Τετάρτη 30 Ιανουαρίου 2013

ΤΟ ΜΠΙΖΑΝΙ ΚΑΙ Ο ΑΥΣΤΡΙΑΚΟΣ ΔΙΠΛΩΜΑΤΗΣ




Το Μπιζάνι είχε πάρει μια διάσταση μυθική στα μυαλά όχι μόνο των ελλήνων φαντάρων αλλά και στο μυαλό των ξένων δημοσιογράφων και διπλωματών, ήταν για όλους το άπαρτο φρούριο.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μπιζάνι. Τα μικρά (στο βάθος) και τα μεγάλα οχυρά του Μπιζανίου.


            Όταν ανέλαβε την αρχηγία του στρατού της Ηπείρου ο διάδοχος  Κωνσταντίνος τον πλησιάσε ο Αυστριακός διπλωμάτης Τάντσο στο Γενικό Στρατηγείο και είπε να διαβιβάσουν στον διάδοχο:

«Να πείτε από μέρους μου στον μεγαλειότατο ότι το Μπιζάνι δεν παίρνεται με πεδινές  πυροβολαρχίες!»

            Ο Κωνσταντίνος του διαβίβασε:

«Και όμως θα παρθεί!»

            Ο Τάντσο απάντησε πικρόχολα :

«Αν τα καταφέρει ο Υψηλότατος, τότε θα του βγάλω το καπέλο ως κάτω.»



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Χάνι Εμιν Αγά. Η βάση του ελληνικού γενικού στρατηγείου κατά την πολύμηνη πολιορκία των Ιωαννίνων.

            Την ημέρα που έπεσαν τα Γιάννενα πριν μπει ο Κωνσταντίνος στην πολιτεία, ο Τάντσο βρέιηκε στο Εμίν Αγά  και ο υπαρχηγός  του ελληνικού Επιτελείου τον είδε:

«Ελάτε εδώ να εκπληρώσετε την υπόσχεσή σας.»

            Ο Κωνσταντίνος που στεκόταν λίγο παραπέρα , και φυσικά ήξερε τα όσα είχε πει ο Τάντσο, χαμογέλασε:

«Είχατε πει ότι το Μπιζάνι δεν παίρνεται με πεδινές πυροβολαρχίες , να που πάρθηκε με ορειβατικές!...»

«Είχα πει και κάτι άλλο, Υψηλότατε, που θα εκτελέσω τώρα.»

Στάθηκε «προσοχή» και χτυπώντας τα σπηρούνια του, έβγαλε το πηλίκιο του ως κάτω:

«Αποκαλύπτομαι!»





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Χάνι Εμιν Αγά. Από αριστερά: πρίγκιπας Αλέξανδρος, υποστράτηγος Δαγκλής, άγνωστος, αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος, υποστράτηγος Αλ. Σούτζος, πρίγκηπας Χριστόφορος, αντισυνταγματάρχης Β. Δούσμανης, πρίγκηπας Ανδρέας, λοχαγός Ι. Μεταξάς και πρίγκηπας Γεώργιος.


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ



ΟΙ ΠΟΛΕΜΟΙ 1912 – 1913 του Σπ Μελά εκδόσεις ΤΟ ΒΗΜΑ βιβλιοθήκη

Τρίτη 29 Ιανουαρίου 2013

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΙΤΑΛΩΝ ΤΟ 1943


ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΙΤΑΛΩΝ

Η κατάρρευση της Ιταλίας πλησίαζε ο διάδοχος του Μουσολίνι ήταν ο στρατηγός Μπαντόλιο, ο οποίος άρχισε τον Αύγουστο του 1943  μυστικές επαφές σε ανώτατο επίπεδο με τους Συμμάχους.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παράδοση Ιταλών στους Γερμανούς στην Κεφαλονιά.




ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ ΠΙΝΕΡΟΛΟ



            Δόθηκε εντολή να αρχίσουν να αρχίσουν διαπραγματεύσεις ανάμεσα στο Κοινό Γενικό Αρχηγείο και τους Ιταλούς διοικητές των μονάδων της Θεσσαλίας.

            Οι διαπραγματεύσεις άρχισαν χωριστά από κάθε οργάνωση που μετείχε στο Κοινό Αρχηγείο, με την επιδίωξη να εξασφαλίσει κάθε μια περισσότερα όπλα για τον εαυτό της.

            Το Κοινό Αρχηγείο δεν λειτούργησε συντονισμένα, ως την ημέρα που ανακοινώθηκε ότι η κυβέρνηση Μπαντόλιο συνθηκολόγησε άνευ όρων στις 8 Σεπτέμβριου του 1943.

            Η μεραρχία που αποφάσισε να παραδοθεί ήταν η μεραρχία Πινερόλο με δύναμη 12.000 άνδρες και πλήρη εξοπλισμό, είχε έδρα την Λάρισα κα διοικητή τον στρατηγό Ινφάντε.

            Ο στρατηγός  Ινφάντε προσφερόταν να παραδοθεί σε αντιπροσώπους των Συμμάχων στην Ελλάδα, το Κοινό Αρχηγείο αποφάσισε να δράσει γρήγορα και συντονισμένα από τον φόβο μήπως κάποιος άρπαζε μόνος του την ευκαιρία της αιχμαλωσίας των Ιταλών δε, ή μήπως οι Γερμανοί πάρουν τέτοια μέτρα που ακυρώσουν την παράδοση.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παράδοση του ατομικού οπλισμού από τους Ιταλούς της Μεραρχίας Άκουι. 


            Η πρώτη συνάντηση του στρατηγού Ινφάντε και του κοινού Αρχηγείου έγινε στις 11/9/1943, ο στρατηγός  Ινφάντε ενδιαφερόταν να μη θεωρηθεί από την Ιταλική ανωτάτη διοίκηση προδότης και να τύχει επιδοκιμασίας για την πρωτοβουλία του. Ταυτόχρονα δήλωσε ότι δεν θα έκλεινε καμιά συμφωνία με τους ηγέτες των ανταρτών μόνο, ήθελε την εγγύηση της ΒΣΑ (Βρετανική Στρατιωτική Αποστολή).

            Οι αντάρτες τώρα ήταν πρόθυμοι να δεχτούν το οτιδήποτε προκειμένου να βάλουν στο χέρι τον οπλισμό της μεραρχίας. Οι μονάδες της μεραρχίας αυτής έτυχε να βρίσκονται κοντά σε σημεία που έλεγχε ο ΕΛΑΣ  και πολύ λιγότερο σε σημεία ελέγχου του ΕΔΕΣ (είχε κάποιες μονάδες του στην Θεσσαλία) και του ΕΚΚΑ, ο Σαράφης αξίωνε για λογαριασμό του ΕΛΑΣ όλο τον οπλισμό, ο οπλισμός αυτός περιελάμβανε όλα τα όπλα από πυροβολικό και κάτω, ο Woodhouse αναφέρει ότι «………με δύναμη πυρός που  οι Έλληνες αντάρτες ούτε την είχαν ονειρευτεί ως τότε……».




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο στρατιωτικός διοικητής του ΕΛΑΣ, στρατηγός Στέφανος Σαράφης (αριστερά), δέχεται την παράδοση της ιταλικής μεραρχίας Πινερόλο από τον διοικητής της στρατηγό Αντόλφο Ινφάντε (δεξιά), τον Οκτώβριο του 1943.



Η ΣΥΜΦΩΝΙΑ



            Στην κατεχόμενη Ελλάδα ο στρατηγός Ινφάντε ήταν ο μόνος αξιωματικός μεγάλης  μονάδος που έδειξε προθυμία να παραδοθεί, έτσι είχε την ευχέρεια να διαπραγματευτεί, η παράδοση δεν θα γινόταν αν δεν εγγυόταν η ΒΣΑ ότι οι αντάρτες θα σεβόντουσαν το πρωτόκολλο παράδοσης, ο ίδιος ο αρχηγός της ΒΣΑ και μέλος του Κοινού Γενικού Αρχηγείου Woodhouse εγγυήθηκε στον στρατηγό Ινφάντε, ο οποίος ασφαλώς είχε την επιλογή της παράδοσής του στους Γερμανούς.

            Αποφασίστηκε η μεραρχία να προσχωρήσει στους αντάρτες με τον οπλισμό της και επειδή ο ΕΚΚΑ  και ΕΔΕΣ δεν είχαν την δυνατότητα να απορροφήσουν μια ολόκληρη μεραρχία αποφασίστηκε  να παραδοθεί στον ΕΛΑΣ, τον οπλισμό της η μεραρχία θα τον κρατούσε όσο θα έδειχνε προθυμία να πολεμά τους Γερμανούς και μόνο τα πλεονάζοντα όπλα της θα παραδιδόντουσαν στους αντάρτες και αυτά θα μοιραζόντουσαν αναλογικά σε όλες τις αντάρτικες οργανώσεις.

            Το μοίρασμα αυτό ανέλαβε να το κάνει ο ΕΛΑΣ, περιττό να πούμε ότι καμιά άλλη οργάνωση δεν πήρε ποτέ το μερίδιό της.

            Με την υπογραφή του πρωτοκόλλου παράδοσης η μεραρχία Πινερόλο αποτέλεσε τον πρώτο ιταλικό σχηματισμό που γινόταν ενεργά συμπολεμιστής των Συμμάχων.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η δημοσίευση της ανακατάλυψης της Σάμου.



ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΡΑΡΧΙΑΣ



            Για τον ΕΛΑΣ το   πρόβλημα ήταν με ποιο τρόπο θα αφόπλιζε την μεραρχία Πινερόλο, προς τον σκοπό αυτό έκανε την πιο κάτω πονηριά:

            Μοίρασε τις μονάδες της Μεραρχίας Πινερόλο σε κατάλληλες θέσεις για να μπορέσει να τις αφοπλίσει, με πρόφαση την διάταξη των δυνάμεων σε μεγάλη κλίμακα  και με καλλιέργεια κομμουνιστικής προπαγάνδας στους Ιταλούς που βρισκόντουσαν σε αμηχανία, άρχισαν να δανείζονται ειδικούς στον ιταλικό οπλισμό και όπλα, που φυσικά ποτέ δεν επέστρεφαν πίσω. Στα τέλη Σεπτεμβρίου 1943 η μεραρχία δεν υπήρχε πια παρά μόνο στα χαρτιά.

            Η κατάσταση αυτή φάνηκε όταν 29/9/1943 η ΒΣΑ που πιεζόταν από τους Γερμανούς στα νησιά που είχαν απελευθερώσει, όπως την Σάμο, ζήτησε από τον ΕΛΑΣ να επιτεθεί σε δέκα αεροδρόμια ο ΕΛΑΣ  προς αντιπερισπασμό και κατάστρωσε το σχέδιο ενέργειας, καθορίστηκε από τον ΕΛΑΣ η επίθεση στο αεροδρόμιο της Λάρισας την 1/10/1943 από μια μικτή ομάδα του ΕΛΑΣ και της Μεραρχίας Πινερόλο , η οργάνωση της επίθεσης έγινε με τέτοιο τρόπο που οδήγησε σε πλήρη αποτυχία, η Μεραρχία είχε δε τόσο απογυμνωθεί που πλέον αποτελείτο από μονάδες μικρότερες του λόχου διασκορπισμένες σε εκατό μίλια μέτωπο, η επίθεση στα υπόλοιπα αεροδρόμια δεν έγιναν διότι ο ΕΛΑΣ είχε «άλλες υποχρεώσεις», οι Βρετανοί έκαναν δύο επιθέσεις με δικές τους δυνάμεις!

            Τώρα ο οπλισμός της Μεραρχίας Πινερόλο  και ιδιαίτερα η ορεινή πυροβολαρχία του μεταφέρθηκε γρήγορα διαμέσου της Πίνδου για να χρησιμοποιηθεί από τον Άρη Βελουχιώτη στις επιχειρήσεις κατά του Ζέρβα, κάνοντας ταυτόχρονα τοπική ανακωχή με τους Γερμανούς.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ιταλοί αιχμάλωτοι των Γερμανών στο νησί της Κέρκυρας, τον Σεπτέμβριο του 1943.



ΙΤΑΛΙΚΟΣ ΑΦΟΠΛΙΣΜΟΣ



ΑΘΗΝΑ

            Ο ΕΛΑΣ σε όλη την Ελλάδα κατάφερε να αποσπάσει οπλισμό από τους Ιταλούς, είτε με την πειθώ, είτε με εξαγορά, είτε με την βία, είτε με κλοπή , στην Αθήνα και τον Πειραιά περιήλθαν στα χέρια του ΕΛΑΣ 4.000 τουφέκια 150 αυτόματα, 30 οπλοπολυβόλα και πολυβόλα, 300 πιστόλια, 800 χειροβομβίδες και σχετικά λίγα πυρομαχικά.

Οι Ιταλοί φαντάροι υπό μορφή παζαριού πουλούσαν τον ατομικό τους οπλισμό και το περιεχόμενο των ιταλικών αποθηκών με αντάλλαγμα χρήματα και λίρες ή πολιτικές ενδυμασίες, έτσι έκπληκτοι είδαν οι αθηναίοι γνωστά στελέχη του ΕΑΜ να τρέχουν σε κεντρικούς δρόμους των Αθηνών με τα εσώρουχά τους κρατώντας ιταλικά όπλα, είχαν επί των οδών της πόλης  ανταλλάξει  τα ρούχα τους με τον οπλισμό των Ιταλών στρατιωτών, οι οποίοι χρειαζόντουσαν πολιτικά για να χαθούν στην Ελλάδα από την δίωξη των Γερμανών και των Φασιστών συμπατριωτών τους.
 



ΡΟΥΜΕΛΗ

            Στην Ρούμελη παραδόθηκαν:

  Έξη ιταλικά τμήματα.

Στην Εύβοια παραδόθηκε μέρος ενός Ιταλικού τάγματος με τρία βαριά πυροβόλα, πολυβόλα , οπλοπολυβόλα ομαδικούς και ατομικούς όλμους, πυρομαχικά κλπ πολεμοφόδια που μεταφέρθηκαν με βενζινόπλοια στη Λοκρίδα κα από εκεί δια της πεδιάδας του Δαδιού στην ορεινή Παρνασίδα .

Παραδόθηκε η φρουρά των ορυχείων νικελιούχου σιδηρομεταλλεύματος Λάρυμνας-Λοκρίδας (200 περίπου Ιταλοί και 13 Γερμανοί).

 Ένα τάγμα στην Αράχοβα της Παρνασίδος ήρθε σε συνεννόηση με τον ΕΛΑΣ στις 10/9/1943  και ο οπλισμός από 8 πολυβόλα, 15 ατομικούς όλμους, 45 οπλοπολυβόλα 600 τουφέκια 2 αυτοκίνητα πολλά ζώα κλπ επιμελητειακό υλικό περιήλθαν στον ΕΛΑΣ προς αποτροπή αυτού του ενδεχομένου προσπάθησαν οι Γερμανοί και έγινε μάχη στον Ελαιώνα των Δελφών με την ΧΙΙΙ Μεραρχία του ΕΛΑΣ .

Ένα σύνταγμα ιππικού της Αόστης.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ιταλός,  μαχητής του ελληνικού αντάρτικου στρατού ΕΛΑΣ.




ΘΕΣΣΑΛΙΑ


Οι πολιτικές οργανώσεις του ΕΑΜ στην Μαγνησία έκαναν προσπάθεια να πείσουν τους Ιταλούς να παραδοθούν, αντιδρούσε προς τούτο ο στρατηγός Ντελούντιζε, στις 9/9/1943 με κινητοποίηση στον Βόλο ο λαός ήρθε σε συμφιλίωση με Ιταλούς στρατιώτες και τους αφόπλισε, όλος αυτός ο οπλισμός περιήλθε στον ΕΛΑΣ Πηλίου, την εξουσία για σύντομο διάστημα ανέλαβε η Παλλαική Επιτροπή Βόλου, ο στρατηγός Ντελούντιζε προσπάθησε χωρίς στρατιωτικό τμήμα ντυμένος πολιτικά να ξεφύγει προς την Λάρισα στους γερμανούς, πιάστηκε όμως από έξη ΕΛΑΣίτες ιππείς και οδηγήθηκε στην Δυτική Θεσσαλία όπου βοήθησε στην παράδοση των ιταλικών φρουρών, κάποια σημεία στον Βόλο  τα κρατούσαν οι Γερμανοί, 12/9/1943 100 αυτοκίνητα με την κάλυψη αεροπλάνων μπήκαν στον Βόλο.

 Στην Ζαγορά, Χορευτού και Άνω βόλου Πηλίου παραδόθηκαν  η ιταλικές  φρουρές μαζί με τον οπλισμό τους μαζί με έντεκα επάκτια πυροβόλα  με τα οποία εξοπλίστηκε το 54 Σύνταγμα του ΕΛΑΣ.

Σε μάχη που γίνηκε με την φρουρά Χανίων από το τάγμα Πηλίου και το ΙΙΙ εφεδρικό τάγμα της περιοχής στις 9/9/43 στην περιοχή Αλυκόπετρα Πορταριάς Πηλίου αποδεκατίστηκε η φρουρά  και περιήλθαν στον ΕΛΑΣ  μεγάλο μέρος των εφοδίων του (πυροβόλα , όλμοι, αντιαρματικά, 39 μουλάρια κλπ εφόδια ), τα εφόδια αυτά προσπάθησαν να πάρουν πίσω οι προστρέξαντες Γερμανοί στις 17/9/43.




           



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : ΠΡΟΚΗΡΥΞΗ στα Ελληνικά και τα Ιταλικά που εξέδωσε κάποιο "Κέντρο Οργανώσεως Ιταλών" στις 8/9/1943, το σπάνιο αυτό έγραφο βρέθηκε στην Ιταλία στα χέρια της οικογενείας Damiani (σχισμένο πως διασώθηκε!).   



Οι Γερμανοί βέβαια δεν αμέλησαν να αφοπλίσουν πολλές ιταλικές φρουρές σε μάχες που έγιναν για πρώτη φορά χρησιμοποιήθηκε πυροβολικό από τον ΕΛΑΣ που χειριζόντουσαν Ιταλοί πυροβολητές.

ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ

            Στον ΕΛΑΣ προσχώρησαν και από άλλες φρουρές Ιταλοί όπως στις 11/9/1943 στα Καλάβρυτα, την Τρίπολη,   το Αίγιο και την Πάτρα πρόλαβαν στις περισσότερες περιπτώσεις οι Γερμανοί να αφοπλίσουν τους ιταλούς   


 
ΚΕΦΑΛΟΝΙΑ

            Η ιταλική φρουρά στην Κεφαλωνία που αποτελείτο από 12.000 άνδρες της Μεραρχίας Άκουι δέχτηκε επίθεση από γερμανικές δυνάμεις και στις 22/9/1943 υποχρεώθηκε να παραδοθεί , οι Γερμανοί εκτέλεσαν 5.000 περίπου Ιταλούς μαζί και τον στρατηγό διοικητή της Άκουι Γκατίνι , όσοι έμειναν ζωντανοί με τους αξιωματικούς Απολλώνιο και Άμος Παμπολίνι προσχώρησαν στους αντάρτες του ΕΛΑΣ.

ΚΕΡΚΥΡΑ

            Την ίδια τύχη με την Κεφαλωνιά είχε και η φρουρά της Κέρκυρας με επικεφαλής τον συνταγματάρχη Λουζινιάνι , που συναδελφώθηκε με τους κατοίκους στις 12/9/1943  και απελευθέρωσε τους 450 πολιτικούς κρατούμενους , η φρουρά αμύνθηκε επί 11 μέρες στους Γερμανούς και κάποιοι Ιταλοί πέρασαν μετά την επικράτηση των Γερμανών στον ΕΛΑΣ.




ΑΙΓΑΙΟ

            Στο Αιγαίο οι Ιταλοί είχαν περίπου 70.000 άνδρες:

Στην ΣΑΜΟ ο ΕΛΑΣ κατέλυσε τις κατοχικές αρχές  και σε μετά από διαπραγματεύσεις με την Μεραρχία Κουνέο παραδόθηκαν οι πολιτικοί κρατούμενοι , στις 13/9/1943 ο στρατιωτικός ακόλουθος στην αγγλική πρεσβεία της Άγκυρας φτάνει στο νησί και διορίζει 7μελή κυβερνητική επιτροπή με πρόεδρο τον Μητροπολίτη Σάμου Ειρηναίο και σε λίγες μέρες ο ταξίαρχος Μπερντ έφτασε με εκπροσώπους της εξόριστης κυβέρνησης και αναλαμβάνει την διοίκηση στο νησί , απαγορεύονται οι εκδόσεις εφημερίδων του ΕΑΜ όπως η εφημερίδα «Λαοκρατία» και «Καρμανιόλα». Στις 17 και 18 Νοεμβρίου 1943 οι Γερμανοί ανακαταλαμβάνουν το νησί , ο ιερός Λόχος και κάποιοι άμαχοι μαζί με τους Άγγλους εκκενώνουν το νησί, ο μαχητές του ΕΛΑΣ που ακολούθησαν τους Άγγλους κλείστηκαν σε στρατόπεδο στην Παλαιστίνη 


Για την τακτική αυτή των Ιταλών να παραδίδονται στους αντάρτες εξόργισε τους Βρετανούς και ξέχασαν όλες τις υποσχέσεις που είχαν δώσει για την στήριξη των Ιταλών που θα παραδίδονταν στους συμμάχους, ο ΕΛΑΣ αποκτά πολεμικό υλικό που μπορεί να εξοπλίσει δύο πλήρεις Μεραρχίες οι Ιταλοί αφοπλισμένοι πια κάποιοι λίγοι μπήκαν στις γραμμές του ΕΛΑΣ για να συνεχίσουν να πολεμάνε κατά των Γερμανών, οι υπόλοιποι άοπλοι μοιράστηκαν με την ευθύνη των πολιτικών οργανώσεων στα χωριά της Ελεύθερης Ελλάδος , όπου οι αγροτικές τους γνώσεις και η δεξιότητά τους αποδείχτηκαν πολύτιμες για την τοπική οικονομία.

 



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


 ΤΟ ΜΗΛΟ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ του  C.M. WOODHOUSE εκδόσεις το ΒΗΜΑ.

 ΣΤ  ΑΤΜΑΤΑ ΣΤ ΑΡΜΑΤΑ  εκδόσεις ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ  Αθήνα 1967.

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ ΤΟΜΟΣ 16 εκδόσεις ΔΟΜΗ.

ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΙ  του Ε. Αβέρωφ Τοσίτσα Εκδόσεις το ΒΗΜΑ

Δευτέρα 28 Ιανουαρίου 2013

ΟΙ ΜΟΥΛΑΡΑΔΕΣ ΤΟΥ 1940-1950




            Στην δεκαετία 1940-1950 στο ανύπαρκτο οδικό δίκτυο της Ελλάδος, ειδικά στις ορεινές περιοχές όπου διεξήχθησαν μάχες και μετακινήσεις στρατευμάτων, ο εφοδιασμός διεξάγετε από τα μουλάρια, οι μουλαράδες εφοδίασαν το μέτωπο της Πίνδου αλλά και μετά την απελευθέρωση οι μεταφορές του εμφύλιου στηρίχτηκαν στους μουλαράδες.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μονάδα ορεινών μεταφορών στον πόλεμο του 1940-1941.

            Η μονάδες που ο φαντάρος τις  ονόμαζε «οι μουλαράδες» στην στρατιωτική ονομασία λεγόντουσαν ΛΟΜ (Λόχοι Ορεινών Μεταφορών).

            Συνήθως το κάθε μουλάρι συνοδευόταν από ένα φαντάρο, ο οποίος περπατούσε δίπλα του πεζός, φρόντιζε για την διατροφή του ζώου, τον καθαρισμό του, την φόρτωσή του, το ξεφόρτωμά του και ανάφερε για  την ανάγκη πεταλώματος ή κτηνιατρικού ελέγχου.


 

 

            Οι αξιωματικοί που συνόδευαν τον ΛΟΜ ήταν καβάλα σε άλογα, στις δε παρελάσεις ο ΛΟΜ παρήλαυνε με τα μουλάρια του, στρατιώτης οπλισμένος  μουλάρι σε τριάδες ή τετράδες, ενώ στην  πορεία το ένα μουλάρι πίσω από το άλλο με τον συνοδό αριστερά κατά μήκος αυτής της σειρά, τα όπλα των μουλαράδων δεν ήταν σε καμιά περίπτωση φορτωμένα στο ζώο, από την μεριά των συνοδών ανά διαστήματα παρακολουθούσαν οι έφιπποι αξιωματικοί.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μεταφορά εφοδίων του ΕΣ με μουλάρια σε ορεινή τοποθεσία κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων στον Εμφύλιο.

            Για να μεταφέρω πραγματικό περιστατικό από την εμπειρία μουλαρά, κατά την επιθεώρηση Λόχου Ορεινών Μεταφορών, ο αξιωματικός διερχόταν από τον μουλαρά και με λευκό μαντήλι δοκίμαζε να δει πόσο καθαρό είναι το ζώο, τρίβοντάς το  στο σώμα  του ζώου.

Σάββατο 26 Ιανουαρίου 2013

ΣΟΥΗΔΙΚΗ ΠΟΤΟΑΠΑΓΟΡΕΥΣΗ




            Ο αντιαλκοολικός αγώνας η γνωστή ποτοαπαγόρευση παραπέμπει στις ΗΠΑ του μεσοπολέμου, μου έκανε ιδιαίτερη εντύπωση ο τρόπος που εφαρμόστηκε μια ποτοαπαγόρευση στην Σουηδία, η οποία προ του 1855 γινόταν κατάχρηση οινοπνευματωδών ποτών από τον πληθυσμό.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Η φωτογραφία,  ελήφθη στις 04 Νοεμβρίου 1997, είναι ένα  bolag Bar. Το κτίριο είναι  του 16ου αιώνα, και  άνοιξε ως δημόσιο μπαρ  στις αρχές του 1900 από μια παρέα ανδρών που εργάζονταν σε ένα εργοστάσιο ύφανσης στην πόλη Μπρέχιν.


            Στην πόλη της Γοτεμβέργης, ο εφημέριος Πέτρος Βισελγκεν (1800-1877) ξεκίνησε μια καμπάνια διαλέξεων και δημοσιεύσεων σχετικά με την απαγόρευση της χρήσης οινοπνευματωδών ποτών, ίδρυσε λοιπόν εταιρεία εγκρατείας  και μετά εργασία 30 ετών κατόρθωσε να κυρωθεί ο Νόμος  Γοτεμβέργη ερί οινοπνευματωδών ποτών, ο Νόμος αυτός αφού τροποποιήθηκε εξακολουθεί να ισχύει (μέχρι τουλάχιστον της εκδόσεως του βιβλίου δηλαδή το 1904, αλλά απ ότι φαίνεται το  Gothenburg system εξακολουθεί να υφίσταται στην χώρα, είναι δυνατόν να το δει κανείς και σαν Liquor Laws).





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι χώροι που διατέθηκαν για την χρήση των ποτών - με βάση το Gothenburg system -  δεν ήταν να είναι ελκυστικοί ή φιλόξενοι, προκειμένου να αποθαρρύνει την κατανάλωση και οι πωλήσεις των αλκοολούχων ποτών δεν πρέπει να ενθαρρύνεται.  Το  θησαυροφυλάκιο της πόλης ενισχυόταν  και τα έσοδα από τους χώρους κατανάλωσης ποτών χρησιμοποιούνταν  για να ενισχύονται  οι δημοτικές  βιβλιοθήκες, τα μουσεία, τα πάρκα και άλλες εγκαταστάσεις της κοινότητας. Παρά το γεγονός ότι η πώληση της μπύρας και κρασιού δεν περιλαμβάνονται σε περιορισμούς,   το σύστημα αποδείχθηκε εξαιρετικά κερδοφόρα, παρέχοντας χιλιάδες κορώνες ετησίως για Γκέτεμποργκ.


            Το πνεύμα και η φιλοσοφία του νόμου ήταν να φορολογηθεί η κατασκευή  οινοπνεύματος, η δε πώληση υπεβλήθη σε τόσους διοικητικούς περιορισμούς, ώστε πραγματοποιήθηκε ελάττωσις των καπηλειών, κυρίως στην ύπαιθρο.

            Μία στατιστική του 1900 αναφέρει :
Επί πληθυσμού 4.000.000   τα καπηλειά δεν υπερβαίνουν τα 123 στις πόλεις με τον Ν1855 γεννήθηκε το «σύστημα της Γοτεμβέργης» (Gothenburg system).









ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το σύστημα εξαπλώθηκε γρήγορα στη Σουηδία, λόγω της επιτυχίας του  και η γνώση που αποκτήθηκε στην Σουηδία βοήθησαν και άλλες Ευρωπαικές περιοχές. Ξεκίνησε λοιπόν   εκστρατεία εγκράτειας,  στην Σκωτία και προώθηθηκε η ιδέα. Το σύστημα αυτό εφαρμόστηκε με διάφορους τρόπους στη Σκωτία. Αυτή είναι μια φωτογραφία που απεικονίζει έναν από τους τρόπους με τους οποίους το σύστημα Γκέτεμποργκ προήχθη στη Σκωτία.


Το «σύστημα της Γοτεμβέργης» αποβλέπει ότι σε κάθε πόλη εκχωρείται το προνόμιο της πωλήσεως σε εταιρεία (Bolag) η οποία από  τα κέρδη κρατά μόνο τον νόμιμο τόκο των κεφαλαίων της, το υπόλοιπο το παίρνει η πόλη για να κατασκευάσει χρήσιμα δημόσια έργα, άρα η εταιρεία δεν κινείται από συμφέρον για την αύξηση της ζητήσεως της καταναλώσεως οινοπνευματωδών ποτών. Για την ελάττωση λαμβάνονται προληπτικά μέτρα, όπως δεν επιτρέπεται η πώληση πέρα της 6ης εσπερινής τον Χειμώνα και της 7ης το καλοκαίρι. Απαγορεύεται η πώληση σε νέους κάτω των 18 χρονών κλπ.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το Gothenburg δεν είχε πάντα ευημερία, εδώ βλέπουμε κατοίκους του Gothenburg το 1905 να μεταναστεύουν στην Αμερική.


            Από τις 92 πόλεις της Σουηδίας οι 83 αποδέχτηκαν να εφαρμόσουν το «σύστημα της Γοτεμβέργης», στις πόλεις αυτές το 1870 υπήρχαν 216 καταστήματα πωλήσεων οινοπνευματωδών, σε μια εικοσπενταετία ο αριθμός τους έχει πέσει σε 84 και ελλατώθηκε η κατανάλωση σε όλη την Σουηδία κατά 40% στην δεν πόλη Γοτεμβέργη ελαττώθηκε 45%.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Η γεωγραφική θέση της πόλης που εφάρμοσε τον πιό πετυχημένο αντιαλκοολικό νόμο.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ


ΣΟΥΗΔΙΑ τόμος 53 εκδόσεις ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΠΡΟΣ ΔΙΑΔΟΣΙΝ ΩΦΕΛΙΜΩΝ ΒΙΒΛΙΩΝ (1904) 

Πέμπτη 24 Ιανουαρίου 2013

ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΤΖΕΝΤΙΖ - ΧΑΝ




            Στις 19 Σεπτέμβριου του 1920 οι προφυλακές του Ελληνικού Στρατού κατέλαβαν τη Νίκαια , εκδηλώθηκε επίθεση κατά της Προύσας που αποκρούστηκε και στο Μπανάζ τούρκοι χωρικοί συγκρούστηκαν με κεμαλικούς που πήγαν για βίαιη στρατολόγηση.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έλληνες εύζωνοι στο μέτωπο της Μ Ασίας.

Ο Κεμάλ αποφάσισε εντυπωσιακή νίκη κατά της 13ης Μεραρχίας του Κ Μανίτα  και ο Αλή Φουάτ πασά συγκέντρωσε την 61η  Μεραρχία δυνάμεως 2.000-2.500 άνδρες, η 11η  Μεραρχία δυνάμεως 2.500 άνδρες το 168ο  ΣΠ δυνάμεως 800 άνδρες, ένα τάγμα εφόδου και άτακτοι υπό τον Ετέμ μπέη δυνάμεως 400 πεζών και 1.500 ιππέων συνολικά 7.300 άνδρες 29 πυροβόλα και 18 πολυβόλα. 

            Την 11/10/1920 μέσα σε πυκνή ομίχλη και υπό έντονη δράση πυροβολικού  7.300 τούρκοι χτύπησαν προκάλυψη του Τσεντίζ που ήταν το 2ο και 3ο σύνταγμα, από τις συγκρούσεις αυτές οι τούρκοι έπαθαν σοβαρές απώλειες και συνελήφθησαν 25 αιχμάλωτοι μεταξύ των οποίων και ένας διοικητής τάγματος (επάνω του βρέθηκε σχέδιο επίθεσης της 24ης τουρκικής μεραρχίας για την κατάληψη της Προύσας).

            Το 2ο σύνταγμα  είχε τα τάγματά του στο Σιμάβ, το Τσεντίζ και μια διλοχία στο Χαν. Το 3ο σύνταγμα σε απόσταση 6 χιλιομέτρων Β.Α. από το Τσεντίζ  στον αυχένα Μυρίογλου με μέτωπο την Κιουτάχεια και ένα τάγμα εφεδρεία στο Ιντίς.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η ζώνη ελέγχου του ελληνικού στρατού ως το τέλος του 1920.

            Η τουρκική επίθεση ήταν σφοδρή στο 3ο ΣΠ με στόχο να κόψει την οδό υποχώρησης προς Χαν. Άτακτοι (τσέτες) δυνάμεως 300 ανδρών  διασκορπίζουν βόρεια του Μουράτ νταγ ελληνική εφοδιοπομπή που πήγαινε στο Τσεντίζ και λόχο μηχανικού στους Μύλους (5 χιλιόμετρα ΒΑ) του Χαν με αποτέλεσμα να διακόψει την επικοινωνία. Το 3ο ΣΠ απέκρουσε την τουρκική επίθεση στις 18.00 , το βράδυ όμως αποφασίζεται η νυχτερινή σύμπτυξη στο Χαν, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, οι Ελληνικές απώλειες ήταν 26 νεκροί 68 τραυματίες και 2 αγνοούμενοι, αναγνωριστικές επιχειρήσεις από την ΧΙΙΙ Ημιλαρχία,  διαπιστώνουν ότι συγκεντρώνονται ισχυρές τουρκικές δυνάμεις γύρω από το Χαν.

Στις 12/10/1920 Η Μεραρχία Αρχιπελάχους επιτέθηκε και συνέλαβε 60 αιχμαλώτους και κυρίευσε δύο πυροβόλα, οι τούρκοι είχαν 53 νεκρούς εξ ων 5 αξιωματικοί. Η Μεραρχία Σμύρνης κινήθηκε προς Ανατολάς με τρία τάγματα και συνέλαβε 14 αιχμαλώτους. Τις πρωινές ώρες στο Χαν η 2η Μεραρχία προώθησε δύο αποσπάσματα εκατέρωθεν της σιδηροδρομικής γραμμής και μετά από μάχη κατέλαβε το χωριό Καρλίκ, μετά όμως επίθεση τουρκικής δύναμης 600 πεζών στην Κίρκα υποχρεώθηκε σε υποχώρηση.

            Στις14/10/1920 δύο μεραρχίες και με έφιππους άτακτους, χτύπησαν και οι μάχες σώμα με σώμα μέρα και νύχτα, καθ όλη την διάρκεια της νύχτας κατέφταναν τουρκικές ενισχύσεις, κατάφεραν να φτάσουν σε απόσταση χιλίων μέτρων από το στρατηγείο της ΧΙΙΙ Μεραρχίας που ήταν 500 μέτρα νότια του Χαν τα ξημερώματα εκδηλώθηκε ελληνική αντεπίθεση από το εφεδρικό τάγμα από δεξιά και από αριστερά όλη η παράταξη της Μεραρχίας, με αποτέλεσμα την ανατροπή των τούρκων που είχαν βαριές απώλειες.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα άτακτα σώματα των τσετών αποτέλεσαν μια σημαντική επικουρία για τον κεμαλικό στρατό, αλλά και μάστιγα για τον άμαχο πληθυσμό.

            Το πρωί της 15ης Οκτωβρίου 1920 η Μεραρχία προωθήθηκε εννιά χιλιόμετρα βόρεια του Χαν και οι τούρκοι εγκατέλειψαν 4 πυροβόλα και υλικά.

            Το 20 ΣΠ και οι εύζωνοι του Ν Πλαστήρα επιτέθηκε και νίκησε τον εχθρό, με απώλειες  στην μάχη του Χαν για τους Έλληνες 16 νεκρούς και 45 τραυματίες. Οι τούρκοι είχαν 197 νεκρούς και πιάστηκαν 100 αιχμάλωτοι.

            Στις 18/10/1920 ολοκληρώθηκε η καταδίωξη των τούρκων, υπό χιονόπτωση που κάλυψε όλη την περιοχή. Η μάχη αυτή έδειξε την οργάνωση και την μαχητικότητα του τουρκικού στρατού, είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας οργανωμένη επίθεση των κεμαλικών . Οι επιχειρήσεις αυτές είναι οι τελευταίες πριν τις εκλογές του 1920 με αρχιστράτηγο τον Λεωνίδα Παρασκευόπουλο και επιτελάρχη τον Θ Πάγκαλο.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έλληνας στρατιώτης στη Μικρά Ασία σε αναμνηστική φωτογραφία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ Ο ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ 1919-1922 εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ του Κ Χατζηαντωνίου.

ΕΠΙΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ  ΓΕΣ  του ΔΙΣ  έκδοση 1967.

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ  τόμος Β εκδόσεις ΠΕΛΛΑ.


  

Τετάρτη 23 Ιανουαρίου 2013

Τα Φώτα στο Αϊβαλί


του Φώτη Κόντογλου



Στα θαλασσινά τα μέρη ρίχνουνε τον Σταυρό, ύστερ' από τη Λειτουργία των Θεοφανίων. Έτσι τον ρίχνανε και στην πατρίδα μου, κ' ήτανε ένα θέαμα έμορφο και παράξενο.
Ξεκινούσε η συνοδεία από τη μητρόπολη. Μπροστά πηγαίνανε τα ξαφτέρουγα και τα μπαϊράκια, κ' ύστερα πηγαίνανε οι παπάδες με τον δεσπότη, ντυμένοι με τα χρυσά τα άμφια, παπάδες πολλοί κι αρχιμαντρίτες, γιατί η πολιτεία είχε δώδεκα εκκλησίες, και κατά τις επίσημες μέρες στις μικρές ενορίες τελειώνανε γλήγορα τη Λειτουργία και πηγαίνανε οι παπάδες στη μητρόπολη, για να γίνεται η γιορτή πιο επίσημη. Οι ψαλτάδες ήτανε και κείνοι κάμποσοι κ' οι πιο καλλίφωνοι, και ψέλνανε με μεγαλοπρέπεια βυζαντινά, δηλαδή ελληνικά, κι όχι σαν σήμερα πού τρελαθήκαμε και κάναμε την ψαλμωδία μας σαν ανάλατα και ξενικά θεατρικά τραγούδια. Από πίσω ακολουθούσε λαός πολύς.




Σαν φτάνανε στ' Αγγελή τον Γιαλό, όπως λέγανε κείνη την ακρογιαλιά, ο δεσπότης με τους παπάδες ανεβαίνανε σε μια μεγάλη σανιδωτή σάγια εμορφοσκαρωμένη, για να κάνουνε τον Αγιασμό, Ο κόσμος έπιανε την ακρογιαλιά κι ανέβαινε ο καθένας όπου εύρισκε, για να μπορεί να βλέπει. Τα σπίτια πού ήτανε ένα γύρο γεμίζανε κόσμο. Οι γυναίκες θυμιάζανε από τα παραθύρια. Από το μέρος της θάλασσας ήτανε μαζεμένα ίσαμε εκατό καΐκια και βάρκες αμέτρητες, με τις πλώρες γυρισμένες κατά το μέρος πού στεκότανε ο δεσπότης. Έτσι πού ήτανε παραταγμένα τα καΐκια, μοιάζανε σαν αρμάδα πού θα κάνει πόλεμο. Πιο ανοιχτά, κατά το πέλαγο, έβλεπες φουνταρισμένα τα μεγάλα καΐκια, γεμάτα κόσμο και κείνα. Άλλα πάλι είχανε περιζωσμένες τις βάρκες πού βρισκόντανε γιαλό, κ' ήτανε κι αυτά γεμάτα κόσμο, προ πάντων θαλασσινοί και παιδομάνι.


Σ' αυτά τα μέρη κάνει πολύ κρύο, και τις πιο πολλές φορές οι αντένες των καραβιών ήτανε χιονισμένες, ένα θέαμα πολύ έμορφο.





Απάνου στα ξάρτια και στις σκαλιέρες, στις γάμπιες και στα μπαστούνια των καραβιών ήτανε σκαλωμένοι πλήθος θαλασσινοί, μεγάλοι και μικροί. Η θάλασσα ήτανε κοιμισμένη, μπουνάτσα. Κρούσταλλα κρεμόντανε από τα ξάρτια σε πολλά καΐκια. Κρύο τάρταρος. Στην κάθε βάρκα από κείνες πού είχανε κοντοζυγώσει στη στεριά και περιμένανε να πέσει ο Σταυρός στη θάλασσα, στεκόντανε από ένα - δυο νοματέοι απάνω στην πλώρη, ενώ άλλοι δυο ήτανε στα κουπιά. Αυτοί πού στεκόντανε ορθοί στην πλώρη, ήτανε ολόγυμνοι, εξόν ένα άσπρο βρακί πού φορούσανε σαν πεστιμάλι. Οι πιο πολλοί ήτανε σαν θεριά, χεροδύναμοι, πλαταράδες, χοντρολαίμηδες, μαλλιαρόστηθοι, τα κορμιά τους ήτανε κόκκινα από το κρύο. Τα ποδάρια τους ήτανε γερά και φουσκωμένα σαν αδράχτια, θαλασσάνθρωποι, γεμιτζήδες, κοντραμπατζήδες, ψημένοι με τ' αλάτι. Οι πιο πολλοί είχανε ριχμένες στις πλάτες τις γούνες τους, για να μην παγώσουνε, Ένα - δυο όμως στεκόντανε γυμνοί και κάνανε κάπου - κάπου τον σταυρό τους. Μα το μάτι τους ήτανε καρφωμένο στο μέρος πού θα 'ριχνε τον Σταυρό ο δεσπότης.







Ανάμεσα στους γυμνούς ήτανε ο Κωστής ο Γιωργάρας, ο Στρατης ο Μπεκός, ο Γιωργής ο Σόνιος, ο Δημητρός ο Μπούμπας, Πέτρος ο Κλόκας, ο Βασίλης ο Αρναούτης, ο παλαβό - Παρασκευάς κι άλλοι. Σαν να τους βλέπω μπροστά μου. Ο Γιωργάρας ήτανε μιαν ανθρωπάρα θηρίο, σαν Κουταλιανός, με μουστάκια μαύρα, μ' έναν λαιμό σαν βαρέλι. Είχε δεμένο στο κεφάλι του ένα μαντίλι κ' ήτα­νε ίδιος κουρσάρος. Ακουμπούσε απάνω σ' ένα κοντάρι, λες κ' ήτανε ο Ποσειδώνας ζωντανός. Ο Δημητρός ο Μπούμπας ήτανε ένα άλλο θεριόψαρο, χοντρός και κοντόφαρδος, μαυριδερός σαν Σαρακηνός, και καθότανε ανεκούρκουδος, σκεπασμένος με τη γούνα του, με το μάτι του καρφωμένο στον δεσπότη. Ο Πατσός ο Αράπης, ο λεγόμενος παλαβό - Παρασκευάς, είχε γένεια κατσαρά και κόκκινα και το πετσί του ήτανε από φυσικό του κόκκινο. Στο κορμί ήτανε αντρειωμένος και σβέλτος σαν τζαμπάζης και δεν χαμπάριζε ολότελα από κρύο. Στο σουλούπι ήτανε ίδιος Ρούσος. Αυτός ήτανε ανεβασμένος απάνω στα ξάρτια σε μια μπρατσέρα φουνταρισμένη, και στεκότανε δίχως να σαλέψει, σαν τ' άγαλμα. Μυστήριο πώς δεν πάγωνε! O Πέτρος ο Κλόκας ήτανε ο μονάχος πού δε φορούσε βρακιά. Αυτός ήτανε ευρωπαϊσμένος, φορούσε στενό πανταλόνι και ναυτικό σκουφί. Στο κορμί ήτανε λιγνός και μάγκας στο σχέδιο. Τα χέρια του τα 'χε μπλεγμένα μπροστά στο στήθος του και σουλατσάριζε απάνω στη βάρκα, ολοένα μιλούσε κ' έκανε και κάμποσα θεατρικά.
Σαν σίμωνε λοιπόν η συνοδεία στη θάλασσα, κι ακουγότανε από μακριά η ψαλμωδία, γινότανε μεγάλος αλαλαγμός απάνω στις βάρκες. Οι βουτηχτάδες πετούσανε τις γούνες τους κ' οι άλλοι τραβούσανε τα κουπιά, για να 'ναι οι βάρκες τους κοντά στο μέρος πού θα 'πεφτε ο Σταυρός. Άλλοι φωνάζανε από τα ξάρτια, άλλοι μαλώνανε, άλλοι ανεβαίνανε στις κουπαστές για να δούνε. Τέλος φτάνανε οι στρατιώτες και ταχτοποιούσανε τον κόσμο. Μπροστά πήγαινε ο αξιωματικός ο Τούρκος κι άνοιγε τον δρόμο να περάσει ο δεσπότης, κ' έλεγε: «Γιόλ βέριν εφεντιά!» - δηλαδή: «Κάνετε δρόμο στον αφέντη!» Ο στρατός αραδιαζότανε σε παράταξη κ' οι ψαλτάδες ψέλνανε πολλές φορές «Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου, Κύριε». Στο τέλος το 'ψελνε κι ο δεσπότης κ' έριχνε τον Σταυρό στη θάλασσα. Αλαλαγμός σηκωνότανε μέσα στη θάλασσα. Οι βάρκες και τα καΐκια καργάρανε τα κουπιά και τρακάρανε το 'να τ' άλλο. Οι πλώρες χτυπούσαμε η μια την άλλη. Κουπιά, κοντάρια, καμάκια, απόχες μπερδευόντανε μεταξύ τους. Οι βουτηχτάδες πέφτανε στο νερό κ' ή θάλασσα άφριζε σαν να παλεύανε σκυλόψαρα. Πολλοί απ' αυτούς κάνανε ώρα πολλή ν' ανεβούνε απάνω, παίρνανε μακροβούτι και ψάχνανε στον πάτο να βρούνε τον Σταυρό. Για μια στιγμή φανερωνότανε κανένα κεφάλι και βούλιαζε γλήγορα πριν να το δεις.





Άξαφνα βγήκε ένα κεφάλι με κόκκινα γένεια κ' ένα χέρι ξενέρισε και βαστούσε τον Σταυρό. Ήτανε ο παλαβό - Παρασκευάς. Με δυο - τρεις χεροβολιές κολύμπησε κατά το μέρος του δεσπότη και σκάλωσε στην αραξιά. Έκανε μετάνοια και φίλησε το χέρι του κ' έδωσε τον Σταυρό. Ο δεσπότης τον πήρε, τον ασπάστηκε και τον έβαλε στον ασημένιο δίσκο κ' υστέρα έδωσε τον δίσκο στον Παρασκευά. Οι ψαλτάδες πιάσανε πάλι και ψέλνανε κι ο κόσμος αλάλαζε. Ύστερα η συνοδεία τράβηξε πάλι για την εκκλησιά. Ο Παρασκευάς θεόγυμνος, με τον δίσκο στα χέρια, γύριζε στους μεγάλους καφενέδες και στις ταβέρνες κ' έρριχνε ο κάθε ένας ό,τι ρεγάλο ήθελε. Τόσες ώρες ολόγυμνος και βρεμένος, με παγωμένο βρακί, μήτε κρύωνε, μήτε κάνε τους ώμους του δεν ανεσήκωνε. Όπως ήτανε κοκκινογένης αστακόχρωμος, έλεγε κανένας πώς ήτανε ο Σκύθης Ανάχαρσις, πού γύριζε τον χειμώνα γυμνός μέσα στην Αθήνα τα παλιά τα χρόνια, κ' οι Αθηναίοι τον ρωτούσανε γιατί δεν κρυώνει, κι αυτός αποκρινότανε πώς όλο το κορμί του είναι σαν το κούτελο, πού δεν κρυώνει ποτές.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Κυδωνίες (Αιβαλί) πρίν το 1922. Μια Ελληνικότατη πόλη.


Την ώρα πού έπεφτε ο Σταυρός στη θάλασσα, όλα τα καΐκια και τα καράβια, πού ήτανε φουνταρισμένα ανοιχτά στο πέλαγο, γυρίζανε την πλώρη τους κατά την Ανατολή, από κει πού ήρθε ο Χριστός στον κόσμο.

«Το Αϊβαλί η πατρίδα μου»

Δευτέρα 21 Ιανουαρίου 2013

ΟΙ ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΙ


Aφιερώνω αυτό  στους πιτσιρικάδες της Aντίστασης, που δεν είχανε ιδέα από σοσιαλισμό. Kι αν τους ρωτούσες ποιος είναι ο Mαρξ κι ο Λένιν, θα σου απαντούσαν: "Eίναι οι καινούριοι καουμπόυδες του αμερικάνικου κινηματογράφου!" 


O σαλταδόρος ο (ουσιαστικό) [ ΕΤΥΜΟΛΟΓΙΑ :από τη βενετ λ saltadore]
  1. αυτός που σαλτάρει, που πηδά αστραπιαία πάνω σε όχημα και αρπάζει κάτι
  2. ο ικανός για σάλτο, για πήδημα.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σπάνια φωτογραφία της κατοχής, οι τρεις νέοι αριστερά είναι πιθανότατα σαλταδόροι (περιμένουν την κατάλληλη στιγμή για να σαλτάρουν στο φορτηγό με τα εφόδια) .

Στις «μνήμες κατοχής» των γονιών, ένα από τα κεντρικά πρόσωπα ήταν ο σαλταδόρος. Mε ευελιξία αίλουρου, πηδούσε στα καμιόνια, που μετέφεραν τρόφιμα και πετούσε στο δρόμο κουραμάνες για τους Aθηναίους που λιμοκτονούσαν. Tα παιδιά αυτά, ηρωικά εκ γενετής, έπαιζαν τη ζωή τους κορόνα–γράμματα και πολλά ξεψύχησαν από βόλι Γερμανών. O σαλταδόρος ήταν το ακριβώς αντίθετο του μαυραγορίτη αλλά στη συνέχεια οι δεύτεροι ευδοκίμησαν κοινωνικώς.
Στα λεξικά, σαλταδόρος εκτός από «αυτός που πηδά σε όχημα για να κλέψει προϊόντα που μεταφέρονται» είναι και αυτός «που καταλαμβάνει ανώτερη υπηρεσιακή θέση με όχι ομαλό τρόπο».

ΤΟ ΡΕΜΠΕΤΙΚΟ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΑΛΤΑΔΟΡΟ

* ΚΑΤΟΧΗ ΣΤΗΝ ΤΡΟΥΜΠΑ [ΓΙΩΡΓΟΥ ΜΗΤΣΑΚΗ].

«Ήταν Κατοχή,
κι έπεφτε βροχή,
ήτανε βαθύ σκοτάδι
στη Τρούμπα κάθε βράδι.

Κι εμείς για ντου πηγαίναμε,
σαλτάραμε και κλέβαμε,
παρέα ήτανε με μας
κι ο μπουκαδόρος ο Κοσμάς.

Ήταν Κατοχή,
πείνα και βροχή.

Είμασταν παιδιά,
κι είχαμε καρδιά,
ο Κεφάλας κι ο Μαρίνος
παρέα μας κι εκείνος.

Μια νύχτα τον Τζιμίνσκουλα
τον φάγανε για ψίχουλα,
και τον βαρκάρη το Θωμά
που έπαιζε τον μπαγλαμά.

Ήταν Κατοχή,
πείνα και βροχή».



1. Ωραίο τραγούδι, ζεϊμπέκικο. Άγνωστο πότε δημιουργήθηκαν οι στίχοι και η σύνθεση του τραγουδιού από τον δάσκαλο Μητσάκη.
2. Όμως κυκλοφόρησε το 1976, ερμηνευμένο ωραία από τον Παναγιώτη Μιχαλόπουλο και συμπεριλαμβάνεται στο LP «ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΗΤΣΑΚΗΣ - ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ ΜΙΧΑΛΟΠΟΥΛΟΣ: "ΤΑ ΣΑΪΝΙΑ"», ΚΥΚΛΑΔΕΣ LPKG 24.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Λαικό σκίτσι από το κόλπο με το τσιγάρο.

* ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΣ (ΘΑ ΣΑΛΤΑΡΩ) [Μ. ΓΕΝΙΤΣΑΡΗ] (Στίχοι - σύνθεση του 1942).

«Ζηλεύουνε δεν θέλουνε ντυμένο να με δούνε
μπατήρη θέλουν να με δουν για να φχαριστηθούνε.

Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω,
τη ρεζέρβα να τους πάρω.

Μα 'γω πάντα βολεύομαι γιατί τήνε σαλτάρω
σε καν' αμάξι Γερμανού και πάντα τη ρεφάρω.

Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω,
τη ρεζέρβα να τους πάρω.

Μπενζίνες και πετρέλαια εμείς τα κυνηγάμε
γιατ' έχουνε πολλά λεφτά και μόρτικα περνάμε.

Σάλτα ρίξε τη ρεζέρβα
κάνε ντου και σήκω φεύγα.

Οι Γερμανοί μας κυνηγούν, μα 'μεις δεν τους ακούμε
εμείς θα τη σαλτάρουμε ώσπου να σκοτωθούμε.

Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω,
τη ρεζέρβα να τους πάρω».



1. Αγραμμοφώνητο τότε. Πρωτοκυκλοφόρησε το 1975, ερμηνευμένο από τους Μήτσο Ευσταθίου - Γιώτα Σύλβα.
2. Περιλαμβάνεται στο LP «ΤΑ ΡΕΜΠΕΤΙΚΑ ΤΟΥ ΓΕΝΙΤΣΑΡΗ», ΚΥΚΛΑΔΕΣ, LPKG 16, 1975.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Από το έργο "το ξυπόλυτο τάγμα", το κόλπο με το τσιγάρο.



* Υπάρχουν και μερικές παραλλαγές των βασικών στίχων του τραγουδιού:

«Απάνω που ξεβίδωνε την έβδομη τη βίδα,
του ρίξανε οι Ιταλοί με μία αραβίδα.

Απάνω που ξεβίδωνε την τέταρτη ρεζέρβα,
οι Γερμανοί στα σπλάχνα του τού ρίξανε μια σφαίρα.

Θα σαλτάρω, θα σαλτάρω,
στο γερμανικό το κάρο
και θα πάρω κουραμάνα,
για να φάει παιδί και μάνα».


* ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΙ [ΓΙΩΡΓΟΥ ΘΕΟΛΟΓΙΤΗ-ΚΑΤΣΑΡΟΥ - Μ. ΓΕΝΙΤΣΑΡΗ] (Γ. Κατσαρός - άγνωστη τραγουδίστρια) (1945).

«Δεν τη φοβάμαι τη στενή, το ξύλο, την κουμπούρα, βρε
εκείνο που φοβήθηκα είν' η κομαντατούρα.

Όταν περνούν οι Γερμανοί, περνάνε μ' όλο πόζα,
πηδάω στ' αυτοκίνητο και τους τα κλέβω όλα.

Θα σαρτάρω, θα σαρτάρω, βρε
κι έτσι θα ξαναρεφάρω. (δις)

Μπενζίνες και πετρέλαια εμείς τα κυνηγάμε,
γιατ' έχουνε πολλά λεφτά και φίνα την περνάμε.

Θα σαρτάρω, θα σαρτάρω, βρε
και την τσίκα θα φουμάρω. (δις)

Ζηλεύουνε, δεν θέλουνε ντυμένο να με δούνε,
μπατίρη θέλουν να με δουν, για να φχαριστηθούνε.

Θα σαρτάρω, θα σαρτάρω, βρε
και την τσίκα θα φουμάρω. (δις)

Γειά σου Κατσαρέ, γειά σου».


Σίγουρα πρόκειται για διασκευή του γνωστού "ΣΑΛΤΑΔΟΡΟΣ" του Μιχάλη Γενίτσαρη.

«…Τρεις φίλοι απ' τον Βύρωνα με τρύπιο παντελόνι
χωρίς να κάνουν σαματά κουρσέψαν το καμιόνι.
 Και μύρισε, θεούλι μου, ο δρόμος μακαρόνι
Σταδίου και Αμερικής, μέχρι Κολοκοτρώνη»

Το τραγούδι το έγραψε ένας πραγματικός σαλταδόρος, ο αργότερα στιχουργός Ξενοφών Φιλέρης.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Από το έργο "το ξυπόλυτο τάγμα", σκηνή αδειάσματος γερμανικού αυτοκινήτου.

Μερικά σκόρπια στιχάκια από τα κατοχικά ρεμπέτικα:

"Tρεις φίλοι απ' τον Bύρωνα 
 με τρύπιο παντελόνι χωρίς να κάνουν σαματά 
 κουρσέψαν το καμιόνι". 

"Mε κυνηγάνε οι καιροί 
 το δέντρο που μαράθηκε ο Bύρωνας, η Kατοχή 
κι η λευτεριά που χάθηκε".

"Στη Mέρλιν και στην Kοραή 
χτυπάνε με ζωνάρια και πάνω στην Kαισαριανή 
 σκοτώνουν παλικάρια".


http://www.youtube.com/watch?v=SX_z-VSOq5M

http://www.youtube.com/watch?v=93MTnUDBS3o

http://www.youtube.com/watch?v=pdB4MgpT-MQ






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αφίσσα του έργου.

O ΚΙΝΗΜΑΤΟΓΡΑΦΟΣ ΓΙΑ ΤΟΝ ΣΑΛΤΑΔΟΡΟ






ΞΥΠΟΛΗΤΟ ΤΑΓΜΑ (1954)


Σκηνοθεσία: Gregg Tallas
Σενάριο: Gregg Tallas
Φωτογραφία: Μιχάλης Γαζιάδης
Μοντάζ: Gregg Tallas
Μουσική: Μίκης Θεοδωράκης
Ηθοποιοί: Μαρία Κωστή, Νίκος Φέρμας και τα παιδιά του Αναμορφωτηρίου Θεσσαλονίκης
Παραγωγή: Πέτρος Βουδούρης
35mm, Ασπρόμαυρο 80'

Tο χαμένο κινηματογραφικό ντοκουμέντο του Γκρεγκ Tάλας, Ξυπόλητο Tάγμα, ξετυλίγει μετά από πολλά χρόνια, τις συγκινητικές εικόνες του στο σκοτάδι της αίθουσας. Tο Φεστιβάλ σε συνεργασία με την Tαινιοθήκη της Eλλάδος προβάλλουν την αναπαλαιωμένη κόπια της ταινίας- σταθμό για τον ελληνικό κινηματογράφο.
 
O γκρεγκ Tάλλας ήταν ο πρώτος έλληνας κινηματογραφιστής που τιμήθηκε με διεθνές βραβείο, αποσπώντας για το Ξυπόλητο Tάγμα, το Πρώτο Bραβείο στο Φεστιβάλ του εδιμβούργου και τη Xρυσή Δάφνη του Nτέιβιντ O' Σέλτσνικ, ενώ η ιστορία των μικρών παδιών του ορφανοτροφείου, που ο σκηνοθέτης αποτύπωσε με γλαφυρό τρόπο, συγκίνησε κοινό και κριτικούς.



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Μια ταινία με λίγα μέσα που διακρίθηκε παγκοσμίως.

Eμπνευσμένος από το δράμα της Γερμανικής Kατοχής στην Eλλάδα, γράφει και σκηνοθετεί την ταινία, επιλέγοντας ως ήρωές του160 παιδιά που διωγμένα από το ορφανοτροφείο και τους Γερμανούς, μεταβάλλοντας μέσα στην τυρρανισμένη και πεινασμένη Eλλάδα του 1943 σε ένα είδος καλόκαρδης και ηρωϊκής συμμορίας που κλέβει τους κατακτητές και τους μαυραγορίτες για να συντηρεί τα μέλη της και όσους μπορεί.

Mε το ξυπόλητο Tάγμα, ο Γκρεγκ Tάλλας, πέτυχε μια σπουδαία νεοραλιστική ταινία και αποφεύγοντας τις μελοδραματικές παγίδες που έστηνε το θέμα, μας έδωσε την ατμόσφαιρα της μαύρης απελπισίας που ζούσε η θεσσαλονίκη την εποχή του '40. Έτσι η ταινία του γίνεται ένα ντοκουμέντο της Nαζιστικής τρομοκρατίας και μία μαρτυρία συγκλονιστική.



ΤΣΙΓΑΡΟ



Αυτό είναι το γνωστό κόλπο του τσιγάρου, ο Γερμανός του λέει να πάρει φωτιά από τα φανάρια του αυτοκινήτου που έχει αναμμένα, ο πιτσιρικάς πήγαινε να ανάψει από τα φανάρια και η φρουρά των Γερμανών πήγαινε και χαχάνιζε με την ηλιθιότητα του μικρού που πάλευε να ανάψει από τα φανάρια.






ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το μάτι στην γερμανική κουραμάνα, σκήνη από το έργο  "το ξυπόλυτο τάγμα".




Εν τω μεταξύ από πίσω συνέβαινε αυτό.






Με τον τρόπο αυτό σαλταδόροι άδειασαν το φορτίο μιας ολόκληρης εφοδιοπομπής στην Κάνιγγος, μόνο που εκεί δεν έγινε από παιδιά αλλά από μεγάλους σαλταδόρους, εμφανίστηκε ένας και προσπαθούσε να ανάψει από τα φανάρια του πρώτου αυτοκινήτου η φρουρά πήγε δίπλα του και γελούσε και τον παρότρυνε να προσπαθήσει και άλλο να ανάψει, ομάδα σαλταδόρων διαδοχικά από το τελευταίο ένα ένα αυτοκίνητο τα άδειαζαν από τα τρόφιμα και τα εφόδια που κουβαλούσαν, στην επιχείρηση συμμετείχε μεγάλος αριθμός σαλταδόρων, υπήρχαν αριθμός τσιλιαδόρων και αποθηκων που σωρεύτηκαν τα τρόφιμα, όταν τελείωσε η δουλεία έπεσε ένα σφύριγμα οι σαλταδόροι εξαφανίστηκαν και ο αναφτής του τσιγάρου απογοητευμένος χαιρέτησε τους Γερμανούς και έφυγε............. Όταν οι Γερμανοί γύρισαν στα πόστα τους διαπίστωσαν ότι τα οχήματά τους ήταν άδεια και από εκείνη την στιγμή άρχισαν να ανησυχούν ότι πιθανά θα βρεθούν στο ανατολικό μέτωπο, μετά την ανακάλυψη της νίλας τους από την Γερμανική διοίκηση.


ΤΖΟΚΕΙ


Σε ένα Γερμανικό αυτοκίνητο που μετέφερε εφόδια σε φρουρές των Γερμανών πήδηξε από πίσω ένας σαλταδόρος, πετούσε λοιπόν ότι έβρισκε μπροστά του στο δρόμο στους συντρόφους του που έτρεχαν από πίσω από το αυτοκίνητο.

 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Gregg C. Tallas με τα παιδιά του έργου του, πολλά από τα οποία ήταν πραγματικοί ήρωες της αληθινής Θεσσαλονικιώτκης ιστορίας.

Κάποια στιγμή έπιασε ένα μπόγο και τον πέταξε στον δρόμο, ο "μπόγος" με την πτώση του στο έδαφος άρχισε να πυροβολεί, με έκπληξη οι σαλταδόροι διαλύθηκαν προς πάσα κατεύθυνση μη παίρνοντας τον "μπόγο".
Τι είχε συμβεί στο Γερμανικό στρατό κατοχής υπηρετούσε ένας τζόκει Γερμανός φαντάρος, λόγω του μικρού του αναστήματος οι Γερμανοί τον χρησιμοποιούσαν σε βοηθητικές εργασίες, τον έβαλαν λοιπόν σε ένα καμιόνι για να φυλάει μη και πηδήξουν μέσα σαλταδόρο, αυτός όμως κοιμήθηκε και κουκουλώθηκε με ένα τσουβάλι.
Όταν τον άρπαξε ο σαλταδόρος και τον πέταξε έξω από το αυτοκίνητο ξύπνησε τρόμαξε και με το αυτόματο του άρχισε να πυροβολεί τυφλά προς πάσα διεύθυνση.

Aξίζει να δείτε το πιό κάτω βίντεο που λέει πολλά πράγματα για τους σαλταδόρους.


http://www.youtube.com/watch?v=-hSwlndXV7k


ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...