Δευτέρα 31 Δεκεμβρίου 2012

ΑΝΤΙΠΟΣΩΠΕΙΑ ΕΣΣΔ ΣΤΗΝ ΚΑΤΕΧΟΜΕΝΗ ΕΛΛΑΔΑ


Η ΚΟΜΙΝΤΕΡΝ (Τρίτη διεθνής) διαλύθηκε στις 15/5/1943, η ΕΣΣΔ το καλοκαίρι του 1943 έστειλε στα ΕΑΜοκρατούμενα βουνά το στέλεχος της Κομιντερν Σακαρέλο, αυτός προσπάθησε να φτάσει στην Ελλάδα μέσω Ουγγαρίας , Γιουγκοσλαβίας, χάθηκε κάπου στην Κροατία πιθανόν από ενέδρα των Ουστάσι.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Ανδρέας Τζήμας υπήρξε απο τα ηγετικά στελέχη της αριστεράς στην εποχή του και απο τα ιστορικότερα στελέχη του αντιστασιακού αγώνα κατά την διάρκεια του πολέμου.


            Τον Δεκέμβριο του 1943 ο Ανδρέας Τζήμας πήγε στο αρχηγείο του Τίτο και προσπάθησε να αποκαταστήσει επαφή με την εκεί στρατιωτική αντιπροσωπεία της ΕΣΣΔ, με αυτούς γίνηκε ο πιο κάτω διάλογος:

"Δεν έχουμε καμιά αρμοδιότητα για σας, εμείς είμαστε διαπιστευμένοι στις δυνάμεις των γιουγκοσλάβων παρτιζάνων".
«Μα πρέπει κάτι να γνωρίζουμε, Δεν είναι δυνατόν να βαδίζουμε στα σκοτάδια. Μόνον από το Στρατηγείο της Μ Ανατολής θα παίρνουμε κατεύθυνση;»
« Αν θελήσει η κυβέρνησή μας και το Κόμμα να αναμιχθεί, θα στείλει και σε σας μιαν αποστολή».






            Η πρώτη επαφή που είχε ο ΕΛΑΣ-ΕΑΜ-ΠΕΕΑ ήταν από κάποια λόγια του σοβιετικού πρέσβη Νοβίκωφ στο Κάιρο.

            Όταν οι σοβιετικοί έφτασαν στον Προύθο ποταμό την άνοιξη του 1944, τότε μόνο άρχισε το σοβιετικό ενδιαφέρον για το Ελληνικό αντάρτικο.

            Στις 28/7/1944 (δηλαδή τρεις μήνες πριν αποχωρήσουν οι Γερμανοί από την Ελλάδα) στο αντάρτικο  αεροδρόμιο της Νεράιδας προσγειώθηκε ένα αεροπλάνο που ερχόταν από την Ιταλία και μετέφερε 9 Σοβιετικούς, αυτοί ήταν :

Χρήστος Βουτυρίδης (διερμηνέας)
Αντισυνταγματάρχης Γκρ. Ποπώφ (αρχηγός)
Αντισυνταγματάρχης Νικ. Τσερνίτσεφ (πολιτικό στέλεχος)
Αντισυνταγματάρχης Τρογιάν
Ταγματάρχης Ιβάνωφ
Ταγματάρχης Καραμανώφ


Δύο ασυρματιστές ( ο ένας ασυρματιστής είναι ο  Έλληνας Νίκος Βαβούδη, Σοβιετικός πολίτης και μέλος του Κομμουνιστικού Κόμματος της ΕΣΣΔ, τον γνωστό από τη μετεμφυλιοπολεμική υπόθεση των ασυρμάτων του ΚΚΕ). και ένας στρατιώτης.



 
 

            Ο Σαράφης αναφέρει ότι:
«Το αεροπλάνο προσγειώθηκε χωρίς να ειδοποιηθούν οι άγγλοι με χρησιμοποίηση δικού μας προσωπικού. Φυσικά ο άγγλος υπολοχαγός Κούκ που ήταν στην υπηρεσία του αεροδρομίου, έτρεξε, ξαφνιάστηκε που προσγειώθηκε αεροπλάνο χωρίς να το ξέρει και νρέθηκε μπροστά στους ρώσους . Τους χαιρέτησε κι ύστερα οι ρώσοι συνοδευόμενοι από το στρατηγό Τσαμάκο, πήραν το δρόμο για την ΠΕΕΑ».


            Ο C M Woodhouse αναφέρει ότι το αεροπλάνο που μετέφερε την σοβιετική στρατιωτική αποστολή προερχόταν από αγγλοαμερικάνικη βάση της Ιταλίας και οι σοβιετικοί ξεκίνησαν την 25 προς 26 Ιουλίου  1944 για να κάνουν μια πτήση εκπαιδευτικού χαρακτήρα, προσγειώθηκαν στην Γιουγκοσλαβία, κοντά στο αρχηγείο του Τίτο και παρέλαβε δέκα μέλη της σοβιετικής Στρατιωτικής Αποστολής, πάνω από την Ελλάδα έριξε τα δύο από τα μέλη της στην Μακεδονία και τα υπόλοιπα τα προσγείωσε στο αντάρτικο αεροδρόμια «…Η επιχείρηση αυτή, που εκτελέστηκε με επιδεξιότητα και ασφάλεια , όσο και με κακή πίστη, δεν έγινε γνωστή σε κανέναν από τους άλλους Συμμάχους , ώσπου τα οκτώ μέλη της Σοβιετικής Αποστολής, υπό τον συνταγματάρχη Ποπόφ , έφτασαν στο ΓΑ του ΕΛΑΣ στις 26 Ιουλίου το πρωί». Από τα γραφόμενα του C M Woodhouse είναι φανερή η πίκα του υπέστησαν οι άγγλοι από τον σοβιετικό αιφνιδιασμό.





 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο συνταγματάρχης Γκριγκόρυ Ποπώφ - ο στρατιωτικός τοπάρχης των ''Σοβιετικών'' στον ΕΛΑΣ.

            Την επομένη 29/7/1944 οι ρώσοι έφτασαν στα Πετρίλια, τους παρατέθηκε γεύμα, ο δε λαός έτρεχε από τα γύρω χωριά να τους δει. Ο ΕΛΑΣ τους παρασκεύασε ένα πρόχειρο κατάλυμα, όταν τέθηκε το θέμα αν θέλανε να μείνουν μαζί με τους λοιπούς σύμμαχους ο Ποπώφ ζήτησε να μείνουν χωριστά έτσι αποφασίστηκε να εγκατασταθούν στο συνοικισμό Μάγειρο των Πετριλίων. Στις 30/7/1944 ο Σαράφης τους δέχτηκε στο γραφείο του μαζί με τον επιτελάρχη Παπασταματιάδη και τον Κ Δεσποτόπουλο, μετά τα πρώτα λόγια γνωριμίας ζήτησαν να μάθουν τον ρόλο της αποστολής τους ………. " … μου δήλωσαν ότι είναι στρατιωτική αποστολή ανεξάρτητου συμμαχικού κράτους στον ΕΛΑΣ αποκλειστικά και πως θα εργάζεται σύμφωνα με τις οδηγίες του Γενικού στρατηγείου του ΕΛΑΣ, είναι τμήμα της αποστολής του κόκκινου στρατού στο στρατό του Τίτο , δεν στάλθηκε στην ΠΕΕΑ αλλά στον ΕΛΑΣ, πάντως όμως θα έσει σχέσεις με την ΠΕΕΑ. Με τη συμμαχική αποστολή δεν έχει καμιά υπηρεσιακή σχέση παρά σαν σύμμαχοι θα γνωριστούν και θα έχουν σχέσεις φιλικές".

 


            Ο C M Woodhouse σχολιάζει πολύ ενοχλημένος την όλη υπόθεση της σοβιετικής άφιξης ενδεικτικά αναφέρει «…Ο ΕΛΑΣ που περίμενε ότι η Σοβιετική Αποστολή θα του έφερνε το μάννα από τον ουρανό, είδε ότι ο συνταγματάρχης Ποπόφ δεν ήταν σε θέση ούτε τη βότκα της ομάδας του να προμηθευτεί , όχι να εφοδιάσει τον ΕΛΑΣ με χρυσό , όπλα και πυρομαχικά….»  φυσικά πέρα από την «απογοήτευση» του ΕΛΑΣ είδε και την «έκπληξη» των σοβιετικών για τον ΕΛΑΣ  «… ενώ περίμενε (ο Ποπόφ) να βρει έναν στρατό ίδιο ποιοτικά , αν όχι σε αριθμητική δύναμη , με τον παρτιζάνικο στρατό του Τίτο , βρήκε ένα συφερτό που μόλις τον κάλυπτε μια μεθοδικά συγκεντρωτική διοίκηση….» και σε άλλο σημείο τα βάζει και με τους δύο ότι ο Πόποφ «….δεν είχε την ευκαιρία να δουν από κοντά τις ακραίες μονάδες, οι οποίες χάρη στη συμπάθεια και την εμπιστοσύνη των αξιωματικών της ΣΣΑ, που τις διοικούσαν ουσιαστικά, έκαναν ότι δήθεν έκανε η μεγάλη μάζα του ΕΛΑΣ: πολεμούσαν τους Γερμανούς. Ο συνταγματάρχης Ποπόφ λοιπόν, με τους συνεργάτες του , δεν είδε παρά μόνο τα χαρακτηριστικά εκείνα του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ με τα οποία το ΚΚΕ περίμενε να τον εντυπωσιάσει περισσότερο και τα οποία τον εντυπωσίασαν ελάχιστα. Ούτε το στρατιωτικό ούτε το πολιτικό επίπεδο του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ του φάνηκαν άξια, για να στείλει ευνοϊκή έκθεση στη Μόσχα……..» και σε αυτό το στυλ βγάζει το συμπέρασμα ότι «…το ΕΑΜ –ΕΛΑΣ δοκίμασε οδυνηρή έκπληξη…» από την σοβιετική παρουσία.



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ του Σ Ν Γρηγοριάδη τόμος ΙΙΙ εκδόσεις ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΗ ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ

ΤΟ ΜΗΛΟ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ του C M  WOODHOUSE εκδόσεις ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη.

Παρασκευή 28 Δεκεμβρίου 2012

ΠΟΣΟ ΖΥΓΙΖΕΙ Ο ΑΝΘΡΩΠΟΣ




Ένας άνθρωπος που στη Γη ζυγίζει  70 κιλά, ο ίδιος άνθρωπος ζυγίζει:



Στον Ερμή 19 κιλά.

Στην Αφροδίτη 63 κιλά.

Στον Άρη 26,5 κιλά.

Στον Δία (στους πόλους) 202 κιλά.

Στον Κρόνο (στους πόλους) 92 κιλά.

Στον Ουρανό 64 κιλά.

Στον Ποσειδώνα 64 κιλά.

Στην Σελήνη 11,4 κιλά.

Στον Ήλιο 1.950 κιλά.

Στο άστρο Κόυπερ (λευκός νάνος) 100.000.000 κιλά.

Πέμπτη 27 Δεκεμβρίου 2012

ΕΡΓΑΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΤΟΥ Ι ΜΕΤΑΞΑ




            Ο Ι Μεταξάς ονόμασε τον εργάτη και τον αγρότη «στυλοβάτες» του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου, ο λαός τον ονόμαζε «μπάρμπα Γιάννη».




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μέλη της ΕΟΝ χαιρετούν τον Μεταξά.

            Την 1/7/1937 αναγορεύτηκε ο «Πρώτος Αγρότης» και την 14/8/1937 ο «Πρώτος Εργάτης» κάτι ανάλογο είχε συμβεί και στην ναζιστική Γερμανία που ο Χίτλερ είχε ονομαστεί Fuhrer der deutschen Arbeiterschaft.

            Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου είχε καθιερώσει την τελευταία βδομάδα του Απριλίου σαν «Εβδομάδα Εργατικής Αμίλλης» και την 1η Μαΐου «Ημέρα Εορτασμού της Εργασίας» (ΦΕΚ 135/9-4-1937 ΑΝ 606).

            Η πολιτική της 4ης Αυγούστου στηρίχτηκε στην πολιτική της αυτάρκειας της «διευθυνόμενης οικονομίας»  και τον οικονομικό εθνικισμό. Και όπως υποστηρίχτηκε από τον ίδιο τον Μεταξά στον «Λαϊκό Παρατηρητή» «το νέον Κράτος θα είναι συντεχνιακόν. Θα δημιουργηθώσιν οργανώσεις εργοδοτών και εργοληπτών εις έκαστον νομόν… αναδιοργάνωσιν της κοινωνικής και πολιτικής ζωής επί τη βάσει του δόγματος της συνεργασίας και αλληλεγγύης των τάξεων» δηλαδή προβλεπόταν η συγκρότηση οριζόντιας αντιπροσώπευσης και αφ ενός Μέγα Συμβούλιο Εθνικής Εργασίας και αφ ετέρου Συνέλευσης των Επαγγελμάτων.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Εργάτες σε πορεία υπέρ του Μεταξά.

            Αυτό άρχισε να γίνεται σαφές με την εμφάνιση επιχειρηματιών στην πολιτική ζωή της χώρας (Σπ Λομβέρδου, Δ Μάξιμου, Γ Πεσματζόγλου κλπ) από τους 38 υπουργούς- υφυπουργούς το 10% ήταν Τραπεζίτες ή τραπεζιτικά στελέχη, 6% Βιομήχανοι, συμμετείχαν ο Α Χατζηκυριακός (ΑΓΕΤ Ηρακλής), Α Καννελλόπουλος (γιός βιομηχάνου), Α Κορυζής (υποδιοικητής ΕΤΕ), Ι Δροσόπουλος (Διοικητής Τραπέζης της Ελλάδος).

ΕΤΗ ΔΕΙΚΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΙΣΘΙΩΝ
1928 100
1930 100,21
1932 96,82
1934 102,35
1935 102,97
1936 107,58
1937 120,42
1938 124,51
1939 129,85

ΠΗΓΗ Ανώτατον Οικονομικόν Συμβούλιον

            Ξεκίνησε αλλά δεν τελείωσε λόγω του πολέμου η επιβολή έκδοσης επαγγελματικών βιβλιαρίων και ταυτοτήτων, με στόχο την συντεχνιακή παρακολούθηση των εργαζομένων. Τέλος καθιερώθηκε ο θεσμός των «κλειστών» επαγγελμάτων και κατωχυρώθηκαν δικαιώματα σε πλήθος κατηγορίες επαγγελματιών.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : "Εργάτης υπουργός" και "πρώτος εργάτης". 

            Η πολιτική του Ι Μεταξά συνοδευόταν από πατερναλισμό τα μέλη της ΕΟΝ τον αποκαλούσαν «πατέρα» και καθιερώθηκε το χειροφίλημα ως κυβερνητική πρακτική, ο ίδιος αποκαλούσε τους εργάτες «παιδιά μου».



ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΝΟΙΑ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΤΕΣ




            Το 12/8/1936 κυρώθηκαν και εφαρμόστηκαν ΣΥΛΛΟΓΙΚΕΣ ΣΥΜΒΑΣΕΙΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ «υπό της Κυβερνήσεως και των Αντιπροσώπων των εργοδοτικών και εργατικών οργανώσεων της Χώρας» με αυτές καθοριζόταν «κατώτατο όριο μισθών των ιδιωτικών υπαλλήλων» και ελάχιστο «ημερομίσθιο εργατών βιομηχανίας» (ΦΕΚ 391 ?9-9-1936 ΑΝ «περί κυρώσεως Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας»).

            Από το 1931 είχε ιδρυθεί η «Εργατική Εστία» (ΕΕ) από τον Ι Μεταξά επεκτάθηκαν οι δραστηριότητες της ΕΕ  σε ψυχαγωγία «μετά την εργασίαν ψυχαγωγίαν των εργατών» και στην «εξασφάλισιν στέγης εις αυτούς» (ΦΕΚ 440 /610-1936 ΑΝ 199 «περί τροποποιήσεως εργατικών τινών νόμων»).





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παρέλαση της ΕΟΝ.


Καθιερώθηκε και κυρίως εφαρμόστηκε το 8ωρο εργασίας (ημερησίως) και το 48ωρο (εβδομαδιαίως) για τους εργάτες (ΦΕΚ 368/24-8-1936  ΒΔ «περί επεκτάσεως των περί οκταώρου διατάξεων και εις άλλας κατηγορίας βιομηχανιών και βιοτεχνών»).


Έθεσε σε εφαρμογή το νόμο 6298 «περί κοινωνικών ασφαλίσεων» (ΦΕΚ 346/10-10-1934) της κυβερνήσεως Π Τσαλδάρη και την 1/12/1937 ξεκίνησε επίσημα η λειτουργία του ΙΚΑ (Ίδρυμα Κοινωνικών Ασφαλίσεων), στις 31/5/1939 οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ ήταν 759.000.


Τον Οκτώβριο του 1939 ιδρύθηκε στον Πειραιά η «Εργατική Οργάνωσις Μετακινήσεως και Προστασίας Ανέργων» δηλαδή ο πρόδρομος του σημερινού ΟΑΕΔ, ο οργανισμός αυτός φρόντιζε για παροχή επιδομάτων ανεργίας και την γεωγραφική μετακίνηση ανέργων σε περιοχές που υπήρχε ανάγκη παροχής εργασίας.(ΦΕΚ 419 /2-10-1939).


Καθιερώθηκε η ΑΝΑΓΚΑΣΤΙΚΗ ΔΙΑΙΤΗΣΙΑ μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων που κατέλυε το δικαίωμα της απεργίας και των συνδικαλιστικών παρεμβάσεων, αλλά και της μείωσης της ανεργίας στο ελάχιστο.



 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Δημοσίευση της δημιουργίας δικτατορικής κυβερνήσεως από τον τύπο.

ΕΤΗ  ΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ
1928 100
1929 107,6
1930 104,9
1931 101,9
1932 86,7
1933 94,3
1934 94,9
1935  99,9
1936 102,3
1937 118,3
1938 123,7
1939 124,8

ΠΗΓΗ Ομάδα Επιστημόνων Αθήνα 1947

ΕΤΗ  ΑΝΕΡΓΙΑ (δείκτης)
1928  75.000 (100)
1929 127.000 (169,3)
1930 155.000 (220)
1931 218.000 (290,6)
1932 237.000 (316)
1933 156.000 (208)
1934 162.000 (216)
1935 128.000 (181)
1936 74.000 (98)

Οι εκτιμήσεις προέρχονται από την ΓΣΕΕ εκτός των ετών 1935 και 1936 που προέρχονται από το υφυπουργείο Εργασίας.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Όλες οι βαθμίδες του λαού ήταν οργανωμένες.

Η ενεργεία είναι ιδιαίτερα ψηλή με δεδομένο ότι το σύνολο των εργαζομένων ήταν 567.330 εργατών.
ΠΗΓΗ Ανώτατον Οικονομικόν Συμβούλιον

Πολλά από τα νομοθετήματα αυτά δεν πρόφτασαν λόγω του πολέμου να ολοκληρωθούν, αλλά έθεσαν τα θεμέλια και την προοπτική για τις εργασιακές σχέσεις.
Όλα αυτά όμως δημιούργησαν μια καλύτερη ζωή για το εργατικό δυναμικό της χώρας.



ΕΤΗ  ΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗΣ ΒΙΟΜ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
1928 100
1929 96,1
1930 95,52
1931 93,47
1932 75,4
1933 82,58
1934 99,73
1935 103, 57
1936 115,9
1937 122,6
1938 124,32
1939 123,83

ΕΤΗ ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΕΓΧΩΡΙΩΝ ΠΡΟΙΟΝΤΩΝ
1928 56,52
1929 55,77
1930 57,77
1931 59,43
1932 66,37
1933 67,98
1934 69,12
1935 66,98
1936 68,91
1937 67,26
1938 66,67
1939 68,42


ΠΗΓΗ Ομάδα Επιστημόνων Αθήνα 1947


ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑ  (Χιλιάδες δραχμές)

1929 285
1930 476
1931 95
1932 225
1933 111
1934 222
1935 189
1936 214
1937 333
1938 370
1939 435


ΕΙΠΕ Ο ΙΩΑΝΝΗΣ ΜΕΤΑΞΑΣ




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Προπαγανδιστική παρουσίαση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου.


ΠΕΡΙ ΑΥΤΑΡΚΕΙΑΣ

            Την 25/11/1939 ο Ι Μεταξάς έδωσε ενώπιον του Εμποροβιομηχανικού Επιμελητηρίου των Αθηνών τις πιο κάτω απόψεις του:
«Ήδη ο οικονομικός ανταγωνισμός και προ του πολέμου,  προοιμιάσας την εισαγωγήν εις τον πόλεμον, ήτο και αυτός ένα είδος πολέμου, ο οποίος εξηνάγκασε πολλά των εθνών, τα περισσότερα, να εισέλθουν εις την αρχήν της αυτάρκειας. Βέβαια,  η αρχή της αυτάρκειας, επιστημονικώς εξεταζόμενη, δεν έχει απολύτως κανένα νόημα, ούτε και καμίαν αξίαν, αλλά τι ηδύνατο να κάμη ένας λαός την στιγμήν κατά την οποίαν οι διάφοροι λαοί, και οι πέριξ αυτού και μεγαλύτεροι,εισήγαγον την αρχήν αυτήν εις την οικονομικήν των ζωήν. Ούτως ευρέθημεν και ημείς, μολονότι δι ημάς τους Έλληνας η αρχή της αυτάρκειας μας ήτο απολύτως ασύμφορος, ευρέθημεν και ημείς ηναγκασμένοι να εισέλθωμεν εις τον κύκλον αυτόν».





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Συνθήματα των εργαζομένων κατά την περίοδο της διακυβέρνησης του Ι Μεταξά.

ΠΕΡΙ ΣΥΝΤΕΧΝΙΩΝ

            «Το νέον Κράτος θα είναι συντεχνιακόν. Θα δημιουργηθώσιν οργανώσεις εργοδοτών και εργοληπτών εις έκαστον νομόν».
Συνέντευξη στον Λαϊκό Παρατηρητή, με δύο λόγια θα δημιουργείτο ένα σύστημα οριζόντιας αντιπροσώπευσης και θα υπήρχε Μέγα Συμβούλιο Εθνικής Εργασίας και τη Συνέλευση των Επαγγελμάτων εξ άλλου ο ίδιος ο Μεταξάς είπε:
            «Το νέον αντικοινοβουλευτικόν Κράτος… επιδιώκει αναδιοργάνωσιν της κοινωνικής και πολιτικής ζωής επί τη βάσει του δόγματος της συνεργασίας και αλληλεγγύης των τάξεων».







 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

«Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ Ι ΜΕΤΑΞΑ» εκδόσεις ΝΕΑ – ιστορία των Σπ Πλουμίδη και Κ Κωστή
 «Εργασία και πολιτική στην Ελλάδα του Μεσοπολέμου» Αθήνα 1993 από το Ίδρυμα Έρευνας και Παιδείας της Εμπορικής Τραπέζης Ελλάδος.
Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΜΕΤΑΞΑ ΚΑΙ Ο ΠΟΛΕΜΟΣ ΤΟΥ 40 του Ι Σ Κολιόπουλου εκδόσεις ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ τόμος 15 εκδόσεις ΔΟΜΗ
Η ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΗ ΜΕΤΑΞΑ εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ ιστορία

Πέμπτη 20 Δεκεμβρίου 2012

ΕΠΙΤΑΚΤΑ ΖΩΑ




Ένα τεράστιο κεφάλαιο των πολέμων μέχρι πριν λίγες δεκαετίες ήταν η επίταξη των ζώων από τον στρατό, τα μουλάρια, τα άλογα, τα γαϊδούρια και ακόμα τα βόδια που για τους αγρότες αποτελούσαν τα μέσα για τις γεωργικές τους ασχολίες, τα χρειαζόταν ο στρατός για τις επιχειρήσεις. Οι αγρότες πέρα από την οικονομική ζημιά που πάθαιναν, είχαν συνδεθεί με το ζώο τους συναισθηματικά, ο στρατός έδινε στον αγρότη ένα χαρτί ότι παρέλαβε το ζώο του και εκκρεμούσε μια οικονομική απαίτηση στην περίπτωση που δεν θα επέστρεφε  στην κατοχή του (που συνήθως δεν επέστρεφε), ποιος θα του πλήρωνε την ζημιά; Το κράτος που θα έβγαινε έστω και νικητής από τον πόλεμο οικονομικά κατεστραμμένο;





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα μουλάρια ήταν το κύριο μέσον μεταφοράς του στρατού κατά τον πόλεμο.

            Έτσι η παράδοση των ζώων ο αγρότης τα παρέδιδε με θρήνους και παρακάλια να τα φροντίζουν οι φαντάροι (πολλοί από τους οποίους ήταν αστοί με ελάχιστες γνώσεις για την φροντίδα τους).


            Ας δούμε όμως μια τέτοια περιγραφή παράδοσης ζώων στον Ελληνικό στρατό κατά τον βαλκανικό πόλεμο.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τ άλογα μετατρεπόντουσαν από γεωργικά εργαλεία σε πολεμικές μηχανές, για τις  ανάγκες του πολέμου.

«……..ξαναθυμόμαστε τις σιωπηλές και περίεργες σκηνές χωρισμού των αλόγων “ της επιτάξεως “ από τους κυρίους τους. Είδα χωριάτη, που κατέβηκε από το χωριό του, τέσσερις ώρες δρόμο, και ήρε, παραμονή να φύγουμε, στους στάβλους της μεραρχίας, να ιδεί για τελευταία φορά τα άλογό του, έναν όμορφο ψαρή, που τα μοσχαναθρεμμένα καπούλια του μαρτυρούσαν για την άγρυπνη στοργή του αφέντη του. Άμα τον είδε, γύρισε κατ αυτόν το έξυπνο κεφάλι του, χρεμέτισε κι έσκαψε, ανυπόμονα, τη γη με το νυχοπόδαρό του.

            Ο χωριάτης ξεκρέμασε από τον ώμο του ένα ντορβά με κριθάρι και του δωσε να φάει, μ όλο που τον βεβαίωσαν ότι δεν ήτανε πολλή ώρα που είχανε ταΐσει όλα τα άλογα: 
 Βρε παιδιά είπε κλαψιάρικα, σαν να γύρευε σχεδόν ελεημοσύνη να τα αγαπάτε τα ζωντανά! … Είναι πράγματα του Θεού… Κι απόμειν εκεί, κοντά στ άλογό του, ως τη νύχτα. Και δεν έφυγε παρά σαν άκουσε, δέκα φορές, ότι θα τον πρόσεχαν σαν τα μάτια τους….

Ο καιμένος ο ψαρής! Τον είδα, για κάμποσο καιρό, να κουβαλάει στην ράχη του τον ταμία της μεραρχίας ταγματάρχη Γεωργαντά. Μα ξαφνικά, έχασα τα ίχνη του. 




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα επιταγμένα ζώα χρησιμοποιήθηκαν και από σύγχρονους μηχανοκίνητους στρατούς.

Ν αναπαύτηκε τάχα για πάντα, τυμπανιαίος, σε κανένα μακεδονικό κάμπο, μ ανοιχτά τα σπλάχνα στα μαύρα έθνη των κοράκων και τις φοβερές μύτες των γυπαετών, αφού πέρασε τα Καμβούνια, τον Αλιάκμονα, το Βαρδάρη και ήπιε το θολό νερό της λίμνης του  Οστρόβου;  Ή να επέζησε τάχα για να ξαναγυρίσει, θριαμβευτής, στο ζεστό αχουράκι του, για να ξαναδεχτεί τα χάδια του κυρίου του;»


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912-1913 του Σπύρου Μελά εκδόσεις ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη.

Τετάρτη 19 Δεκεμβρίου 2012

ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ

Ο  Αίολος γράφει:



«Μη κοιτάς τα μαύρα χέρια , κοίτα τα άσπρα στα κεμέρια»
Παροιμία των παλιών μαστόρων


            Η ιστορία της ξυλογλυπτικής αρχίζει από την στιγμή που ο άνθρωπος με ένα αντικείμενο διαμόρφωσε  ένα ξύλο που στην συνέχεια θα το χρησιμοποιούσε σαν εργαλείο, την στιγμή εκείνη γεννήθηκε η τέχνη της ξυλογλυπτικής.


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξυλογλύπτης φτιαχνει σκαλιστό τάβλι (o ξυλογλύπτης πολλές φορές χρησιμοποιεί το χέρι του για ματσόλα).


            Στους προϊστορικούς χρόνους ακόμα ο άνθρωπος πριν μάθει την χρήση των γραμμάτων διαμόρφωσε ξύλινα είδωλα, στους κλασσικούς χρόνους η ξυλογλυπτική συμβαδίζει με την γλυπτική στην πέτρα και το μάρμαρο, περίτεχνα αγάλματα που κοσμούν τα πλοία και τους ναούς έγιναν από πρωτοπόρους μαστόρους της αρχαιότητας.


            Στους χριστιανικούς χρόνους στις εκκλησιές κατασκευάζονται τέμπλα, καθίσματα κλπ είδη χρήσιμα στην εκκλησιαστική τελετουργία, η τέχνη αυτή μεταλαμπαδεύεται στην δύση από το Βυζάντιο με τις σταυροφορίες, εκεί η τέχνη επεκτείνεται σε ξυλόγλυπτα αγάλματα της Παναγίας, του Χριστού κλπ.

            Μετά την αναγέννηση το ξυλόγλυπτο έπιπλο στυλ Λουικένς , Λουδοβίκου κλπ γνωρίζει δόξα .
            Η ξυλογλυπτική σαν τέχνη ποτέ δεν χάθηκε από την Ελλάδα στις ποιο σκοτεινές περιόδους υπήρχαν τεχνίτες που έργα τους που διασώθηκαν θαμπώνουν το βλέμμα μας. Ο απλός βοσκός με τον σουγιά του χάραξε αξιοπρόσεκτα σχέδια στην γκλίτσα του, οι μοναχοί έφτιαξαν εξαίρετα αντικείμενα μικρογλυπτικής. Μετά την απελευθέρωση του 1821 το νεοσύστατο κράτος της Ελλάδος μαθαίνει την ξυλογλυπτική της δύσης . Η τέχνη αυτή επιβιώνει ακόμα και σήμερα στην λοινωνία του κόντρα πλακέ και της κυβιστικής φόρμας.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το μπράτσο του βιολιού κατασκευάζεται από σφεντάμι.



ΤΑ ΞΥΛΑ



ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ  ΞΥΛΩΝ

            Τα ξύλα χωρίζονται σε τρεις κατηγορίες :

Α. Τα μαλακά
Β. Τα μέτρια
Γ.  Τα σκληρά

           
Α. Τα μαλακά
            Προσφέρονται για ξυλόγλυπτα , τα καλύτερα ξύλα για ξυλογλυπτική από τα μαλακά είναι:
Το αγιούζ, η λεύκα, το κυπαρίσσι, το οκουμέ και κυρίως το ΦΛΑΜΟΥΡΙ.

Β. Τα μέτρια

            Τα ξύλα αυτά χρησιμοποιούνται κυρίως για έπειλα και είναι :
Το μαόνι, η αμπούρα, και η λαούρα.

Γ.  Τα σκληρά

            Τα ξύλα αυτά δεν προσφέρονται όλα  για ξυλογλυπτική, αυτά που χρησιμοποιούνται από ξυλογλύπτες και είναι:

Η βελανιδιά (δρυς), η καστανιά, η φτελιά (καραγάτς), η οξιά, το σφεννδάμι, το μέλιο .





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αντικείμενα  από ξύλο ελιάς, το ξύλο αυτό πολλές φορές περιέχει χώμα μέσα πράγμα που καταστρέφει τα ξυλουργικά εργαλεία, και χρειάζονται πολλές φορές τρόχισμα.



            Υπάρχουν σκληρά ξύλα όπως το Αγιίξυλο που κόβονται με μηχανήματα που κόβεται το σίδερο, το δε βάρος ενός τέτοιου ξύλου είναι το ίδιο όπως και του σίδερου, που χρησιμοποιείται τώρα το Αγιόξυλο; Το χρησιμοποιούν οι καραβομαραγκοί για να μονώσουν τον άξονα της προπέλας από τις λαμαρίνες του υπόλοιπου πλοίου, προκειμένου να μη έρχονται σε επαφή ο περιστρεφόμενος άξονας της προπέλας με το σιδερένιο μέρος του σκάφους………




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Καράβι σε ξύλο καστανίας.



ΕΙΔΗ ΞΥΛΩΝ

ΠΛΑΤΑΝΟΣ / ΣΦΕΝΤΑΜΙ :  Ξύλο λευκό με πυκνά νερά και συμπαγή μάζα σκαλίζεται δύσκολα.

ΠΥΞΟΣ : Εξαιρετικά πυκνό κιτρινωπό ξύλο, δύσκολο στο σκάλισμα, ιδανικό για λεπτομέρειες, χρησιμοποιείται στην μικροξυλογλυπτική.

ΓΛΥΚΙΑ ΚΑΣΤΑΝΙΑ: Μοιάζει με την Βελανιδια δεν είναι τόσο σκληρό και σκαλίζετασι εύκολα.

DYERA: Κιτρινωπό ξύλο, λεπτή υφή, πυκνά νερά ελαφρύ, σκαλίζεται εύκολα.

ΕΥΚΑΛΥΠΤΟΣ: Ξύλο της Αυστραλίας με πυκνότητα και σκληρότητα, σκαλίζεται εύκολα , μοιάζει με το κόκκινο Μαόνι.

ΠΡΙΝΟΣ / ΠΟΥΡΝΑΡΙ : Λευκό ή γκρίζο με λεπτά νερά, σκληρό ξύλο κατάλληλο για γλυπτική, είναι δύσκολη η προετοιμασία του.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σανίδες από  σφενδάμι.

ΚΑΡΥΔΙΑ : Οι αποχρώσεις του είναι ποικίλες, σκαλίζεται εύκολα, η πιο καλή ποικιλία είναι αυτή της αμερικάνικής και Ιταλικής καρυδιάς. Στην εργασία δεν πετά σκλέτζες

ΛΙΜΠΟΥΡΝΟΣ : Ανοιχτό χακί μέχρι καστανό  το χρώμα του, είναι θάμνος και έχει την τάση να σαπίζει στο κέντρο, ιδανικό για  μικρογλυπτική, είναι πολύ σκληρό ξύλο.

ΛΕΙΡΙΟΔΕΝΤΡΟ : Είναι γνωστό σαν αμερικάνικο δέντρο, το ξύλο του έχει μεγάλη ποικιλία χε χρώματα λευκό, κίτρινο, λευκοπράσινο, γκριζοκίτρινο, κλπ έχει νερά σε ίσιες αποστάσεις είναι πολύ σκληρό  ξύλο.

ΚΙΤΡΙΝΟ ΠΕΥΚΟ ΤΟΥ ΚΕΜΠΕΚ :  Μαλακό κιτρινωπό ξύλο, έχει ιδιαιτερότητα στην ξυλογλυπτική απαιτεί αιχμηρά εργαλεία με μεγάλη κλίση.

ΑΧΛΑΔΙΑ : Το χρώμα του είναι από κίτρινο μέχρι ροζ-καστανό, έχει πυκνά νερά λίγο σκληρό πολύ καλό στην γλυπτική.

ΒΕΛΑΝΙΔΙΑ / ΔΡΥΣ : Υπάρχουν πολλές ποικιλίες γκριζοκάστανο χρώμα σκληρό ξύλο αλλά σκαλίζεται εύκολα, δεν το χρησιμοποιούν για σκάλισμα λεπτομερειών.

ΜΑΟΝΙ : Έχει μεγάλη ποικιλία χρωμάτων σκαλίζεται εύκολα, αλλά λόγω των ιδιομορφιών του σε ρόζους το κάνει δύσκολο και το αποφεύγουν οι ξυλογλύπτες.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : ΟΞΥΑ

ΙΤΑΜΟΣ : Το χρώμα του είναι ροζ και όταν ωριμάζει καστανοκόκκινο, το εσωτερικό του είναι λευκόκαι το μέγιστο είναι τα 25 mm, ο φλοιός αφαιρείται στο σκάλισμα . Είναι σκληρό και δύσκολο στο σκάλισμα, το ξύλο του είναι δηλητηριώδες. Χρησιμοποιείται για μεγάλα γλυπτά.

ΦΛΑΜΟΥΡΙΑ / ΦΙΛΥΡΑ : Ωχρό και λευκωπό που σκουραίνει σε ροζ – καστανό, έχει ομοιόμορφη υφή, πυκνά νερά σκαλίζεται εύκολα και είναι ιδανική για σκάλισμα λεπτομερειών, είναι μαλακό ξύλο δεν πετά σκλέτζες, αλλά πιάνει σαράκι. Για τον αρχάριο ξυλογλύπτη είναι το ιδανικό ξύλο.

ΚΑΣΤΑΝΙΑ : Έχει πορώδη αυλάκια και αραιά νεύρα, σκαλίζεταο δύσκολα επειδή πετάει κομμάτια ξύλου, είναι ιδιαίτερα ευάλωτη στο σαράκι.

ΦΤΕΛΙΑ : Είναι σαν την Καστανιά είναι γερό ξύλο σε καφεκόκκινο χρώμα, αλλά στραβώνει εύκολα αν δεν έχει αρκετό όγκο, η φτελιά δεν σαπίζει στο νερό και χρησιμοποιείται για ξυλόγλυπτα που θα τοποθετηθούν σε εξωτερικούς χώρους. Επείσης χρησιμοποιείται σε σκαριά πλοίων, στα ακρόπρωρα, τιμόνι, καρούλια κλπ.









ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η κατασκευή γκλίτσας είναι μια εργασία ξυλογλυπτική που θέλει πολλές γνώσεις και ικανότητες.








ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το τσιμπούκι της γκλίτσας είναι μια δύσκολη εργασία (εγώ πάντως δύο φορές που το επιχείρησα... απέτυχα).


 
ΟΞΙΑ : Είναι σκληρό ξύλο με συμπαγή μάζα χωρίς πολλά νεύρα, είναι ξύλο βολικό στον ξυλογλύπτη δεν πετά σκλέτζες, αλλά δεν αντέχει σε καιρικές συνθήκες εξωτερικού χώρου, χρησιμοποιείτια μόνο φουρνισμένη διότι πιάνει σαράκι.

ΜΕΛΙΟ : μοιάζει με το σφενδάμι στο χρώμα και στην σκληρότητα, δουλεύεται δύσκολα, δεν το πιά νει εύκολα το σαράκι χρησιμοποιείται για έπιπλα και τέμπλα.

ΟΚΟΥΜΕ : Είναι ελαφρύ ξύλο με πορώδη μάζα έχει χρώμα σκούρο καφεκόκκινο σκαλίζεται εύκολα δεν σχίζεται και δεν το τρώει το σαράκι. Δουλεύεται δύσκολο το σόκορα , με το ξύλο αυτό φτιάχνουν το κόντρα πλακέ διότι δεν στραβώνει .
 



 
ΑΓΙΟΥΖ : Έχει κιτρινωπό χρώμα η μάζα του είναι πορώδης, μαλακό ξύλο ελαφρύ που δεν σχίζεται και δεν στραβώνει, είναι ευάλωτο στο σαράκι .

ΛΕΥΚΑ : Μοιάζει με την φλαμουριά είναι λευκή, ελαφριά, το σοκορά της μασάει, είναι σε τρει ποικιλίες  μαλακιά , μέτρια και σκληρή, προσβάλεται από σαράκι, θεωρείται  ξύλο κατώτερης ποιότητας γι αυτό χρησιμοποιείται για σκελετούς επίπλων, στην ξυλογλυπτική χρησιμοποιείται για διακοσμητικές σανίδες.

ΚΥΠΑΡΙΣΣΙ : Είναι ρητινώδες ξύλο ελαφρύ με μη συμπαγή μάζα και είναι δύσκολο να δουλευτεί, έχει μουντό άσπρο χρώμα με κοκκινωπά νεύρα, δεν το πιάνει το σαράκι, δεν στραβώνει, δεν σχίζεται  και δύσκολα κανείς μπορεί να το προμηθευτεί από το εμπόριο.

ΑΜΠΟΥΡΑ : Έχει συμπαγή μάζα είναι πολύ καλό ξύλο για τον ξυλογλύπτη, δουλεύεται και τοπ σόκορά του, έχει χρώμα σοκολατί χωρίς νερά είναι μέτριο ξύλο, δεν στραβώνει, χωρίς ρόζους και νεύρα είναι ιδανικό για τον μαθητευόμενο ξυλογλύπτη όπως και το φλαμούρι.



 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η εργασία σε κατασκευές κυκλικές παρουσιάζεται ένα πρόβλημα σταθερότητας του αντικειμένου.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα αποτελέσματα της εργασίας άρχισαν ήδη να φαίνονται .




ΚΕΛΕΜΠΕΚΙ ή ΣΦΕΝΔΑΜΟΣ (ACER SACCHARUM)
ΠΡΟΕΛΕΥΣΗ


Ανατολικές Η.Π.Α., κυρίως οι πολιτείες που βρέχονται από τον Ατλαντικό Ωκεανό και τις πολιτείες με λίμνες. Το είδος αυτό ευδοκιμεί σε ψυχρά κλίματα και συναντάται σε βορειότερες περιοχές.



ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ


Το χρώμα του σομφού είναι ημίλευκο (κρεμ) με ελαφρές ραβδώσεις κοκκινωπού καφέ, ενώ το χρώμα του εγκάρδιου ποικίλει από ανοιχτό έως σκούρο κοκκινωπό καφέ. Η ποσότητα του σκούρου καφέ εγκάρδιου παρουσιάζει σημαντικές διακυμάνσεις από περιοχή σε περιοχή. Τόσο το εγκάρδιο όσο και στο σομφό είναι πιθανό να υπάρχουν κηλίδες. Το ξύλο έχει πυκνή λεία υφή και συνήθως ευθύγραμμα νερά αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις τα νερά του μπορεί να είναι και «κατσαρά» σε σχήμα βιολιού ή σαν μάτι «πουλιού».






ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ


Ο σκληρός σφένδαμος ξηραίνεται αργά με μεγάλο βαθμό συρρίκνωσης και επιδέχεται μεταβολές κατά την επεξεργασία του. Πρίν το κάρφωμα ή το βίδωμα συνίσταται να γίνει η απαραίτητη προδιάτρηση. Εάν ληφθούν τα απαραίτητα μέτρα μπορεί να γίνει μηχανική επεξεργασία, να τορνευτεί, να κολληθεί ικανοποιητικά και να τριφτεί με γυαλόχαρτο και να στιλβωθεί δίνοντας καταπληκτικά αποτελέσματα.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Δείτε την διαφορά της μαζικής παραγωγής, ο παντογράφος φτιάχνει τέλεια αντίγραφα, αυτό είναι σχεδόν αδύνατον στον τεχνίτη που δουλεύει σκαρπέλο. 




ΦΥΣΙΚΕΣ ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ




Το ξύλο το είδους αυτού είναι σκληρό, με πολύ μεγάλη αντοχή, ειδικότερα στη τριβή και τη χρήση, Διαθέτει επίσης ικανοποιητική ικανότητα κάμψης δι ατμού.


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Σφένδαμος είναι ξύλο μεγάλη αντοχής.


ΔΙΑΤΗΡΙΣΙΜΟΤΗΤΑ


Η αντοχή του σκληρού σφενδάμου στη σήψη που προσβάλλει το εγκάρδιο είναι από μικρή έως ανύπαρκτη. Ο σομφός υπόκειται επίσης σε προσβολή από το σαράκι. Το εγκάρδιο, αντίθετα με το σομφό, δεν μπορεί να υποστεί κατεργασία συντήρησης.



ΔΙΑΘΕΣΙΜΟΤΗΤΑ


Η.Π.Α. : Ευρεία διαθεσιμότητα



Εξαγωγές : Ευρεία διαθεσιμότητα υπό μορφή ξυλείας και καπλαμάδων. Τα καλύτερα είδη ξυλείας θεωρούνται τα είδη λευκού χρώματος (σομφός), παρόλο που ένας τέτοιος διαχωρισμός μπορεί να περιορίσει τη διαθεσιμότητα. Η ξυλεία με μη ευθύγραμμα νερά (σαν μάτι πουλιού, κατσαρά ή σε σχήμα βιολιού) διατίθενται στο εμπόριο συνήθως μόνο σε μορφή καπλαμάδων.







ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Κελεμπέκι για μπράτσο μουσικού οργάνου.







ΚΥΡΙΕΣ ΧΡΗΣΕΙΣ


Δάπεδα, έπιπλα, πλαίσια, ντουλάπια κουζίνας, επιφάνειες εργασίας και τραπεζιών, ξυλουργική εσωτερικών χώρων (σκάλες, κουπαστές σκάλας, γείσα και πόρτες)



ΕΙΔΙΚΗ ΒΑΡΥΤΗΤΑ (12% Π.Υ.) : 0.63

ΜΕΣΟ ΒΑΡΟΣ (12% Π.Υ.) : 705 κιλά το Μ3

ΜΕΣΗ ΣΥΡΡΙΚΝΩΣΗ ΟΓΚΟΥ (ΝΩΠΟ ΣΤΟ 6% Π.Υ.) : 11,9 %

ΜΕΤΡΟ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ : 12,618 Mpa

ΣΚΛΗΡΟΤΗΤΑ : 6450 N





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξυλόγλυπτη μορφή του πατέρα Παισίου .

Το Κελεμπέκι είναι μικρού κορμού δέντρο κομπανίες από καλόγερους του Αγίου Όρους κάθε χρόνο ανεβαίνουν στον Όλυμπο , το Βέρμιο και αλλού για να βρουν αυτό το ξύλο και να μπορέσουν να πάρουν κάποια κομάτια που τα χρησιμοποιούν κυρίως για μικροξυλογλυπτική,
Έχει παρουσιαστεί μεγάλη έλλειψη και συνήθως στέλνουν εργάτες από την Αλβανία που δουλεύουν στις μονές να τους φέρουν το Κελεμπέκι από το αβουνά της Β Ηπείρου.
Τώρα τελευταία άρχισαν να το καλιεργούν το δενδρί αυτό και στον Άθωνα.


ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ

            Η επιλογή του ξύλου γίνεται με βάσει:
Α. Το είδος της γλυπτικής που θέλεις να κάνεις
Β. Το τελικό αποτέλεσμα το οποίο επιδιώκεις.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξήρανση ξύλων.



Ένα ξύλο με εμφανή νερά είναι ιδανικό για μεγάλες και απλές μορφές, ακατάλληλο όμως για ένα γλυπτό  με συγκεκριμένο μοτίβο.

            Ένα ξύλο με λιγότερο εμφανή νερά είναι ιδανικό για ομοιόμορφο σκάλισμα. Αν σκοπεύεις να βάψεις το έργο σου αυτό  δεν παίζει  ρόλο.

            Το ξύλο που χρησιμοποιείται για οικιακά σκεύη δεν πρέπει να είναι τοξικό.
            Πρέπει να αποφεύγεται το κεντρικό τμήμα του κορμού , το ιδανικό κομμάτι είναι αυτό που είναι μεταξύ εσωτερικού φλοιού και κεντρικού κορμού.

            Προσέχουμε τα ξύλα που αρχίζουν αν σαπίζουν (αναμμένα) αυτά δεν σκαλίζονται (αν και εγώ έχω κάνει πολύ καλές δουλειές με αναμμένα ξύλα).

            Προσέχουμε τα ξύλα να μη είναι από καρδιά διότι αυτά πάντα στραβώνουν.
Η ΚΑΣΤΑΝΙΑ.  Δεν προσφέρεται για μικρογλυπτική διότι πετά σκλέτζες.


 



 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Επεξεργασία  ξύλου.

 

ΑΠΟΞΗΡΑΝΣΗ

            Ο βαθμός υγρασίας του ξύλου μεταβάλλεται με την υγρασία του περιβάλλοντος, οι φρεσκοκομμένοι κορμοί είναι γεμάτοι χυμούς και πρέπει πρώτα να ξηρανθούν πριν την χρήση τους .

            Η ξήρανση γίνεται σε ειδικούς φούρνους  (ξηραντήρια)  ή με την μέθοδο του αέρα, η διαδικασία του αέρα διαρκεί ένα χρόνο για ένα κομμάτι ξύλου 25 mm.

            Εν ολίγοις η ξήρανση του ξύλου μπορεί να είναι τεχνική ή φυσική   





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η τεχνική που ακολουθείται για την ξήρανση του ξήλου είναι η διοχέτευση και αποβολή αέρα. 


           
ΚΟΠΗ ΤΟΥ ΔΕΝΔΡΟΥ ΣΕ ΣΑΝΙΔΕΣ

            Το εσωτερικό μέρος του δένδρου δεν είναι κατάλληλο για ξυλογλυπτική, τα υπόλοιπα μέρη κόβονται σε σανίδες αφού κυβιστούν, αφαιρούνται βέβαια οι φλοιοί του κορμού.





ΣΤΗ ΜΟΝΗ ΞΕΝΟΦΩΝΤΟΣ: Η ΑΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΕΦΕΥΡΕΤΙΚΗ



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τίποτε δεν πετιέται από τα δέντρα της Μονής Ξενοφώντος. Χάρη στην άριστη υλοτομία και στις πατέντες του ξυλουργείου, και το τελευταίο ροκανίδι βρίσκει τη χρησιμότητά του






Ο Γέροντας Αλέξιος, ηγούμενος της αγιορείτικης Μονής Ξενοφώντος, μετά τη θεία λειτουργία της Κυριακής που άρχισε στις 4.30 τα χαράματα και τελείωσε στις 9.30, καθισμένος στο γραφείο του, αν και πολυάριθμοι επισκέπτες περιμένουν να τον δουν και να του μιλήσουν, έχει ξεχαστεί σε μια κουβέντα για τα δέντρα που ανήκουν στη μονή. Το πράσινο γύρω μας είναι όχι μόνο πολύ αλλά και εξαιρετικά φροντισμένο. Ωστόσο, όπου και αν περπατήσεις αλλού μέσα στο Αγιον Ορος παίρνεις, και πρέπει σε αυτό να προσθέτουμε τη λέξη δυστυχώς, μια ιδέα για το πώς θα ήταν η βλάστηση σε όλη την Ελλάδα αν οι εργολάβοι και κάποιοι πολιτικοί δεν καθόριζαν, εκείνοι μόνο, την τύχη της. Οχι απλώς μερικά πεύκα, που ξέρουν να εμφανίζονται εκεί όπου δεν υπάρχει φροντίδα για τη συντήρηση των άλλων δέντρων, αλλά καστανιές, λεύκες, δρύες και πολυάριθμα άλλα δέντρα συντηρούνται προσεκτικά μέσα στο Αγιον Ορος και ίσως δεν θα ήταν σχήμα λόγου το να θεωρούμε ότι «βρήκαν καταφύγιο» εκεί όπου οι άνθρωποι τα προσέχουν, συμβιώνουν μαζί τους προς αμοιβαίο όφελος και έχει να συμβεί πυρκαϊά από τις αρχές της δεκαετίας του '90! 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τίποτα δεν πετιέται από τον κορμό, στο σχέδιο Α και Β φαίνεται πως τεμαχίζεται το δένρτο σε σανίδες (Το κέντρο του κορμού δεν είναι κατάλληλο για ξυλογλυπτική).


«Αγάπα και από 'κεί κι ύστερα κάνε ό,τι θέλεις» λέει ο ηγούμενος της Μονής Ξενοφώντος, εννοώντας ότι η αγάπη με ασφάλεια θα σε σπρώξει σε καλά μονοπάτια. Σαν κι αυτό που ακολουθείς για να φθάσεις από τη Μονή Ξενοφώντος στο ξυλουργείο της. Ανάμεσα στα δέντρα, φτιαγμένο με υλικά που κάποιοι άλλοι ίσως είχαν ρίξει το πολύ στη σόμπα, σε οδηγεί σε ένα ξυλουργείο που διαθέτει μηχανήματα κανονικού εργοστασίου κάθετης επεξεργασίας ξύλου. Και το ξύλο έρχεται όλο από τα δάση τη μονής. Καστανιά και δρυς το πιο πολύ, αλλά το καλό είναι ότι δεν τελειώνει ποτέ. Χάρη σε ένα πρόγραμμα που κρατάει από παλιά, εργάτες του δάσους ζουν εδώ και χρόνια με δαπάνες της μονής και κάτω από την επίβλεψη των μοναχών, με σπίτια κοντά στα δέντρα, έχουν αποκτήσει μεγάλη εμπειρία και τα γνωρίζουν πια ένα ένα. Μιλούν γι' αυτά σαν να είναι γνωστοί τους. Βγαίνουν στο δάσος ακόμη και σε ημέρες με χιόνι, το καθαρίζουν συνέχεια, κόβουν τις καστανιές όταν φθάσουν στα δεκαεπτά τους χρόνια και την εποχή που τα «νερά», δηλαδή οι χυμοί, κατεβαίνουν αφήνοντας στη ρίζα κάπου είκοσι πέντε βλαστάρια. Υστερα από επτά χρόνια τα ελαττώνουν στα έξι - επτά πιο γερά και προσέχουν να υπάρχει ίσκιος από άλλα μεγαλύτερα δέντρα για να ευδοκιμήσουν.





Ολο το δάσος της μονής παρακολουθείται και παρ' όλο που η καστανιά δεν είναι από τα πιο συμφερτικά ξύλα όταν είναι να πουληθούν έξω στο εμπόριο, η μονή συνεχίζει να συντηρεί το δάσος όπως το βρήκε. Κόβει τα ξύλα που χρειάζεται χωρίς να ελαττώνεται τελικά η δασική ύλη. Γιατί επιπλέον κάθε κορμός, όταν φθάσει στο ξυλουργείο, σχίζεται τόσο προσεκτικά και προγραμματισμένα ώστε να μην πετιέται και η πιο μικρή σκλήθρα. Ο πατέρας Σεραφείμ της Μονής Ξενοφώντος, ένας δωρικός ως προς τον λόγο του εκφραστής του ορισμού «μοναχός εστί ο πάσι προσηρμοσμένος», έχει οργανώσει την παραλαβή και το κόψιμο στα ειδικά μηχανήματα υποδειγματικά. Πρώτα ο κορμός θα τοποθετηθεί με όσο γίνεται πιο καλή ευθυγράμμιση, για να βγει καλό «καπάκι» όπως λένε. Μια λεπτή φλούδα που μετά θα επιτρέψει στον κορμό, αφού αυτός στραφεί κατά ενενήντα μοίρες, να πατήσει στέρεα με την κομμένη πλευρά στη μεταλλική πλάκα του μηχανήματος κοπής. Και από εκεί αρχίζουν να βγαίνουν σωστά οι σανίδες. Κυριολεκτικά τίποτε δεν πάει χαμένο. Ξεχόντρισμα, πλάνισμα, δημιουργία προφίλ, όλα γίνονται εκεί μέσα. Αν υπάρχει ρόζος θα γίνει ξύλο για τη σκεπή, τα κοντά ξυλάκια, που φαίνονται να περισσεύουν, τελικά δεν περισσεύουν γιατί χάρη σε ειδικό μηχάνημα συγκόλλησης αυξημένης πίεσης, με ένα πανέξυπνο σύστημα, τελειοποιημένο από τον πατέρα Σεραφείμ, που αν και αυτοδίδακτος διαθέτει πολύ στέρεες γνώσεις μηχανικής, τα κολλούν μεταξύ τους και δημιουργούν ξύλινες πλάκες. Αυτές που μπορούν να γίνουν με τη σειρά τους τρούλοι, βιβλιοθήκες, παράθυρα, πατώματα σε διάφορες περίτεχνες εκκλησιαστικές κατασκευές που όταν τις βλέπεις λες πως έχουν βγει από το πιο προχωρημένο εργοστάσιο ξυλουργίας. Ακόμη και εκείνα τα πρώτα κομμάτια που προκύπτουν στην πρώτη επαφή της μηχανής με τον κορμό, τα καπάκια, αν και φαίνονται τελείως άχρηστα στο Όρος δεν πετιούνται και τα συναντάς στο πλάι του μοναστηριακού μονοπατιού να το στηρίζουν έξυπνα και να το διαμορφώνουν αρμονικά μέσα στο υπόλοιπο τοπίο. Τα δέντρα του μοναστηριακού δάσους κόβονται με σύνεση και με την έγνοια ποτέ να μη λιγοστέψουν. Η «κτίση» αντιμετωπίζεται σαν κληρονομιά που πρέπει να παραδοθεί τουλάχιστον όπως παρελήφθη, αφού όπως λέει ο ηγούμενος της Μονής Ξενοφώντος γέροντας Αλέξιος: «Εδώ είμαστε όλοι φερτοί, αλλά μην ξεχνάτε ότι η αγάπη είναι εφευρετική...».

 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξυλόγλυπτα.

ΝΕΡΑ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ

            Τα νερά του δένδρου  ξεκινούν από την ρίζα και ανεβαίνουν στην κορυφή, ορισμένα δένδρα παράλληλα με τα νερά έχουν και νεύρα, αυτά είναι πιο σκληρά από την λοιπή μάζα του ξύλου. Έτσι έχουμε «ψιχα-νεύρο- ψιχα-νεύρο», αυτά τα ξύλα είναι το πεύκο, το έλατο, το κυπαρίσσι και όλα τα ρητινώδηγι αυτό σκαλίζονται δύσκολα αφού η ψίχα είναι μαλακή και το νεύρο σκληρό, δημιουργούν πρόβλημα στο γυαλοχαρτάρισμα.


            Όσα έχουν ομοιόμορφη μάζα νεύρων είναι καλύτερα ξύλα τέτοια είναι το φλαμούρι, η λεύκα , το αγιούζ, το οκουμέ , η σκληρή βελανιδιά, η καρυδιά, η οξιά, το μαόνι, η αμπούρα κλπ

            Πολλές φορές τα νερά του ξύλου είναι παράλληλα με την επιφάνεια του ξύλου, αυτό γίνεται όταν το ξύλο δεν έχει κοπεί σωστά, σε αυτή την περίπτωση το σκαρπέλο μας δεν μπορεί να προχωρήσει  παρά μόνο αν το σκαρπέλο μας και τα νερά σχηματίσουν ένα Λ. Το ίδιο συμβαίνει σ ένα επίπεδο ξύλου με νερά κυκλικά που τότε δουλεύουμε περιμετρικά , την αντίθετη τακτική ακολουθούμε όταν έχουμε στεφάνι κύκλου και θέλουμε να δουλέψουμε το εσωτερικό του.



 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σόκορο, φαίνονται τα νερά του ξύλου.

ΣΟΚΟΡΟ (ΚΟΝΤΡΑ)

            Σόκορο είναι η πλευρά του ξύλου όπου τα νερά και τα νεύρα του είναι κομμένα εγκάρσια.
            Το σόκορο σκαλίζεται πολύ δύσκολακαι ακόμη πιο δύσκολα στα μαλακά ξύλα .
            Η τεχνική δουλέματος στο σόκορο δεν περιγράφεται μόνο με εμπειρική γνώση μπορεί κανείς να εξοικειωθεί να το δουλέψει.








ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Από τον κορμό τίποτα δεν πάει χαμένο όλα οι τεχνίτες τα κόβουν έτσι που σε κάτι να χρισιμεύουν.



ΕΡΓΑΛΕΙΑ

            Ο ξυλογλύπτης χρησιμοποιεί περισσότερο εργαλεία χειρός και λιγότερο μηχανοκίνητα

ΠΑΓΚΟΣ

            Ο πάγκος του ξυλογλύπτη είναι γερός και βαρύς για να μη μετακινείται (στην περίπτωση που είναι σιδερένιος καλό είναι να είναι στερεωμένος με ούπα στον τοίχο), θα πρέπει να έχει σταθερότητα ώστε να μη πέφτουν με τα κτυπήματα τα εργαλεία του κάτω, ο άριστος πάγκος καλό είναι να είναι στο μέσον του εργαστηρίου ώστε να μπορεί να μπορεί από κάθε μέρος να έχει επαφή με το αντικείμενο εργασίας του. Οι πάγκοι των ξυλογλυπτών ήταν τραπέζι μακρόστενο με τα χαρακτηριστικά που περιέγραψα που στις δύο μεγάλες πλευρές του υπήρχαν δύο μαδέρια καλά στερεωμένα, τα μαδέρια αυτά άφηναν ένα κενό μεταξύ τους 10 με 20 πόντους και εκεί έμπαιναν τα εργαλεία του ώστε να εμποδίζεται η πτώση τους και φυσικά η καταστροφή τους. Ο τεχνίτης στερέωνε το αντικείμενο του πάνω στα μαδέρια τα οποία απείχαν από το κύριο σώμα του πάγκου και αυτό εξυπηρετούσε να μη εμποδίζονται οι σφικτήρες.

 
 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο πάγκος του ξυλογλύπτη.

            Ο πάγκος είναι συνήθως 1,80 μήκος, 0,60-0,70 πλάτος , το ύψος προσαρμόζεται στον ξυλογλύπτη πχ άνθρωπος 1,70 το ύψος πρέπει να είναι 0,90, το ύψος αν είναι μεγαλύτερο ή μικρότερο απλά κουράζει τον τεχνίτη,  τα μαδέρια θα πρέπει να έχουν πάχος 10 πόντους.

            Στο κάτω μέρος του πάγκου υπάρχει ράφι 0,20 πόντους από το έδαφος , για να χωρούν από κάτω τα πέλματα του τεχνίτη που στέκεται όρθιος, το ράφι αυτό χρησιμεύει και για να πατά το ένα πόδι του.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :   Όπως πολλά παλιά εργαλεία η σημερινή κοινωνία τα χρησιμοποιεί για διακόσμηση, εδώ ο  πάγκος του μαραγκού (ξυλογλύπτη) πωλείται όχι για εργασία αλλά για να διακοσμήσει κάποιο χώρο σύγχρονου σπιτιού.


            Ευνόητο είναι ότι ο πάγκος προσαρμόζεται από τον χώρο που έχει ο τεχνίτης .


ΣΦΙΓΚΤΗΡΕΣ

            Στην αγορά υπάρχουν πολλά μεγέθη, σχεδόν όλα είναι απαραίτητα ανάλογα για τον λόγο (εργασία) που και το αντικείμενο που θα χρειαστεί να σφίξουμε.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Υπάρχουν πολλοί τύποι σφυκτήρων στην αγορά (ο συνηθέστερος).

ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ ΜΑΤΣΟΛΑ

            Η ματσόλα είναι ένα ιδιόμορφο ξύλινο σφυρί, η μορφή του είναι ίδια με το κόπανου του ξύλινου γουδιού, στην αγορά δεν υπάρχει τέτοιο εργαλείο, θα πρέπει ο τεχνίτης να το κατασκευάσει ή να το παραγγείλει σε τορναδόρο.

            Το ξύλο που γίνεται η ματσόλα είναι από βελανιδιά, πουρνάρι, μέλιο, μουριά, καρυδιά, οξιά γενικά σκληρό ξύλο χωρίς ρόζους.


 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η ξυλογλυπτική ματσόλα είναι αυτή που μοιάζει με γουδόχερο.

Το ύψος της ματσόλας είναι συνήθως 26 πόντους  το τμήμα που την κρατάμε είναι 12 πόντοι και το τμήμα που χρησιμοποιούμε για να κτυπούμε τα σκαρπέλα είναι ένα ποτήρι ύψους 14 πόντοι με διάμετρο 7 πόντοι.

Τώρα αν θέλουμε μια ματσόλα λιγότερο βαριά ευνόητο είναι ότι φτιάχνουμε μια μικρότερων διαστάσεων, η οποία βέβαια χρησιμοποιείται και για λιγότερο ισχυρά κτυπήματα.


 



 
      ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Την χρησιμοποιούν αυτή την ματσόλα αλλά σπάνια.    


  Τελευταία παρουσιάστηκε και ματσόλα με χέρι ξύλινο και το σημείο κρούσης από μέταλλο (μολύβι, χάλυβα ή ορείχαλκο)


ΣΚΑΡΠΕΛΑ

            Τα σκαρπέλα  χωρίζονται σε ανάλογα με το σχήμα τους σε ίσιο, κάμπυλο και γωνιά.
            Όλα τα λέμε συνήθως σκαρπέλα αλλά η πραγματικότητα είναι ότι ανάλογα με την  κόψη τους χωρίζονται σε:

  1. Αυτά που έχουν ίσια κόψη που λέγονται σκαρπέλα
  2. Αυτά που έχουν ανοικτή καμπύλη λέγονται σγρόμπιες
  3. Αυτά που έχουν κλειστή καμπύλη λέγονται λούκια (λουκάκια)
  4. Αυτά που έχουν κόψη με γωνιά λέγονται τρίγωνα



Όλα αυτά τώρα τα βρίσκουμε σε πολλές διαστάσεις στην αγορά και πουλιούνται χωρίς την ξύλινη χειρολαβή, που ή την αγοράζεις ή την κατασκευάζεις εσύ και φυσικά την τοποθετείς στο σιδερένιο τμήμα του σκαρπέλου.
      Τα σκαρπέλα που κυκλοφορούν στην αγορά δεν είναι  όλα καλής ποιότητας, λίγα από αυτά είναι καλά εργαλεία και φυσικά το κάθε καλό σκαρπέλο έχει αρκετά υψηλή τιμή με σημερινά δεδομένα το κάθε ένα κυμαίνεται από 20 μέχρι 40 ευρώ.

      Οι εταιρείες που βγάζουν καλά εργαλεία είναι :
Η Ελβετική PFEIL
Η Αγγλική HENRY TAYLOR
Η Αμερικάνικη FLEXCUT
Και κάποιες ακόμα ……….





      Οι τέσσερεις κατηγορίες σκαρπέλων που πιο πάνω περιγράψαμε έχουν ακόμα και άλλες υποκατηγορίες και υποδιαιρέσεις δηλαδή:
Σκαρπέλα με φάλτο.
Σκαρπέλα με ανάποδο λούκι.
Σκαρπέλα με εξειδικευμένα λούκια.
Σκαρπέλα με ανάποδο σκαρπέλο που λυγίζει και κάνει γωνιά.
Σκαρπέλα με λούκι ποταμό.
Σκαρπέλα με σχήμα ουράς ψαριού
Κλπ κλπ
      Όλες αυτές οι υποκατηγορίες που είπαμε επί τέσσερεις βασικές κατηγορίες επί 12 με 14 μεγέθη το κάθε είδος .




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σκαρπέλα της FLEXCUT

      Τέλος πάντων κάποιος θα ρωτήσει πόσα σκαρπέλα υπάρχουν, χωρίς υπερβολές 400 με 500 είδη σκαρπέλων (αν δεν πέφτω έξω)

      Σκαρπέλα οι μικροτεχνίτες μοναχοί στο Άγιο Όρος τα φτιάχνουν μόνοι τους από ατσαλόσυρμα διαφόρων διαστάσεων, προσαρμοσμένα στις ανάγκες του τεχνίτη.

             
ΑΜΜΟΥΔΙΕΣ

            Το εργαλείο αυτό υπάρχει βέβαια στην αγορά, αλλά συνήθως το κατασκευάζουν μόνοι τους οι ξυλογλύπτες, χρησιμοποιείται για να διαμορφώσουμε το φόντο στο ξυλόγλυπτο  και πετυχαίνουμε
  1. Ομορφιά στο ξυλόγλυπτο.
  2. Ξεχωρίζει το φόντο.
  3. Δίνει βάθος.
  4. Καλύπτει τις σκαρπελιές.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Aυτά που βλέπετε δεξια είναι αμμουδιές , το πρώτο είναι μαργαρίτα και αυτό παράγει σχέδιο πάνω στο ξύλο, όλα αυτά τα εργαλειάκια είναι της εταιρείας HENRY TAYLOR

Πως κατασκευάζεται μια αμουδιά:
Παίρνουμε ένα στρογγυλό σίδερο με πάχος 6 χιλιοστά και μήκους 10 εκατοστών το σφίγγουμε όρθιο στη μόρσα ( μέγγενη) και με μια ψιλή τρίγωνη λίμα (σιδηρόλιμα) και χαράσουμε την πλάκα ώστε να δημιουργηθούν λούκια οριζόντια και κάθετα και το τελικό αποτέλεσμα της πλάκας θα είναι να χωριστεί σε μια επιφάνεια μπακλαβαδωτή.

            Τέτοιες αμμούδες φτιάχνουμε διαφόρων  μεγεθών.



ΑΚΟΝΙ (ΠΕΤΡΑ)

            Υπάρχουν δύο είδη το φυσικό και το τεχνητό, το τεχνητό γίνεται από σμίξη χαλαζία, κορουνδιου και σμύριδας.


 


            Ο ξυλογλύπτης όμως χρησιμοποιεέι το φυσικό ακόνι που είναι πέτρα σχιστόλιθος (βρίσκεται σε μερικά ελληνικά νησιά τα πιο καλά είναι τα ακόνια Κρήτης). Πουλιούνται βέβαια και στο εμπόριο, το πάνω μέρος λοιπόν λειάνετε με χοντρό γυαλόχαρτο.
            Αυτή την πέτρα τώρα την τοποθετούμε (χονεύουμε) σε ένα χοντρό ξύλο τα κενά που δημιουργούνται μεταξύ πέτρας και ξύλου τα καλύπτουμε με γύψο, αυτό το κομμάτι πέτρας  που εξέχει πάνω από το ξύλο είναι το λειασμένο με το γυαλόχαρτο κομμάτι της πέτρας.



 
 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Τροχός ακονίσματος.




 Αυτό είναι το βασικό ακόνι, στην συνέχεια φτιάχνουμε ψιλά ακόνια που είναι απαραίτητα για τις γωνιές και τις σγρόμπιες, αυτά τα ψιλά ακόνια τους δίνουμε το σχήμα των εργαλέιων μας
  
Πως ελέγχουμε αν είνα ακονισμένο το σκαρπέλο:

Το πιάνουμε απο το κάτω μέρος με το ένα χέρι μας και βλέπουμε αν κόβει την τρίχα στον καρπό του άλλου χεριού.
 
 
 
 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ποδοκίνητος τροχός.
 
 
 
 

ΛΟΙΠΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ

ΡΑΣΠΑ

            Υπάρχουν σε διάφορα μεγέθη και σχήματα.





ΓΛΥΦΙΔΕΣ

            Το εργαλείο αυτό χρησιμεύει  για να δημιουργηθούν πρόχειρα μοντέλα.

ΦΩΤΙΣΜΟΣ, ΠΥΡΟΣΒΕΣΤΗΡΑΣ, ΚΟΥΤΙ ΠΡΩΤΩΝ ΒΟΗΘΕΙΩΝ




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παιδική εργασία στην ξυλογλυπτική, στις χώρες της Ασίας, το αξιοπρόσεκτο είναι ότι για ματσόλα χρησιμοποιούν ξύλα, όσο για σκαρπέλα μη τα συζητάμε..... φτηνή εργασία για εύπορους Ευρωπαίους τουρίστες.



Ο ΚΑΤΑΡ ΠΑΡΑ , Ο ΚΑΤΑΡ ΜΠΟΓΙΑ

            Τώρα που ολοκλήρωσα την παρουσίαση των εργαλείων, να πω τι άκουγα στα παιδικά μου χρόνια όταν αγοραζόταν κάτι : «Ο κατά παρά, ο καταρ μπογιά», όταν ρώταγα τι σημαίνει αυτό μου έλεγαν την πιο κάτω ιστορία:

« Κάποιος πήγε να αγοράσει μπογιά για να βάψει το σπίτι του ρώτησε…… πόσο κάνει αυτή η μπογιά; Ο έμπορος του είπε 100 παράδες το κιλό, ήθελε φτηνότερη , ρώτησε αυτή πόσο; 80 παράδες το κιλό , ήθελε ακόμα πιο φτηνή αυτή πόσο ;   50 παράδες το κιλό, και σε αυτή  του φάνηκαν πολλά τα λεπτά και ήθελε ακόμα πιο φτηνή , στο τέλος βρήκε μια μπογιά με 10 παράδες το κιλό και την αγόρασε, με αυτή την μπογιά έβαψε το σπίτι του, αλλά στην πρώτη βροχή το σπίτι ξέβαψε ………… Τότε πήγε στον έμπορο να κάνει τα παράπονα του και ο έμπορος του είπε στα τούρκικα ‘Ο κατά παρά, ο καταρ μπογιά’ …….. που πάει να πει ότι λεφτά έδωσες τέτοια μπογιά πήρες.»

Αυτό ισχύει και για τα εργαλεία που θα αγοράσετε ΟΤΙ ΠΛΗΡΩΝΕΙΣ ΠΑΙΡΝΕΙΣ.
            






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξυλόγλυπτο εικονοστάσι.


ΕΡΓΑΣΙΕΣ


ΑΚΟΝΙΣΜΑ ΤΟΥ ΣΚΑΡΠΕΛΟΥ

            Τα σκαρπέλα θα πρέπει να είναι πολύ καλα ακονισμένα …… πρέπει να κόβουν τρίχα.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα βασικά υλικά για ακόνισμα.

            Παίρνουμε το σκαρπέλο το τοποθετούμε στο ακόνι, να πατήσει στη πλάκα της κόψης, ρίχνουμε λάδι ανακατωμένο με πετρέλαιο, το πιάνουμε με τα δύο μας χέρια και το κινούμε στο ακόνι κυκλικά, την μια από την μια μεριά και την άλλη από την άλλη .


            Το ακόνισμα είναι εργασία που  απαιτεί ιδιαίτερη μαστοριά, να μη ανάψη το εργαλείο, με διαφορετικό τρόπο ακονίζεται η σγρόμπια και διαφορετικά το τρίγωνο.


 



ΦΩΤΟΦΡΑΦΙΑ : Το ακόνισμα είναι μια σύνθετη εργασία.  Τελευταία έχω δει ακόνισμα με μηχανικό τρόπο, όπως γίνεται με την αλυσίδα του αλυσοπρίονου.
 


ΦΟΡΜΕΣ

            Οι φόρμες σχεδιάζονται πάνω σε χαρτόνι (πουλιέται σε βιβλιοπωλεία διαστάσεων 1Χ0,70) , εκέι σχεδιάζουμε το σχέδιο που θέλουμε αφαιρούμε τα κομμάτια που θέλουμε  και μετά το αντιγράφουμε (ξεπατηκοσούρα ) στο ξύλο που θα εργαστούμε.

            Αν θέλουμε μπορούμε το σχέδιο να το σχεδιάσουμε σε ρυζόχαρτο και μετά με καρμπόν να το αντιγράψουμε στο ξύλο.
            Στην περίπτωση που είναι αναλογικό το σχέδιο δηλαδή αυτό που δείχνει η αριστερά πλευρά δείχνει και η δεξιά (ένας δικέφαλος αετός ) σχεδιάζουμε το μισόπχ αριστερό μέρος το ξεπατικώνουμε στο ξύλο και μετά αντιστρέφουμε το σχέδιο στη δεξιά πλευρά και ξεπατικώνουμε και το υπόλοιπο , έτσι πετυχαίνουμε ομοιομορφία στο σχέδιό μας και αναλογικότητα.

            Αυτό που φαίνεται στο ξύλο μας είναι οι βασικές γραμμές και όχι οι λεπτομέρειες που ούτως η αλλιώς θα διαμορφωθούν κατά την εργασία μας.


ΣΧΕΔΙΑ








ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Eδώ φαίνεται καθαρά τι σχεδίασε ο ξυλογλυπτης και μετά πως αρχίζει να δουλεύει για να βγάλει στο ξύλο την "κρυμένη" άμπελο.


Τα σχέδια είναι ότι μπορεί κανείς να φανταστεί, υπάρχουν βέβαια μερικά σταθερά μοτίβα, όπως :
ΑΝΘΗ
ΦΥΛΛΑ
ΚΑΡΑΒΟΛΟΙ
ΛΕΠΙΑ
ΧΑΝΔΡΕΣ
ΣΧΟΙΝΑΚΙ
ΑΥΓΟ
ΜΑΤΙ
ΦΡΙΖΕΣ
ΝΕΟΚΛΑΣΙΚΟ ΕΣΩΓΛΥΦΟ ΑΥΛΑΚΙ
ΦΥΣΙΚΟ ΦΥΛΛΩΜΑ
ΦΑΝΤΑΣΤΙΚΟ ΦΥΛΛΩΜΑ
ΑΜΠΕΛΟΣ
ΑΚΑΝΘΟΣ ΒΥΖΝΤΙΝΗ
ΓΕΩΜΕΤΡΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ
ΚΑΦΑΣΩΤΟ
ΔΥΧΤΙ
Κλπ  κλπ

Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΗ


            Ένας μαθητευόμενος καλό είναι να ξεκινήσει με ένα ρηχό ανάγλυφο, κατά προτίμηση όχι βαθύτερο από 3 χιλιοστά, το δε ξύλο που θα χρησιμοποιήσει καλό θα ήταν να είναι το φλαμούρι.
            Το ξύλο τέλος πάντων που επιλέξαμε το σημαδεύουμε με την φόρμα και στην συνέχεις το ακινητοποιούμε με σφιγκτήρες στο πάγκο μας.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο ξυλογλύπτης φροντίζει να προστατεύει το ξυλόγλυπτο και τα χέρια του.

            Η πρώτη δουλιά που κάνουμε είναι το ΤΑΚΙΑΣΜΑ δηλαδή το κόψιμο του περιγράμματος του σχεδίου κάθετα και στο βάθος που θέλουμε, για κάθε γύρισμα που κάνει το σχέδιο χρησιμοποιούμε το ανάλογο σκαρπέλο.

            Στη συνέχεια διαμορφώνουμε το σχέδιο μας ώστε να πάρει την μορφή που θέλουμε.
            Το χτύπημα του σκαρπέλου γίνεται ή με την ματσόλα ή με  το πίσω μέρος της παλάμης μας (το σημείο εκείνο που ενώνει τον καρπό με την παλάμη).
            Το χτύπημα του σκαρπέλου με το χέρι το κάνουμε σε κάθε περίπτωση αλλά κυρίως για να φτιάξουμε τις λεπτομέρειες.

            Το χέρι που κρατά το σκαρπέλο συνήθως ακουμπά στο σκαλιζόμενο ξύλο για να «φρενάρει» τα χτυπήματα, αν και ο έμπειρος ξυλογλύπτης χτυπά το σκαρπέλο με την ματσόλα όσο χρειάζεται κάθε φορά. Σαν φρένο πολλές φορές χρησιμοποιούμε όλο τον πήχη του χεριού που κρατά το σκαρπέλο ακουμπώντας το πάνω στοξύλο.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξυλογλυπτική με πρωτόγονα μέσα.

ΑΜΜΟΥΔΙΑ

                        Όταν τελειώσει η εργασία μας χρησιμοποιούμε την αμμουδιά για να φτιάξουμε άμμο στο γλυπτό μας, στο περιθώριο το σημείο που είναι έξω από το θέμα μας.
            Την αμμουδιά την χτυπάμε με μικρή βαριοπούλα (του κιλού ή του μισού κιλού)κατά τέτοιο τρόπο που το εργαλείο να αφήνει το αποτύπωμα του στο ξύλο.


ΔΙΑΤΡΗΤΟ

            Είναι το ξυλόγλυπτο που αφήνει κενά (όπως το κοφτό κέντημα), όταν σχεδιάσουμε το σχέδιό μας πχ ένα φύλλωμα εκεί που είναι να φύγει το ξύλο ανοίγουμε μια τρύπα με το τρυπάνι μας και μετά με σέγα κόβουμε το περίγραμμα.
            Τα υπόλοιπα γίνονται όπως γίνεται ένα ξυλόγλυπτο, αφαιρούμε τα κομμάτια εκείνου του ξύλου που θα διαμορφώσουν το θέμα μας.





ΟΛΟΓΛΥΦΑ

            Είναι η πλέον ολοκληρωμένη μορφή ξυλογλυπτικής, και δεν είναι παρά ένα ολοκληρωμένο γλυπτό από ξύλο πχ μια γοργόνα.
            Στη τεχνική εδώ χρησιμοποιούνται όλων των ειδών τα εργαλεία, πριόνι, σκερπάνι, ράσπες, ξυλόλιμες κλπ.
            Το ξύλο δεν είναι πλάκα ή σανίδα αλλά μεγάλος ορθογώνιος  τάκος ανάλογος του θέματος που θέλουμε να  φτιάξουμε, οι φόρμες εδώ γίνονται και στις τέσσερεις πλευρές του τάκου.
            Το γλυπτό έχει πάντα μια βάση να στέκεται. Προσέχουμε το βάρος του γλυπτού να είναι μέσα στο κέντρο βάρους του.

ΠΡΟΣΩΠΟ

            Το πρόσωπο έχει τις δυσκολίες του. Χρειάζεται συμμετρία, το ανθρώπινο πρόσωπο χωρίζεται οριζόντια και κάθετα



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η γεωγραφία του προσώπου.

Οριζόντια χωρίζεται σε τρία ίσα μέρη (φέτες)
1.Το τμήμα από τα φρύδια και πάνω
2. Το τμήμα από τα φρύδια μέχρι το κάτω μέρος της μύτης (περιέχει και τα αυτία).
3. Από το κάτω μέρος της μύτης και κάτω.
            Εδώ έχουμε μια ακόμα ανλογία σαν υποδιαίρεση η απόσταση αυτή χωρίζεται σε δύο ίσα μέρη 
α. Από το τέλος της μύτης μέχρι το τέλος του στόματος
β. Από το τέλος του στόματος μέχρι εκεί που τελειώνει το πιγούνι.
Αυτά τα δύο τμήματα είναι ίσα.

Κάθετα χωρίζεται σε πέντε μέρη (φέτες)
  1. Το αριστερό αυτί μέχρι την αρχή του αριστερού ματιού.
  2. Την αρχή του αριστερού ματιού μέχρι το τέλος του αριστερού ματιού.
  3. Το τέλος του αριστερού ματιού μέχρι το τέλος του δεξιού ματιού (περιλαμβάνει την μύτι και το κεντρικό μέρος του στόματος).
  4. Από το τέλος του δεξιού ματιού μέχρι την αρχή του δεξιού ματιού.
  5. Από την αρχή του δεξιού ματιού μέχρι και όλο το δεξί αυτί.
Εδώ πρέπει να πούμε ότι θεωρητικά τα δύο μάτια απέχουν μεταξύ τους ένα μάτι.

 




ΤΟ ΣΩΜΑ

            Το ανθρώπινο σώμα χωρίζεται σε επτά ίσα μέρη: Το κεφάλι
  1. Από το κεφάλι μέχρι το τέλος του στήθους.
  2. Το τέλος του στήθους μέχρι τον αφαλό.
  3. Από τον αφαλό μέχρι εκεί που ενώνονται τα πόδια.
  4. Από το ένωμα των ποδιών μέχρι τα γόνατα.
  5. Από τα γόνατα μέχρι το μέσο του  καλάμι .
  6. Από το μέσο  του καλάμι μέχρι τα δάχτυλα του ποδιού.
Τα χέρια αναλογικά ανήκουν στα τμήματα 2, 3,4, και λίγο 5


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : σαν πρότυπο δες το ανθρώπινο σώμα του Λεονάρτο ντα Βίτσι.


ΓΥΑΛΟΧΑΡΤΑΡΙΣΜΑ


            Όταν τελειώσει το ξυλόγλυπτο πρέπει να το γυαλοχαρτάρουμε, ξεκινάμε το τρίψιμο με χοντρό γυαλόχαρτο Νο 4, μόλις τελειώσουμε το βρέχουμε να φύγουν τα γυαλιά και τα μικροροκανίδια και όταν στεγνώσει παίρνουμε το αμέσως ψιλότερο και η διαδικάσια αυτή γίνεται διαδοχικά μέχρι το Νο 150 του γυαλόχαρτου.
            Το βρέξιμο γίνεται για να πετάξει μπιμπίκι το ξύλο.
            Το γυαλοχαρτάρισμα θέλει ιδιαίτερη προσοχή διότι πρέπει να φροντίσουμε ειδικά με τα χοντρά γυαλόχαρτα να μη σπάσουμε τις γωνιές και τις μη εξαφανίσουμε τις λεπτομέρειες, με το μαλακό λοιπόν.



            Μετά το γυαλοχαρτάρισμα ΑΠΑΓΟΡΕΥΕΤΑΙ η χρήση σκαρπέλου διότι τα καταστρέφει (το γυαλοχαρτάρισμα αφήνει ψιλά γυαλιά που δεν φαίνονται με γυμνό μάτι και χαλάνε το σκαρπέλο).



ΒΕΡΝΙΚΩΜΑ

            Το βερνίκωμα δίνει χρώμα και συντηρεί το ξύλο από το σαράκι , το βερνίκι χρησιμοποιείται όπως γράφουν οι οδηγίες στην συσκευασία του.


 


ΒΑΨΙΜΟ

            Πριν το βάψιμο χρησιμοποιούμε κάσια ή άλλο υλικό που απορροφάται. Η κάσια βρίσκεται εύκολα στο εμπόριο και αραιώνεται με νερό. Πιθανά να θέλουμε να κάψουμε το ξύλο με φλόγιστρο για να φαίνεται παλαιό, αφού τελειώσουν όλες αυτές οι διαδικασίες, καλό είναι  να το δώσουμε σε λουστραδόρο να το περάσει με πιστόλι διότι πλέον είναι κρίμα να πειραματιστούμε στο έργο μας. Η χρήση πινέλου συνήθως είναι επιζήμια διότι το πινέλο αφήνει πινελιές και τρίχες που φαίνονται μετά.



ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΗ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ

            Οι ρίζες της εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής ξεκινούν από την μυθολιγική εποχή. Ο Δαίδαλος δεν ήταν μόνο αρχιτέκτονας αλλά και ξυλογλύπτης. Ο Δούρειος ίππος είναι ένα έργο ξυλογλυπτών, τα χρυσελεφάντινα αγάλματα  ήταν ξυλόγλυπτα σκεπασμένα με φύλλα χρυσού και ελεφαντόδοντου.

            Στη Βυζαντινή περίοδο το ξυλόγλυπτο γνώρισε μεγάλη άνθιση, δυστυχώς όμως τα έργα από ξύλο δεν αντέχουν στο χρόνο και έτσι το σύνολο των έργων έχει χαθεί , λιγοστά σώθηκαν.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Ιερός Ναός του Αγίου Γεωργίου ήταν ο Μητροπολιτικός Ναός της πόλης του Σουφλίου . Σπάνιο έργο τέχνης το ξυλόγλυπτο τέμπλο, του ξυλογλύπτη Σταμάτη Ταλιαδούρου ή Μαδυτινού (καταγόταν από τη Μάδυτο). 

            Η Ελληνική ξυλογλυπτική ξεκινά τον 16ο αιώνα και το μαρμάρινο τέμπλο αντικαθίσταται από το ξυλόγλυπτο, η πιθανή προέλευση του ξυλόγλυπτου τέμπλου είναι η Ρωσία και ειδικότερα η περιοχή Νόβγκοροντ .

            Την περίοδο της τουρκοκρατίας η ξυλογλυπτική είναι σε μεγάλη ακμή. Οι ξυλογλύπτες που την εποχή αυτή λέγονται ΤΑΓΙΑΔΟΡΟΙ. Κέντρα ξυλογλυπτικής τον 17ο και 18ο αιώνα ήταν η Ήπειρος, το Πήλιο, η Κρήτη και η Δ Μακεδονία, από το Μέτσοβο πχ έστελναν κασέλες στην Λέσβο.
            Ονομαστά κέντρα εκκλησιαστικής ξυλογλυπτικής ήταν το Μέτσοβο, το Τούρνοβο, το Άγιο Όρος, και η Κρήτη.
            Συντεχνία των Ταγιαδόρων γίνεται στην Αθήνα και το Τούρνοβο.







ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αναφέρει ο Βασίλης Πλάτανος : «Το ‘‘ισνάφι’’ των ταγιαδόρων του Μετσόβου πήγαινε στις πιο αλλαργινές πόλεις για ν’ αναλάβει τα σπουδαιότερα έργα της ξυλογλυπτικής. Γι’ αυτό βλέπουμε, ότι όλες σχεδόν οι ρουμανικές, βουλγαρικές και σερβικές εκκλησίες, έχουνε να δείξουνε αριστουργήματα ελληνικής ξυλογλυπτικής, δουλεμένα από ταγιαδόρους του Μετσόβου κι από τα μαστοροχώρια της Ηπείρου, με τα περίφημα τέμπλα, άμβωνες, αρχιερατικούς θρόνους, βημόθυρα κ.λ.π. Τούτα γίνανε στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας και πιότερο κατά το 18ο αιώνα …».



            Η εργασία γινόταν κατά δύο τρόπους:
Α. Ο πρωτομάστορας συμφωνούσε με τους επιτρόπους το είδος της δουλιάς και της αμοιβής, γύριζε στο χωρίο του και με τους βοηθούς του σκάλιζε το έργο, τα σκαλισμένα κομμάτια μεταφερόντουσαν στον τόπο παραγγελίας και συναρμολογούνταν, το χρύσωμα γινόταν επιτόπου. Έτσι έγινε το τέμπλο στο μοναστήρι του Δούσικου από ομάδα αδελφοξαδέλφων από το Λινοτίπι το 1767 εδώ το χρύσωμα έγινε 46 χρόνια αργότερα
 Β. Η κατασκευή γινόταν επιτόπου δηλαδή στο μέρος παραγγελίας και διαρκούσε μήνες ή και χρόνια.
            Για το ύψος αμοιβής των διαφόρων ξυλόγλυπτων έχουμε πληροφορίες από τα εξοδολόγια των εκκλησιών πχ το τέμπλο της Αγίας Κυριακής Ζαγοράς πληρώθηκε (1742-1744)στον τεχνίτη Λοίζο και Παναγιώτη 678 γρόσια. Το τέμπλο της Αγίας Παρασκευής στη Περαχώρα Ζαγοράς το 1810 στοίχισε 2.700 γρόσια εκ των οποίων τα 2.200 για το σκάλισμα, 155 για κρέας και κρασί για τους μαστόρους, 161 στους πριονιστάδες. Το ΚΑΡΦΟΜΑ, δηλαδή η συναρμολόγηση έγινε από τον τεχνίτη της οικογένεια ς Πρίγκουκαι αμοίφτηκε με 142 γρόσια
            Θα πρέπει να σημειωθεί ότι τα συνεργεία δεν ήταν πολυμελή ήταν συνήθως πό 4 έως 6 άτομα, ο λόγος είναι ευνόητος, οι μαστόροι ήθελαν να διατηρήσουν τα μυστικά της δουλιάς τους σε μικρό αριθμό ατόμων κυρίως συγγενικά.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :Τέτοιου είδους ξυλόγλυπτα λιοντάρια (σε διάφορες στάσεις) βλέπει κανείς στον αρχιερατικό θρόνο στις  Ορθόδοξες εκκλησίες

ΤΕΜΠΛΟ



            Το βυαντινό τέμπλο είναι χαμηλό, από την εποχή του Ιουστινιανού διαμορφώνεται ένα είδος μικτής κιονοστοιχίας, ανάμεσα στα κολονάκια τοποθετούνται χαμηλά θωράκια εκτός του κεντρικού που είναι η ωραία πύλη.


            Κατά την τουρκοκρατία επικρατεί το ψηλό ξυλόγλυπτο τέμπλο και αυτό αντιβαίνει από το μέγεθος του ναού που συνήθως είναι μικροί και από ευτελή υλικά φτιαγμένοι.

            Από τις πρώτες δεκαετίες του 18ου αιώνα εμφανίζονται τα ΚΟΥΦΩΤΑ  ή ΣΚΑΛΙΣΤΑ ΣΤΟΝ ΑΕΡΑ τέμπλα , σε αυτά αφαιρούνται τμήματα του φόντου και δημιουργούνται διαμπερή κενά ανάμεσα στις μορφές, τέτοια είναι του Αγίου Νικολάου Μακρινίτσας που έγινε το 1729, το τέμπλο της Ι μονής Ταξιαρχών Ζαγοράς  που έγινε το 1734 Στη τεχνική αυτή είναι εμφανής η επίδραση του ευρωπαϊκού μπαρόκ ο οποίος είναι χαρακτηριστικό των καθολικών ναών, η θεματολογία βέβαια είναι καθαρά ορθόδοξη, το ελληνικό μπαρόκ δεν είναι ούτε ενιαίο ούτε καθαρό, της ηπειρωτικής Ελλάδος προέρχεται κυρίως από την Βιέννη, μερικά τέμπλα έχουν κατασκευαστεί στην Βιέννη από τους εκεί έλληνες τεχνίτες όπως της Παναγιάς Τσαριτσάνης. σε άλλες περιπτώσεις ο ταγιαδόρος αναλαμβάνει να κατασκευάσει το τέμπλο «κατά το σχέδιον της Βιέννης». Οι Βιενέζοι ξυλογλύπτες από αυτή την συναλλαγή με τους Έλληνες ξυλογλύπτες επηρεάστηκαν και αυτό φαίνεται από γράμματα που στέλνουν οι Έλληνες στα σπίτια τους. Στα Επτάνησα η επίδραση έρχεται από την Ιταλία. Τα ο μπαρόκ με στοιχεία από ροκοκό στοιχεία επηρεάζει την διακόσμηση στη Δ Μακεδονία , την Ήπειρο και την Α Θεσσαλία.









            Από το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα αρχίζει η κάθετη πτώση στην ξυλογλυπτική, το πλέγμα κατωτερότητας της τουρκοκρατίας βαραίνουν την ανώριμη συνείδηση   των ελεύθερων πλέον Ελλήνων, και στρέφονται πια ή  στο «αρχαίο κλεός» ή λαχανιασμένα κυνηγούν την ευθυγράμμιση με την Δ Ευρώπη. Εγκαταλείπεται η παλιά τεχνική και εισάγονται στοιχεία αταίριαστα στο μέχρι τότε ύφος,  γείσα με κύματα, κίονες με ιωνικές ραβδώσεις, μαθηματική συμμετρία, καλλιγραφική ωραιοπάθεια κλπ στοιχεία ένα τέτοιο τέμπλο είναι του Αγίου Αθανασίου στο Κατηχώρι Πηλίου, έργο του Γεωργίου Φάππα και το τέμπλο του Αγίου Γεωργίου Συκής
            Η επιστροφή στο παραδοσιακό σκαλιστό άρχισε στην διάρκεια του μεσοπολέμου. Τα τέμπλα γεμίζουν με σκάλισμα.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Δεσποτικός θρόνος.







ΑΜΒΩΝΑΣ

            Υπάρχουν τρία ειδών άμβωνες :

  1. Ο άμβωνας των πρωτοχριστιανικών χρόνων που προοριζόταν για την ανάγνωση του Ευαγγελίου. Ήταν μαρμάρινοι χαμηλοί, ημικυκλικοί, με λίγα σκαλιά.
  2. Ο συμπαγής άμβωνας  που σκεπαζόταν με κιβώριο, με δύο σκάλες .
  3. Ο άμβωνας στο κέντρο του ναού υπερυψωμένος με δύο σκάλες μία από ην ανατολή και άλλη από την δύση.
Στην τουρκοκρατία επικρατούν οι ξύλινοι άμβωνες και τοποθετούνται σε ένα κίονα της βορεινής κιονοστοιχίας, η σκάλα είναι είτε στριφτή (Αγία Παρασκευή Μετσόβου ) είτε ίσια (Άγιος Γεώργιος στο χωριό Αγίου Γεωργίου Πηλίου).
Η διακόσμηση του άμβωνα γίνεται με ζωγραφιστέ μικρογραφίες των αποστόλων και των Ευαγγελιστών (Αγία Τριάδα Ζακύνθου).
Υπάρχει ξυλόγλυπτη περιστερά με ανοιχτά φτερά εκεί τοποθετείται το Ευαγγέλιο. Με την πάροδο του χρόνου ο άμβωνας στολίστηκε με ξυλόγλυπτα  που συνήθως ταιριάζουν με αυτά του τέμπλου.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σκαλισμένο περιστέρι επί του άμβωνα. 


ΔΕΣΠΟΤΙΚΟΣ ΘΡΟΝΟΣ

            Δεσποτικό θρόνος δεν υπάρχει στα ξωκλήσια , ο θρόνος βρισκόταν δεξιά κοντά στο Άγιο Βήμα και εκεί στεκόταν ο Επίσκοπος ή ο Μητροπολίτης, στηρίζεται πάνω σε μικρή κτιστή υπερυψωμένη βάση , στην πλάτη τοποθετείται η εικόνα του Μεγάλου αρχιερέως Χριστού. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές του βασικού σχεδίου. Στην τουρκοκρατία ο δεσποτικός θρόνος έγινε από ξύλο και φυσικά αναλόγως διακοσμήθηκε. Στην βάση υπάρχει δεξιά και αριστερά συνήθως λέοντας ξυλόγλυπτος.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η μικροξυλογλυπτική αναπτύχθηκε στον μοναστηριακό χώρο και έχει δώσει έργα αξιοθαύμαστα.
   


ΑΝΑΛΟΓΙΑ

            Τα ψαλτήρια δεξιά και αριστερά είναι διακοσμημένα, εκεί τοποθετούνται βέβαια κα τα λειτουργικά βιβλία, οι διακοσμήσεις είναι ανάλογες με τα λοιπά έπιπλα του ναού, κοσμούνται επιπλέον με τορνευτά κάγκελα (Άγιοι Ανάργυροι Πορταριάς, Άγιος Δημήτριος στο Πούρι Πηλίου).
            Μεγάλο ενδιαφέρον έχουν τα αναλόγια με χωνευτή διακόσμηση από φίλντισι, κόκαλο και ανοιχτόχρωμο ξύλο, στο καθολικό του μοναστηριού Δούσικου υπάρχει εξάγωνο αναλόγιο με ποικίλα σχήματα από χωνευτά γεωμετρικά και φυτικά θέματα , από σταυρούς πουλιά  κλπ φτιάχτηκε  1764 και υπάρχει επιγραφεί που πληροφορεί «ΜΕΛΕΤΙΟΥ ΤΟΥ ΕΚ ΤΗΣ ΛΕΥΚΟΦΡΥΟΣ ΝΗΣΟΥ ΤΗΣ ΠΡΟΙΑΣ».



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η ιερά εικών Παναγίας της Ταταρνιωτίσσης.

ΠΡΟΣΚΗΝΗΤΑΡΙΑ

            Υπάρχουν δύο ειδών τα ίσια και τα μοναστηριακά.
            Τα ίσια έχουν σχήμα στήλης που καταλήγει σε αέτομα το κάτω μέρος είναι είτε ζωγραφιστό είτε ξυλόγλυπτο (Άγιος δημήτριος Πινακατών).
            Τα μοναστηριακά έχουν τετράγωνη διατομή σε πλαγιαστό επίπεδο, πάνω υπάρχει στέγαστρο και σταυρός (Ουμπιώτισσα Ελαδδόνας).


 



ΜΑΝΟΥΑΛΙ

            Είναι μεγάλα κηροπήγιαμε τρεις μεγάλους γύρους , συνήθως είναι ορειχάλκινα, μαρμαρινα, σιδερένια ή ξύλινα..
            Ξύλινο περίτεχνο μανουάλι βρίσκει κανείς σε πολλούς ναούς (Ύψωση Τιμίου Σταυρού Ανεμούστας).
            Στα Επτάνησα τα ξύλινα μανουάλια είναι σε ρυθμό μπαρόκ και είναι διακοσμημένα με φύλλα, ραβδώσεις κλπ

 



ΚΟΥΒΟΥΚΛΙΑ ΕΠΙΤΑΦΙΟΥ

            Συνήθως είναι ξύλινα και έχουν πλούσιο διάκοσμο, τέτοια έχουν περιγραφεί από τους λογοτέχνες μας όπως ο Α Μωραιτίνης στο «Άρατε Πύλας» .

ΚΙΒΩΡΙΟ ΑΓΙΑΣ ΤΡΑΠΕΖΗΣ

            Είναι σπάνια ξυλόγλυπτη η  Αγία Τράπεζα, δείγμα τέτοιας τράπεζας υπάρχει στο Μητροπολιτικό ναό της Μυτιλήνης.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η εκκλησία του Παλιού Ταξιάρχη των Μεστών, το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού με πολλές παραστάσεις από την Παλαιά και Καινή Διαθήκη, έργο του 1833.

ΠΑΓΚΑΡΙ

            Το παγκάρι είναι δίπλα στην είσοδο του ναού, συνήθως είναι ξύλινο και διακοσμείται με ξυλόγλυπτα που περιέχουν συνήθως φύλλωμα, το σκάλισμα είναι χαμηλό και απλό, τα ξυλόγλυπτα του παγκαριού δεν έχουν τίποτα κοινό με τα λοιπά ξυλόγλυπτα του ναού περισσότερο μοιάζει με έπιπλο του σπιτιού.

ΣΤΑΣΙΔΙΑ

            Τα στασίδια συνήθως είναι δεξιά και αριστερά  στους πλαϊνούς τοίχους του ναού, έχουν πλάτη στο τοίχο. Η χρήση τους άρχισε στα μοναστήρια και μετά πέρασε στους άλλους ναούς. Τα ξυλόγλυπτα των στασιδιών είναι συνήθως σταυροί λοιπά φυτικά στολίδια και δικέφαλοι αετοί.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ἱερὰ Μονὴ Παμμεγίστων Ταξιαρχῶν Αἰγιαλείας, «ἐσκαλίσθη ὑπ᾿ ἐμοῦ τοῦ Νικολάου Μετζοβίτη 1816».
Τὸ ξυλόγλυπτο τέμπλο τοῦ Καθολικοῦ τῆς Μονῆς, τεχνοτροπίας ροκοκό (1816).

ΑΡΤΟΦΟΡΙΟ

            Είναι σκεύος όπου φυλάγεται ο άγιος άρτος, υπάρχουν και αρκετά αρτοφόρια μου είναι ξυλόγλυπτα στο Άγιο Όρος, στα Μετέωρα και σε άλλα μοναστήρια και ενοριακούς ναούς, χαρακτηριστηκό αρτοφόριο υπάρχει στην Αγία Παρασκευή της Σαμαρίνας.


 


 
ΠΟΡΤΕΣ

            Υπάρχουν θαυμαστά δείγματα ξυλόγλυπτων θυρών όπως στο καθολικό της Ολυμπιώτισσας που έγινε το 1296 ή το 1305 καθώς και η θύρα της Ι μονής Διονυσίου  στο Άγιο Όρος που έγινε το 14ο αιώνα.
            Τα μοτίβα που χρησιμοποιούνται εκτός των φυλλωμάτων υπάρχουν δικέφαλοι αετοί, καβαλάρηδες άγιοι κλπ άγιοι όπως το δημιούργημα του σκυριανού ξυλογλύπτη Γιαννούλη Μπαμπούση που έφτιαξε τον Άγιο Νικόλαο σε πόρτα και π του ασπροποταμίτη Χαράλαμπου Σκαλιστή που έφτιαξε τον Άγιο βασίλειο.


 


ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξυλόγλυπτα τέμπλα και περίτεχνες διακοσμήσεις στολίζουν τις περισσότερες εκκλησίες.


 
ΘΕΜΑΤΑ



            Στη εκκλησιαστική ξυλογλυπτική υπάρχει πλούσιο θεματολόγιο  και τεχνοτροπίες, έτσι έχουμε θέματα από:

Α ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ
Δηλαδή πουλιά ζώα , φυτά από τον παράδεισο, την  ιστορία των πρωτοπλάστων (Άγιοι Ανάργυροι στο Λιβάδι Ολύμπου), την σκηνή του προπατορικού αμαρτήματος (Θεοτόκος Καστανιάς Άγραφων)., η εκδίωξη από τον παράδεισο (Θεοτόκος Καστανιάς Άγραφων), σκηνές μετά την έξωση,  η παράσταση της κλίμακος του Ιακώβ  (Αρχιμανδρείο Ιωαννίνων), το πριόνισμα του Προφήτη Ησαία, η έξοδος του Ιωνά (Αρχιμανδρείο Ιωαννίνων), η Θυσία του Αβραάμ (Θεοτόκος Μουρεσίου) κλπ θέματα.

 


 
Β ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ
            Ο αποκεφαλισμός του Ιωάννη, ο Ευαγγελισμός (εκκλησία Θεοτόκου Καλομοίρας Καλαμπάκας), η Παναγιά η Βρεφοκρατούσα (Καθολικό Ι Μονής Στρατηγοπούλου ή Ντηλιου στο νησί των Ιωαννίνων), η Φυγή στην Αίγυπτο,ο Μυστικός  Δείπνος (Άγι Δημήτριο Πινακατών που φτιάχτηκε το 1854)

Γ ΑΓΙΟΙ
            Οι άγιοι Γεώργιοι και Δημήτριος (καβαλάρηδες), ο άγιος Ευθύμιος (Θεοτόκο Μουρεσίου)κλπ  παραστάσεις αγίων

Δ ΣΥΜΒΟΛΙΣΜΟΙ
            Το ελάφι που συμβολίζει την δίψα της ψυχής, η περιστερά που συμβολίζει την ειρήνη, το κλίμα με τα τσαμπιά που συμβολίζει τον δεσμό πιστών και Χριστού, δρακοντοκτονία που συμβολίζει την νίκη επί του κακού,  η Φιλοξενία του Αβραάμ με καθαρά δογματικό χαρακτήρα, άγγελοι που κρατούν στέμμα, η Ρίζα το Ιεσσαί , ο ζυγός της Δικαιοσύνης που συμβολίζει την δίκαι κρίση κατά την Β Παρουσία κλπ παραστάσεις.







Ε ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ
            Το ‘Αγιο Μανδήλιο, η εύρεση εικόνας κλπ

ΣΤ ΦΥΛΑΚΤΙΚΑ ΑΠΟΤΡΕΠΤΙΚΑ
            Ο Σταυρός, δράκοντες, λιοντάρια, γοργόνα κλπ

Ζ ΜΥΘΟΛΟΓΙΚΑ
            Κένταυρος (Άγιος Κωνσταντίνος Μαυρούτσα Κισσού Πήλιο),ο ζωδιακός κύκλος κλπ

Η ΣΚΗΝΕΣ ΤΗΣ ΖΩΗΣ
            Τοπία, ο ίδιος ο τεχνίτης (Αρχοντοπαναγια Σκύρουαπεικονίστηκε ο τεχνίτης με φέσι και βράκα να κάθεται σε σκαμνί  και να εργάζεται), σκηνές του τρύγου, (Ι Μονή αγίου Γερασίμου Μακρινίτσα), ποιμενικές σκηνές (Ι Μονή Εισοδίων Θεοτόκου Γιροτόπι Ηπείρου δείχνει βοσκό με ηπειρωτική φορεσιά να κουβαλάει αρνί στους ώμους), σκηνές κυνηγιού (Τίμιου Σταυρού Ανεμούτσα Πηλίου κυνηγοί σκοτώνουν με τουφέκια τους ελάφια)κλπ σκηνές.


 


Θ ΔΙΑΚΟΣΜΗΤΙΚΑ
            Ανθοδοχεία (Άγιος Γεώργιος Ρεντίνας ), αχιβάδα, ανθέμιο, ροκαδάς κλπ

Ι ΑΝΕΡΜΗΝΕΥΤΑ
            Στο τέμπλο του Αγίου Κωνσταντίνου (Λιβάδι Ολύμπου υπάρχει σύνθεση από όρθια γυμνή γυναίκα  σε χορευτική στάση, δίπλα της υπάρχει άγγελος που αποστρέφει το πρόσωπο από την χορεύτρια  τέτοις παραστάσεις υπάρχουν σε πολλά εκκλησιαστικά ξυλόγλυπτα.


 




ΥΛΙΚΑ  ΚΑΙ ΤΕΧΝΙΚΗ

            Το πρώτο χρέος του τεχνίτη είναι να διαλέξει   ξύλο που να μη έχει ρόζους και ρωγμές ή σαράκι, συνήθως τα περισσότερα έργα είναι από καρυδιά που είναι σκληρή, δουλεύεται εύκολα, αντέχει στην υγρασία και είναι  σκουρόχρωμη, έχει βέβαια το μειονέκτημα ότι προσβάλεται από σκόρο. Αραιότερη είναι η χρήση στο Φλαμούρι και η καστανιά.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Φλαμούρι με φλούδα και στις δύο πλευρές.  

  Ο χρόνος κοπής του δέντρου που θα χρησιμοποιηθεί στην κατασκευή του ξυλόγλυπτου είναι βασική έννοια στον καλό τεχνίτη, η ποιο κατάλληλη εποχή είναι η αρχή του Χειμώνα όταν έχουν κατέβει οι χυμοί., μετά το κόψιμο και τον κυβισμό του κορμού τοποθετείται σε τρεχούμενο νερό για τρία , τέσσερα και πέντε χρόνια ώστε να «σκοτωθεί» το ξύλο, μετά το στεγνώνουν σε σκιά για μήνες, τα στοιβάζουν σταυρωτά για να κυκλοφορεί ο αέρας και τέλος κόβουν το ξύλο σε σανίδες.
            Τα εργαλεία του ξυλογλύπτη (ταγιαδόρος) είναι αυτά που ήδη έχω περιγράψει, εν συντομία τα ναφέρω Πάγκος, σφικτήρες, κομπάσο (διαβήτης), σημαδούρα, βαρίδι, αλφάδι, γωνιά, πριόνι, ροκάνι, σκαρπέλα, σγρόμπιες, λουκάκια (λούκια), τρίγωνα, βένες, ματσόλα, ράσπα, ψαρόπετσο κλπ



            Αφού τέλος πάντων τελειώσει η εργασία ο ξυλοτεχνίτης, γίνεται το μοντάρισμα και όταν ολοκληρωθεί το «χτίσιμο» του ξυλόγλυπτου μπαίνουν γυφτόκαρφα για να σταθεροποιηθεί.

           
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ – ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ

            Στόχος είναι διατήρηση της φυσιογνωμίας των έργων, διάφοροι άσχετοι σκεπάζουν τα έργα με λαδομπογιά με αποτέλεσμα να χάνουν την ομορφιά τους τα έργα.

            Η εργασία της συντήρησης δεν θέλει ιδιαίτερες γνώσεις, απλά χρειάζονται κάποιες οδηγίες από τους ειδικούς.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Με το όνομα σαράκι αποκαλούμε συνήθως μια ομάδα ξυλοφάγων εντόμων. Είναι παρασιτικά έντομα, πραγματική απειλή, γιατί εκτός από τις ζημίες που προκαλούν στη φύση, αποτελούν και το σπουδαιότερο εχθρό των ακατέργαστων και κατεργασμένων ξύλων.

            Οι κυριότεροι εχθροί του ξύλου είναι η υγρασία και το σαράκι.
            Το σάπισμα από υγρασία γίνεται όταν το περιβάλλον είναι υγρό και ανήλιο, ενώ το σαράκι είναι μικρό έντομο που ζει σε ζεστό και ξηρό περιβάλλον.
           


ΤΟ ΣΑΠΙΣΜΑ

            Προσβάλει τις αρθρώσεις στα χαμηλά σημεία του έργου (αυτού που είναι σε επαφή με το έδαφος).
            Στις παλιές εκκλησίες που δεν ανοίγονται ποτέ η πόρτα για αερισμό , οι χαλασμένοι τοίχοι , σκεπές, το συχνό σφουγγάρισμα για καθαριότητα ,όλα αυτά βοηθούν στο σάπισμα των ξύλων.
            Η πρώτη ενέργεια είναι η εγκατάσταση μιας θερμάστρας με ξύλα, αυτή απορροφάει πολύ αέρα και συντελεί στην ανανέωση του χώρου που εκτίθονται τα ξυλόγλυπτα, το άνοιγμα των παραθύρων, το καθάρισμα με στεγνά μέσα, η επισκευή τοίχων και σκεπών.
Προσοχή στην απομάκρυνση κεριών από τις ξύλινες επιφάνειες η βίαιη απομάκρυνση δημιουργεί τραυματισμούς στο ξύλο.




ΤΟ ΣΑΡΑΚΙ

            Καταχρηστικά τον λένε και σκόρο, είναι μικρό σκουλήκι, τρώει το ξύλοκάνοντάς το σαν αλεύρι 
            Παλιά έριχναν φαρμάκι στο ξύλο για να σκοτωθεί το σκουλήκι, σήμερα τα τοξικά υγρά έχουν μεγάλη διεισδυτική ικανότητα και φτάνουν 3 και 6 εκατοστά, τα τοξικά αυτά υγρά σκοτώνουν το αυγό και η ενέργεια  τους κρατά 5 χρόνια , είναι πολύ επικίνδυνα για τον άνθρωπο και για 48 ώρες δεν πρέπει να έρθουν σε επαφή με το δέρμα, την γλώσσα και τα μάτια, η χρήση γαντιών είναι απαραίτητη, οι τρύπες από το σαράκι κλέινουν με φυσικό κερί μέλισσας.



Σαράκι Επίπλων



Υπάρχουν 4 κύρια είδη «woodworm» (σαράκι του ξύλου) . Το σαράκι επίπλων (Furniture Beetle), το σαράκι Longhorn οικίας, το σαράκι ανοβίου (Deathwatch Beetle) και το σαράκι Powder post.


Το σαράκι επίπλων είναι το πιο διαδεδομένο είδος woodworm στην Κύπρο. Προτιμά την μαλακή ξυλεία αφήνοντας πίσω του τρύπες εξόδου 1-2mm. Το σαράκι γεννά τα αυγά του στην επιφάνεια του ξύλου και οι προνύμφες τρυπούν το ξύλο δημιουργώντας τούνελ. Προσβάλλει την ξυλεία κοντραπλακέ περισσότερο από οτιδήποτε άλλο είδος ξυλείας. Η παρουσία του εντόμου γίνεται εμφανής από τους μικροσκοπικούς σωρούς σκόνης στην ξυλεία. Η δομική αποδυνάμωση στην οικοδόμηση με το σαράκι επίπλων είναι πιο πιθανή σε ξυλεία με μικρές διαγώνιες τομές και όπου υπάρχει υγρασία. Αυτές οι συνθήκες είναι πιο κοινές σε παλιά σπίτια.

Σαράκι Longhorn Οικίας

 



Το σαράκι Longhorn οικίας βρίσκεται κυρίως σε ξυλεία οροφής όπου επιτίθεται στο σομφόξυλο συχνά με συνέπεια τη δομική αδυναμία. Προτιμά το ατελές ξύλο όπως παλαιές σανίδες πατώματος, τις δοκούς σοφίτων στη στέγη καθώς και παλιά έπιπλα των οποίων έχει φθαρεί το βερνίκι. Οι τρύπες και τα τούνελ που δημιουργεί το σαράκι αυτό είναι αρκετά μεγαλύτερες από το σαράκι επίπλων.

Στην Ευρώπη οι οικοδομικές εταιρείες και ασφαλιστικοί οργανισμοί εμμένουν όπως γίνει καταπολέμηση από εξειδικευμένη εταιρεία για προσβολές αυτού του είδους. Η καταπολέμηση μπορεί να γίνει μόνο από τις επαγγελματικές, επικυρωμένες εταιρείες ελέγχου παρασίτων όπως η Atom Exterminators.

Σαράκι ανοβίου

 

Το σαράκι ανοβίου είναι πολύ κοινό σε ολόκληρο το νησί. Αυτό το είδος επιτίθεται σε σκληρές ξυλείες όπως λεύκας και βαλανιδιάς. Λόγω της απίστευτης όρεξης του, μετά την επίθεση του σε σκληρές ξυλείες, προχωρά σε μαλακό ξύλο με μεγάλη μανία. Μπορεί να αναπτυχθεί σε εξαιρετικά μικρό χρονικό διάστημα. Η καταπολέμηση πρέπει να γίνει από πιστοποιημένο επαγγελματία μόλις εντοπισθεί η προσβολή.

Σαράκι Powder Post



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι προσβολές του σαράκι μπορούμε να αναγνωρίσουμε από τις μικρές στρογγυλές τρύπες που εμφανίζονται στα ξύλινα πατώματα, έπιπλα, καθώς και από την παρουσία της λεπτής σκόνης.


Στο στάδιο της προνύμφης τα έντομα αυτού του είδους μπορεί να μείνουν για μήνες ή και χρόνια μέσα στο ξύλο. Η παρουσία τους γίνεται εμφανής μόνο όταν βγουν από το ξύλο ως ενήλικες αφήνοντας μικρές τρύπες. Εάν η κατάσταση του ξύλου είναι κατάλληλη, τα θηλυκά μπορούν να γεννήσουν τα αυγά τους και να επαναπροσβάλουν το ξύλο συνεχίζοντας τον κύκλο για γενεές. Η ξυλεία με πολλαπλές προσβολές γίνεται διάτρητη από τρύπες ενώ τριγύρω είναι εμφανές η σκόνη ξύλου που αφήνουν πίσω τους. Επιτίθενται εξίσου σε σκληρή και μαλακή ξυλεία. Τα αντικείμενα που μπορεί να προσβληθούν από σαράκι powder post περιλαμβάνουν ξύλινα εργαλεία ή χερούλια, κορνίζες, έπιπλα, ντουφέκια, βιβλία παιχνίδια, κατασκευές από καλάμι, πατώματα και δομικές ξυλείες το οποίο είναι ιδιαίτερα επικίνδυνο.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ένας πανέμορφος ποδοκίνητος ξυλότορνος.
 
 

ΞΥΛΟΤΟΡΝΕΥΣΗ

            Η τόρνευση του ξύλου είναι μια διαδικασία μαγευτική αλλά και επικίνδυνη, όλα τα εγχειρήδια αναφέρουν ότι ¨ατυχήματα υπάρχουν , ανεξάρτητα αν λάβετε προφυλάξεις, χωρίς μέτρα προστασίας όμως το λιγότερο χάνεις τα δόντια σου, ο ξυλότορνος  δεν έχει καμιά σχέση με το τόρνο του σιδήρου, διότι εδώ έχουμε μεγάλες ταχύτητες κατά την διάρκεια της τόρνευσης.
            Ο τόρνος πρέπει να τοποθετηθεί σε μέρος με πλούσιο φωτισμό, ευρυχωρία, δυνατότητα ηλεκτρικής παροχής, ηχομόνωσης.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Υπαίθριος ποδοκίνητος ξυλότορνος. Όμορφα εργαλεία και που να τα βρεις!
 

ΕΠΙΛΟΓΗ ΤΟΡΝΟΥ

            Το είδος του τόρνου που θα χρησιμοποιήσουμε, καθορίζεται από την δουλιά που θέλουμε να κάνουμε.
            Ο τόρνος περιστρεφόμενης κεφαλής λειτουργεί σε διάφορες ταχύτητεςαπό 300 έως 2.700 rpm.
            Ο τόρνος θα είναι καλό να είναι βαρύς, ενώ ο φορητός είναι αποτελεσματικός όταν είναι καλά στερεωμένος.
            Στην περίπτωση του τόρνου θα πρέπει να θυμόμαστε ότι παίρνεις ότι πληρώνεις.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παλιός όμορφος ποδοκίνητος  ξυλότορνος.



ΕΡΓΑΛΕΙΑ

            Αυτά μοιάζουν με τα εργαλείο του ξυλογλύπτη αλλά έχουν λαβές πολύ μεγαλύτερες των ξυλογλυπτικών εργαλείων μερικά από αυτά είναι:
Η Ξύστρα  κατάληλη για κόψιμο κάθετα των νερών
Η Σγρόμπια κατάλληλη για κοπή καμπυλών, υπάρχουν σγρόμπιες 6, 10 και 19mm.
Η Σγρόμπια ξεχονδρίσματος υπάρχει σε 19 , 32 και 38 mm
Κοινή σγρόμπια είναι το συνηθέστερα χρησιμοποιούμενο εργαλείο , υπάρχει σε 3 μέχρι 19 mm
Το Φάλτσο υπάρχει σε 12, 19, 25, και 32 mm με γωνιά 30 μοίρες.
Η Σμίλη των 3mm.
Άλλα εργαλεία χρήσιμα για τον τορναδόρο είναι Ε
Η πριονοκορδέλα, παχύμετρο,διαβήτης, κομπάσο, τροχός ακονίσματος, ακόνι, σβουράκι λείανσης.






ΕΞΑΡΤΗΜΑΤΑ ΤΟΡΝΟΥ


            Ο ξυλότορνος είναι ένα απλό εργαλείο, βασίζεται στην αρχή της στερώσης του ξύλο που από την μια υπάρχει στρογγυλή κίνηση και  από την άλλη υπάρχει δυνατότητα να γυρίζει το ξύλο.
Η κίνηση δίνεται στο σημείο της περιστρεφόμενης άτρακτου στην απέναντι πλευρά υπάρχει η  μπομπίνα (κουκουβάγια), ανάμεσα υπάρχει βάση στήριξης του εργαλείου.


 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι χριστιανικές εκκλησίες κοσμούνται με περίτεχνα ξυλόγλυπτα.




ΑΚΡΟΠΡΩΡΟ




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το ακρόπρωρο του πλοίου Άρης του Μιαούλη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.

Γλυπτή διακόσμηση της πλώρης του πλοίου. Κοινή ονομασία του επίσημα "ξόανου" λεγόμενου, στολίσματος που φερόταν στο ακρόπρωρο ή στον πρόβολο των ιστιοφόρων κυρίως πλοίων. Λεγόταν επίσης και "φιγούρα", με όψη κυρίως Γοργόνας και όχι σπάνια ιστορικών προσώπων.

            Οι αρχαίοι στόλιζαν την πλώρη των πλοίων τους με προτομές ανθρώπων, ζώων ή θεοτήτων. Το ίδιο έκαναν και οι ναυμάχοι του 1821. Μόνο που αυτοί έβαζαν μορφές αρχαίων ηρώων. Τέτοια ακρόπρωρα σώζονται στο εθνολογικό μουσείο Αθηνών και στα ναυτικά μουσεία του Πειραιά, Ύδρας, Γαλαξιδιού κλπ.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ακρόπρωρο των πλοίων των Βίνγκικς.

            Γνωστός ξυλογλύπτης ακρόπρωρων ήταν ο Πέτρος Κόσσος  (Τρίπολη; 1790; - Πόρος ή Αθήνα, μετά το 1848), ο Πέτρος Κόσσος θα βρεθεί στον Πόρο όπου και θα  εργαστεί στον εκεί υπάρχοντα ναύσταθμο. Συγκεκριμένα, στη σχετική βιβλιογραφία αναφέρεται χωρίς να προσδιορίζεται όμως η ακριβής χρονολογία, ότι εργάστηκε στο «ναύσταθμο του Καποδίστρια στον Πόρο, όπου έμαθε να κατασκευάζει πλοία. Διατηρούσε επίσης μεγάλη κτηματική περιουσία στη Μαντινεία, γεγονός που, μαζί με τα κέρδη του, του επέτρεψε να ανοίξει δικό του ναυπηγείο στον Πόρο. Εκεί λάξευε στο ξύλο ακρόπρωρα και ακροστόλια , έχοντας μάθει μόνος του την ξυλογλυπτική. Έργο του θεωρείται το ακρόπρωρο από το καράβι «Σόλων» ιδιοκτησίας του Γ. Πάνου που βρίσκεται σήμερα στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.

       Ας σημειωθεί επίσης ότι  η ενασχόληση του Πέτρου Κόσσου με την ξυλογλυπτική δεν περιορίζεται μόνο στα ακρόπρωρα. Ο αυτοδίδακτος ξυλογλύπτης μνημονεύεται και σε σχέση με ξυλόγλυπτα τέμπλα.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ακρόπρωρο του πολεμικού Constellation 1854

ΓΟΡΓΟΝΑ ΣΤΟ ΑΚΡΟΠΡΩΡΟ




Μία γοργόνα ξύλινη με καθαρή ματιά
λάμπει από του κύματος το αέναο το χάδι
το χέρι έχει στο μέτωπο και βλέπει μακριά
προς τον ορίζοντα κοιτά,τρυπώντας το σκοτάδι.

Εκείνος που την έπλασε, έχει από χρόνια φύγει
μα άφησε στο έργο του για πάντα την ψυχή του
δεμένη στο ακρόπρωρο μην τύχει και ξεφύγει
να ταξιδεύει η αγάπη του, μαζί με το σκαρί του.

Μα η γοργόνα αγάπησε το βράχο το σκληρό
που αποκομένος στέκεται στη μέση στο μπουγάζι
έχει το σώμα ακίνητο και ύφος βλοσυρό
την αγκαλιά του λαχταρά και λιώνει από μαράζι.

Έτσι ένα σούρουπο θολό με μανιασμένο αέρα
η κόρη κόντρα πήγαινε, στη ρότα, στο τιμόνι
του κάκου ο ναύτης πάλευε, ψηλά στην τιμονιέρα
από το τσάκισμα κανείς, το πλοίο δεν γλυτώνει.

ʼμα περάσεις θα την δείς να στέκει σφηνωμένη
στο βράχο που προσέκρουσε το βράδυ του θανάτου
κι άμα προσέξεις πιό καλά, θα δείς η ερωτευμένη
ευτυχισμένη να γελά, στο σφιχταγκάλιασμά του.







ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Απλή ξυλογλυπτική εργασία από καραβομαραγκούς.



ΞΑΚΟΥΣΤΑ ΑΚΡΟΠΡΩΡΑ

Οι ναυτικοί, το ακρόπρωρο ήταν η προσωποποιημένη ψυχή του καραβιού. Έδιωχνε το κακό, έδινε δύναμη και προστασία στο πλήρωμα και έφερνε πλούτο και αφθονία αγαθών. 


Στην αρχαιότητα αλλά και μετά τα στολίδια του πλοίου, τα παράσημα βρίσκονταν άλλα στην πλώρη και άλλα στην πρύμη και είχαν τη μορφή θεού, ήρωα ή δράκοντα και αργότερα γοργόνες πολεμιστές γυναίκες. Τα στολίδια αυτά, σκαλιστά ή ζωγραφιστά, ήταν τα διακριτικά του πλοίου, τα εμβλήματα και η προσωποποίησή του. Το πιο σημαντικό βρισκόταν στην πλώρη, από το οποίο έπαιρνε και το όνομά του το πλοίο. Ήταν το "επίσημο", δηλαδή το διακριτικό σήμα του πλοίου. Το ακρόπρωρο διακρίνεται για την κίνησή του προς τα εμπρός. Παρασύρει το πλοίο στο άνοιγμα της θάλασσας που σχίζει με την κοφτερή του πλώρη. Συγχρόνως η επιθετική του μορφή είναι η προσωποποίηση του πολεμικού πλοίου που κατατροπώνει τον εχθρό. Αλά και στην περίπτωση της κακοτυχίας, το ακρόπρωρο ακολουθούσε την τύχη του πλοίου. Η ήττα και η αιχμαλωσία του πλοίου χαρακτηρίζεται από την απόσταση του ακροπρώρου και των άλλων στολισμάτων από τον εχθρό. Αυτά είναι τα τρόπαια του νικητή που αφιερώνονται μάλιστα στους ναούς.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ακρόπρωρο του Λεωνίδα του Χατζηγιάννη Μέξη. Εθνικό Ιστορικό Μουσείο, Αθήνα.


Σε όλα τα ναυτικά  μουσεία παρουσιάζονται ακρόπρωρα όπως πχ στο Ναυτικό και Ιστορικό Μουσείο Γαλαξιδίου υπάρχουν 4 ακρόπρωρα.
Το ακρόπρωρο έγινε αιτία ονομασιών μέχρι και  πόλεων το Αργοστόλι  λένε ότι είναι παραφθορά της λέξης ακρόπρωρο (υπάρχουν βέβαια και άλλες εκδοχές).





ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

  1. ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗ ANTONY DENNING εκδόσεις ΙΩΝ
  2. «Η ΤΕΧΝΙΚΗ ΤΗΣ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΙΚΗΣ» του ΑΝΤΩΝΗ ΤΣΟΛΑΚΙΔΗ  ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ.
  3. ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΑ ΞΥΛΟΓΛΥΠΤΑ της ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΗΣ ΔΙΑΚΟΝΙΑΣ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ ΑΘΗΝΑ 1982.

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...