρέτο 1950).

• «Κωνσταντίνος Παλαιολόγος» (βασισμένο στο ομώνυμο έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Πρόκειται για το τελευταίο έργο του Καλομοίρη που το ολοκλήρωσε το 1961 δύο περίπου χρόνια μετά τη δήλωσή του ότι εγκαταλείπει τη σύνθεση. Γράφει σχετικά στο ημερολόγιό του:
[Επεξεργασία] Συμφωνικά έργα:
• «Συμφωνία της λεβεντιάς» (γράφτηκε από το καλοκαίρι του 1918 ως το καλοκαίρι του 1920. Ο συνθέτης της συνέλαβε τις πρώτες θεματικές εμπνεύσεις της συμφωνίας αυτής στα βουνά και τους κάμπους της Μακεδονίας και θέλησε να αποδώσει μουσικά τη συγκίνηση που ένοιωσε μπρος στην Ελληνική Λεβεντιά, σε όλες της τις εκδηλώσεις, στη χαρά της ζωής, στον πόλεμο, στο χορό, στην αγάπη, στο θάνατο.)
- «Το Α΄ μέρος «Ηρωικά και Παθητικά» προσπαθεί να τραγουδήσει την ορμή της νιότης και τη χαρά του πάθους και της νίκης.
- Το Β΄ μέρος «Το κοιμητήρι στη βουνοπλαγιά» έχει γραφτεί επάνω στο ακόλουθο πεζό ποίημα:
Πέρα στη βουνοπλαγιά βαθιά κοιμούνται τα παλικάρια.
Τα νύχτια πουλιά πικρά τα μοιρολογάνε.
Καντήλια του τ’ αστέρια και νανούρισμά τους το δροσερό αεράκι,
Όμως επάνω τους η Δόξα αιώνιο στεφάνι πλέκει...
Πέρα στη βουνοπλαγιά βαριά κοιμούνται τα παλικαριά.
Και θέλει να μεταδώσει τη συγκίνηση που ένοιωσαν ο συνθέτης περνώντας μια νυχτιά από ένα απέριττο στρατιωτικό κοιμητήρι σε μια βουνοπλαγιά κάπου κοντά στο Σκρα του μακεδονικού μετώπου του 1918.

- Το Γ΄ μέρος «Σκέρτσο-γλέντι» προσπαθεί να δώσει την εικόνα μιας γιορτής των παλικαριών αλλά που έχει μέσα κάπου κάπου και τον καημό και τη μοιρολατρία τους.

- Το Δ΄ μέρος τα «Νικητήρια» βασίζεται επάνω στο γνωστό βυζαντινό ύμνο «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ τα Νικητήρια» μαζί με τον οποίον πλέκεται συμφωνικά το ηρωικό θέμα του πρώτου μέρους.
• «Συμφωνία των ανίδεων και των καλών ανθρώπων» (1931)

• «Μηνάς ο ρέμπελος κουρσάρος στο Αιγαίο» (1940).


• Κοντσέρτο για πιάνο (1935).

• Κοντσερτάκι για βιολί και ορχήστρα (1955) κ.ά.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Φιλαρμονικής Ορχήστρας Σάμου υπό τη διεύθυνση του Μανόλη Καλομοίρη στο Καρλόβασι Σάμου


• Μουσική δωματίου:
- Τρίο για βιολί, βιολοντσέλο και πιάνο (1921),
- Σονάτα για βιολί και πιάνο (1948), κ.ά.
[Επεξεργασία] Έργα για πιάνο
• «Για τα ελληνόπουλα» 3 σειρές με συνολικά 11 κομμάτια.

• «Νυχτιάτικο».


• τρεις «Μπαλάντες» (1η σε μι ελάσσονα, 2η σε λα ύφεση μείζονα, 3η σε μι ύφεση ελάσσονα) κ.α.

• Έργα για φωνή και ορχήστρα:
- «Μαγιοβότανα» (σε ποίηση του Κ. Παλαμά 1915),
- «Ο πραματευτής» (συμφωνικό ποίημα για φωνή και ορχήστρα σε ποίηση Ι. Γρυπάρη 1920), κ.ά.


 


 
  






Πέμπτη 25 Δεκεμβρίου 2014

Η ΣΗΜΑΙΑ ΤΟΥ ΡΟΥΠΕΛ



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι  διαστάσεις της  σημαίας είναι 1.61Χ1,18.




Ο Φριτς Κοπ Γερμανός μηχανικός από το Αιστάιγκ, υπηρέτησε σαν απλός στρατιώτης στον Β ΠΠ στο οχυρό Ρούπελ, μετά την παράδοση του οχυρού, ο Φριτς Κοπ βρήκε την ελληνική σημαία στο ύψωμα Προφήτης Ηλίας κοντά στο Κλειδί, την περιμάζεψε, την έβαλε στα πράγματά του και μετά όταν αποσπάστηκε στο ανατολικό μέτωπο την κουβαλούσε μαζί του.

Στο μέτωπο με την ΕΣΣΔ τραυματίστηκε, δεν την αποχωρίστηκε την κράτησε μαζί του μέχρι την επιστροφή του στην Γερμανία.

Μετά το τέλος του πολέμου την επέστρεψε στην Ελλάδα με την σημείωση στην επιστολή που την συνόδευε: «… εις τον νόμιμον ιδιοκήτην της… δείγμα της βουβής αγάπης μου προς την Ελλάδα…».

Η σημαία εστάλη το 1955 στην Βασίλισσα Φρειδερίκη και στην συνέχεια κατετέθηκε στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.
 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΑΡΧΕΙΟ ΙΕΕΕ φάκελος 1955

Δευτέρα 22 Δεκεμβρίου 2014

ΜΕΜΕΛ Η ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΝΑΙΜΑΚΤΗ ΠΡΟΣΑΡΤΗΣΗ ΤΟΥ ΧΙΤΛΕΡ


Το Memel, είναι μια πόλη στην Ανατολικής Πρωσίας, τώρα ονομάζεται Κλαϊπέντα και είναι τμήμα  της Λιθουανίας.

 
 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο χάρτης προσδιορίζει το μέρος όπου γίνηκε η προσάρτηση.



Το Memel χάθηκε από την Γερμανία με τη Συνθήκη των Βερσαλλιών, μετά τον Α ΠΠ και έγινε αυτόνομη  επικράτεια (Memelland ή Memelgebiet). Η Επικράτεια του  Memel, μαζί με Σάαρ και Danzig , ήταν να παραμείνει υπό τον έλεγχο της Κοινωνίας των Εθνών μέχρις ότου  οι άνθρωποι των περιοχών αυτών θα μπορούν να ψηφίζουν για το αν η γη τους θα επιστρέψει στη Γερμανία ή όχι.

Το Μέμελ υπήρξε για τους Γερμανούς το ανατολικό σύνορο τους.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έτσι γίνηκε το μοίρασμα των εδαφών του Γ Ράιχ μετά το τέλος του πολέμου.



Στην αρχή της δεκαετίας του 1930, ορισμένοι ηγέτες και  μέλη της φιλο-ναζιστικής οργανώσεις της περιοχής του Μέμελ συνελήφθησαν και οδηγήθηκαν σε δίκη από τη Λιθουανία "για εγκλήματα τρομοκρατίας». Αυτή η δίκη μπορεί να θεωρηθεί ως η  πρώτη αντι-ναζιστική δίκη στην Ευρώπη. Τρία μέλη των φιλο ναζιστικών οργανώσεων καταδικάστηκαν σε θάνατο, και οι ηγέτες τους φυλακίζονται. Μετά την πολιτική και οικονομική πίεση από τη Γερμανία, οι περισσότεροι αφέθηκαν αργότερα ελεύθεροι.







Λίγο πριν αρχίσει ο Β ΠΠ και αφού η Γερμανία του Χίτλερ είχαν καταλάβει την Ρηνανία, την Αυστρία και την Τσεχοσλοβακία, έγινε εισβολή στο Μέμελ τον  Μάρτιο του  1939 και αμέσως επανενταχθεί στην Ανατολική Πρωσία. Υπό τα απαθή βλέμματα των δυτικών δυνάμεων, της Πολωνίας αλλά και της ΕΣΣΔ.

Στις πρώτες πρωινές ώρες της 23ης Μαρτίου του 1939, μετά από ένα  προφορικό τελεσίγραφο με το οποίο είχε προσκληθεί  λιθουανική αντιπροσωπεία να πάει στο Βερολίνο, έγινε συνάντηση του Υπουργού Εξωτερικών της Λιθουανίας Γιουότσας Urbšys με  τον Γερμανό ομόλογό του Joachim von Ribbentrop και υπέγραψαν τη Συνθήκη της Εκχώρηση της Επικράτειας Memel στη Γερμανία με αντάλλαγμα μια λιθουανική Ελεύθερη Ζώνη για 99 χρόνια στο λιμάνι του Memel, χρησιμοποιώντας τις εγκαταστάσεις που είχαν ανεγερθεί κατά τα προηγούμενα έτη.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οικογένεια Εβραίων εγκαταλείπει το Μέμελ μετά την είσοδο των Γερμανών.

Ο Χίτλερ έστειλε ένα πολεμικό στο Memel για να γιορτάσουν την επιστροφή της Memelland στο Γ Ράιχ. Αυτή είναι η τελευταία αναίμακτη προσαρτήσεις εδαφών που έκανε ο Χίτλερ. Οι γερμανικές δυνάμεις κατέλαβαν το έδαφος, ακόμη και πριν από την επίσημη επικύρωση της συμφωνίας από την Λιθουανία. Η Βρετανία και η Γαλλία αναγκάστηκαν  να εγκρίνουν τη Συνθήκη, ελπίζοντας ότι η Γερμανία δεν θα έχει  άλλες εδαφικές απαιτήσεις από τη Λιθουανία. Οι κάτοικοι του Μέμελ (στην πλειοψηφία τους Γερμανοί) αποδέχτηκαν την προσάρτηση.

 

 

Σύμφωνα με τη Συνθήκη, οι πολίτες της Memel είχαν τη δυνατότητα να επιλέξουν ιθαγένεια: είτε γερμανική, ή της Λιθουανίας. Σ ένα άλλο σημείο  της συνθήκης  αναφέρεται ότι τα άτομα που είχαν εγκατασταθεί στην Επικράτεια Memel κατά την περίοδο της κατοχής 1923-1939 θα πρέπει να μεταναστεύσουν. Περίπου 8.900 Λιθουανοί έφυγαν. Ταυτόχρονα  οι Ναζί εκδίωξαν  περίπου 1.300 Εβραίους.




Όλα αυτά έγιναν τόσο γρήγορα που οι Πολωνοί κυριολεκτικά έμαθαν την επιστροφή του Μέμελ στο Ράιχ  από τις εφημερίδες, χαρακτηριστική είναι η ερώτηση του Πολωνού πρέσβη προς τον υπουργό εξωτερικών του Ράιχ Joachim von Ribbentrop,  αν οι συνομιλίες με τον υπουργό εξωτερικών της Λιθουανίας επηρεάζουν το Μέμελ, μόλις δύο μέρες πριν την προσάρτησή του στην Γερμανία.

 

Παρέμεινε το Μέμελ  υπό Γερμανική κατοχή μέχρι το 1945 και μετά περιήλθε υπό σοβιετικό έλεγχο, μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, έγινε τμήμα της Λιθουανίας, σήμερα αποτελεί το δυτικό μέρος της Λιθουανίας και είναι σύνορο με την περιφέρεια του Καλίνινγκραντ της Ρωσίας.

 
 


 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Οι κάτοικοι του Μέμελ υποδέχτηκαν με ενθουσιασμό τους Γερμανούς.
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

Β ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΣ ΠΟΛΕΜΟΣ του Ουίστον Τσώρτισλ εκδόσεις Γκοβότση

Κυριακή 21 Δεκεμβρίου 2014

ΜΙΑ ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΒΟΕΒΟΝΤΑ ΝΙΚΟΛΑ ΚΑΡΕΒ




Συνέντευξη του Νίκολα Κάρεβ (Nikola Karev), βοεβόντα και μέλος του ΒΜΡΟ, Πρόεδρο της Δημοκρατίας του Κρούσσεβο, στην ελληνική εφημερίδα «Ακρόπολις», στις 8 Μάη 1903.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Νικόλαος Κάρεφ (Никола Карев) Γεννήθηκε 23 του Νοέμβρη του 1877 σκοτώθηκε στις  27η Απριλίου 1905.

ΔΗΜ: Μακεδόνας είσαι;  τον ρώτησα.
ΚΑΡΕΦ:  Ναι.
ΔΗΜ:  Και ως επακόλουθο, Έλληνας;
ΚΑΡΕΦ: Γιαυτό δεν ξέρω, μου απάντησε. Εγώ είμαι Μακεδόνας.
ΔΗΜ: Άμεσος απόγονος του Μαγάλου Αλεξάνδρου; του λέω ειρωνικά.
ΚΑΡΕΦ: Ναι.
ΔΗΜ:  Και ο Μέγας Αλέξανδρος τί ήταν, παρακαλώ;

ΚΑΡΕΦ: Δεν ξέρω, η ιστορία σας λέει πως ήταν Έλληνας.
ΔΗΜ:  Τότε και εσύ, ως απόγονός του, είσαι Έλληνας.
ΚΑΡΕΦ: Όχι, μου απάντησε.
ΔΗΜ:  Τότε, τον ρωτάω πάλι, γιατί όταν είστε Έλληνας, θέλετε να απελευθερωθείτε με τη βοήθεια της Βουλγαρίας;
ΚΑΡΕΦ: Ποιά Βουλγαρία; Εννοείς το Κομιτέτο;
ΔΗΜ: Ναι.
 ΚΑΡΕΦ: Σου απαντώ καταρχήν πως το Κομιτέτο δεν είναι βουλγαρικό, είναι Μακεδόνικο, και δεύτερο, παρουσιάζεται η εικόνα πως είμαστε κοντά με τη Βουλγαρία επειδή μόνο αυτή δείχνει διατεθημένη να μας βοηθήσει. Και την  Ελλάδα, αν έκανε το ίδιο, θα τη δεχόμασταν με όλη μας την καρδιά.
ΔΗΜ: Τη βουλγαρική προστασία τη βλέπετε μόνο επιφανειακά. Η Βουλγαρία δεν θέλει να σας απελευθερώσει από την τούρκικη σκλαβιά, αλλά να σας υποτάξει.
ΚΑΡΕΦ: Χμ! Αν η Βουλγαρία νομίζει πώς θα μας κάνει δική της επαρχία, τότε κάνει λάθος υπολογισμούς. Εκτός αυτού, εμάς δεν μας ενδιαφέρει το τί σκέφτεται η Βουλγαρία, αλλά δίνουμε σημασία μόνο στο παρακάτω: «Επιτυγχάνουμε τον σκοπό μας; Κερδίζουμε την ελευθερία μας;». Δεν μας ενδιαφέρει αν θα μας ελευθερώσει η Ελλάδα ή η Βουλγαρία. Το μόνο που μπορεί να κερδίσει η καθεμιά από τις χώρες αυτές, είναι οι ευχαριστίες μας.
ΔΗΜ:  Καλά, εάν απελευθερωθείτε, τί θέλετε να είστε, αυτόνομη χώρα;
ΚΑΡΕΦ: Ναι, όπως είναι η Ελβετία, όπου τρεις διαφορετικοί λαοί ζουν σε τέλεια αρμονία και αγάπη.
ΔΗΜ: Ναι, αλλά, ξέρετε πως με αυτόν τον τρόπο κάνετε τη χάρη στα συμφέροντα της Πανσλαβιστικής Εταιρίας, όπου κλάδος της είναι και το Κομιτέτο;
ΚΑΡΕΦ: Ποιά χάρη τους κάνουμε;
ΔΗΜ: Όπως εξηγήθηκε παραπάνω, η Μακεδονία είναι ελληνική γη, και αν κάθε ελληνική γη ζητά αυτονομία, τότε επέρχεται αποδυνάμωση της Ελλάδας και αυτό επιθυμεί η Πανσλαβιστική Εταιρία.
 ΚΑΡΕΦ: Τί επιθυμεί δηλαδή;
ΔΗΜ: Μια μέρα να μας σκλαβώσει και μας και εσάς και για το λόγο αυτό επιθυμεί να είμαστε αδύναμοι, για να το πετύχει ευκολότερα.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Νίκολα Janakiev Karev ήταν μέλος της εθνικιστικής ΕΜΕΟ, αλλά λανσαριζόταν και για σοσιαλιστής, την πατρότητα του κομιτατζή διεκδικούν και οι Βούλγαροι και η ΦΥΡΟΜ.



Ο Κάρεβ, για μια στιγμή φάνηκε να σκέφτεται, και εγώ προσπάθησα να διακόψω την σιωπή.


ΔΗΜ:  Γιατί δεν θέλετε να ενωθείτε με την Ελλάδα;
ΚΑΡΕΦ: Γιατί εάν μας πάρει ο Μοριάς (Ελλάδα), θα γίνει ένα μεγάλο κράτος και θα ακολουθήσει μοναρχία. Στην περίπτωση αυτή θα επέλθουν πολλά κακά. Καταρχήν η μοναρχία και όλα τα κακά της και έπειτα, η Ελλάδα θα μας αναγκάσει να πολεμήσουμε τη Βουλγαρία, κάτι που εμείς δεν επιθυμούμε.
ΔΗΜ: Εσείς τί θέλετε;
Μου έδειξε το καπέλο:
ΚΑΡΕΦ: Θέλουμε δημοκρατία.
ΔΗΜ:  Δημοκρατία και φιλία με τη Βουλγαρία;
ΚΑΡΕΦ: Όχι μόνο με τη Βουλγαρία, αλλά με όποιον μας βοηθήσει να απελευθερωθούμε.
ΔΗΜ:  Με τη Βουλγαρία θέλετε να ενωθείτε;
ΚΑΡΕΦ: Όχι, όχι!
ΔΗΜ: Και αυτό σας λέει το Κομιτέτο;
ΚΑΡΕΦ: Ναι.
ΔΗΜ: Τότε αυτό το Κομιτέτο, το οποίο τόσο πολύ αγωνίζεται  για την ανεξαρτησία σας, γιατί δεν ζητά προστασία από την Ελλάδα, η οποία έχει περισσότερη υποχρέωση να σας απελευθερώσει, αλλά γέρνετε προς τους βαρβάρους;
ΚΑΡΕΦ: Θα σας απαντήσω αμέσως. Εμείς μοιάζουμε με άνθρωπο ο οποίος έπεσε στη θάλασσα και κινδυνεύει άμεσα να πνιγεί. Ε, και τώρα πέστε μου, σας παρακαλώ, αυτός ο άνθρωπος για να σωθεί, θα πιαστεί απ’ ότι βρει μπροστά του, ακόμα και από φίδι; Σε τέτοια θέση βρισκόμαστε εμείς. Ακόμα και Τούρκος να μας έδινε χέρι βοήθειας, εμείς θα το αρπάζαμε με ευχαριστία.
ΔΗΜ: Τότε γιατί σκοτώνετε Έλληνες άρχοντες, ιερείς και δασκάλους, όταν δεν έχετε τίποτε εναντίων τους;
ΚΑΡΕΦ: Αυτά είναι ψέμματα. Το Κομιτέτο δεν σκοτώνει μόνο Έλληνες, αλλά και Βούλγαρους, και Σέρβους και Τούρκους και όποιους άλλους λειτουργούν προδοτικά.
ΔΗΜ: Αυτές είναι δικαιολογίες για τις αμαρτίες σας. Καταστρέψατε πολλούς Έλληνες πατριώτες επειδή δεν έδιναν χρήματα για το Κομιτέτο σας.
ΚΑΡΕΦ: Αυτά είναι πράγματα τα οποία τα φαντάζεστε και τα διαλαλείτε εσείς οι Έλληνες, όπως και για άλλα πράγματα.
ΔΗΜ:  Ποιά άλλα πράγματα;
ΚΑΡΕΦ: Όπως για παράδειγμα αυτά του Солун-Σόλουν (Θεσσαλονίκης), βάλατε ανθρώπους να κάνουν αυτό που έκαναν για να αμαυρώσετε το Κομιτέτο.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Κομιτατζήδες.



Δεν μπόρεσα να κρατηθώ και γέλασα και αυτό κίνησε την περιέργεια του ιδιοκτήτη Τάσκο Κβάτα, ο οποίος πλησίασε.

ΤΑΣΚΟ ΚΒΑΤΑ :  Τί λέει; με ρώτησε.
ΔΗΜ:  Αυτά και αυτά.
ΤΑΣΚΟ ΚΒΑΤΑ :   Χμ! Όπως και φαίνεται, είναι Βούλγαρος χοντροκέφαλος, γιατί αν δεν ήταν Βούλγαρος δεν θα έλεγε τέτοια λόγια, ειδικά τώρα που και οι τοίχοι έχουν αυτιά.
ΚΑΡΕΦ: Ναι, ναι, αυτό που σας λέω, επανέλαβε ο Κάρεβ. Ένα δέντρο που θα φυτρώσει στη γη, γιατί να μην το ποτίζουν όλοι για να μεγαλώσει;
ΔΗΜ:  Ναι, αλλά ξέρετε με τί το ποτίζει η Βουλγαρία. Με δηλητήριο μίσους προς τον Ελληνισμό.
ΚΑΡΕΦ: Όπως και να ‘χει, αυτό το πότισμα μας δροσίζει και μας ωθεί να γυρίσουμε τα κλαδιά μας προς την πλευρά εκείνη με την  οποία αναγνωρίζουμε πώς τίποτα δεν μας συνδέει και να φύγουμε από εσάς με τους οποίους δεν έχουμε ίδιο αίμα και ίδια ιστορία. Αυτό είναι κατα κάποιον τρόπο διαμαρτυρία εναντίων του ελληνικού ενδιαφέροντος για εμάς.
ΔΗΜ: Αυτό που λες είναι αποτέλεσμα του βουλγάρικου ποτίσματος, γιατί η Ελλάδα ποτέ δεν έπαψε να σας υποστηρίζει με τα γράμματα και τα όπλα.



Ο Κάρεβ δεν απάντησε.


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μέρος της συνέντευξης.



ΔΗΜ:  Και τώρα, μετά τα τελευταία γεγονότα, τί σκέφτεστε να κάνετε; τον ρώτησα.
ΚΑΡΕΦ: Τίποτε άλλο, εκτός το να συνεχίσουμε τον αγώνα, για την απελευθέρωση της Μακεδονίας.
ΔΗΜ:  Ναι, αλλά δεν ξέρετε ότι πίσω από αυτόν τον αγώνα κρύβεται αγώνας ύπουλος και άτιμος;
ΚΑΡΕΦ: Αυτό δεν μας ενδιαφέρει. Αρκεί να επιτύχουμε τον σκοπό μας.
ΔΗΜ:  Δηλαδή και με φόνους;
ΚΑΡΕΦ: Εάν γίνονται για το καλό ενός λαού.
ΔΗΜ:  Έχετε δίκιο. Με ότι δάσκαλο θα κάτσεις, τέτοια γράμματα θα μάθεις…




Ο Κάρεβ πάλι δεν μου απάντησε, μόνο σηκώθηκε και σιγά σιγά κίνησε προς το δωμάτιό του, ενώ πίσω του, όλοι οι παρευρισκόμενοι στο ξενοδοχείο με διάφορους τρόπους, σχολίαζαν τα λόγια του.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...