ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΤΖΕΝΤΙΖ - ΧΑΝ

            Στις 19 Σεπτέμβριου του 1920 οι προφυλακές του Ελληνικού Στρατού κατέλαβαν τη Νίκαια , εκδηλώθηκε επίθεση κατά της Προύσας που αποκρούστηκε και στο Μπανάζ τούρκοι χωρικοί συγκρούστηκαν με κεμαλικούς που πήγαν για βίαιη στρατολόγηση.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έλληνες εύζωνοι στο μέτωπο της Μ Ασίας.

Ο Κεμάλ αποφάσισε εντυπωσιακή νίκη κατά της 13^ης Μεραρχίας του Κ Μανίτα  και ο Αλή Φουάτ πασά συγκέντρωσε την 61^η  Μεραρχία δυνάμεως 2.000-2.500 άνδρες, η 11^η  Μεραρχία δυνάμεως 2.500 άνδρες το 168^ο  ΣΠ δυνάμεως 800 άνδρες, ένα τάγμα εφόδου και άτακτοι υπό τον Ετέμ μπέη δυνάμεως 400 πεζών και 1.500 ιππέων συνολικά 7.300 άνδρες 29 πυροβόλα και 18 πολυβόλα. 

            Την 11/10/1920 μέσα σε πυκνή ομίχλη και υπό έντονη δράση πυροβολικού  7.300 τούρκοι χτύπησαν προκάλυψη του Τσεντίζ που ήταν το 2^ο και 3^ο σύνταγμα, από τις συγκρούσεις αυτές οι τούρκοι έπαθαν σοβαρές απώλειες και συνελήφθησαν 25 αιχμάλωτοι μεταξύ των οποίων και ένας διοικητής τάγματος (επάνω του βρέθηκε σχέδιο επίθεσης της 24^ης τουρκικής μεραρχίας για την κατάληψη της Προύσας).

            Το 2^ο σύνταγμα  είχε τα τάγματά του στο Σιμάβ, το Τσεντίζ και μια διλοχία στο Χαν. Το 3^ο σύνταγμα σε απόσταση 6 χιλιομέτρων Β.Α. από το Τσεντίζ  στον αυχένα Μυρίογλου με μέτωπο την Κιουτάχεια και ένα τάγμα εφεδρεία στο Ιντίς.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η ζώνη ελέγχου του ελληνικού στρατού ως το τέλος του 1920.

            Η τουρκική επίθεση ήταν σφοδρή στο 3^ο ΣΠ με στόχο να κόψει την οδό υποχώρησης προς Χαν. Άτακτοι (τσέτες) δυνάμεως 300 ανδρών  διασκορπίζουν βόρεια του Μουράτ νταγ ελληνική εφοδιοπομπή που πήγαινε στο Τσεντίζ και λόχο μηχανικού στους Μύλους (5 χιλιόμετρα ΒΑ) του Χαν με αποτέλεσμα να διακόψει την επικοινωνία. Το 3^ο ΣΠ απέκρουσε την τουρκική επίθεση στις 18.00 , το βράδυ όμως αποφασίζεται η νυχτερινή σύμπτυξη στο Χαν, που πραγματοποιήθηκε με επιτυχία, οι Ελληνικές απώλειες ήταν 26 νεκροί 68 τραυματίες και 2 αγνοούμενοι, αναγνωριστικές επιχειρήσεις από την ΧΙΙΙ Ημιλαρχία,  διαπιστώνουν ότι συγκεντρώνονται ισχυρές τουρκικές δυνάμεις γύρω από το Χαν.

Στις 12/10/1920 Η Μεραρχία Αρχιπελάχους επιτέθηκε και συνέλαβε 60 αιχμαλώτους και κυρίευσε δύο πυροβόλα, οι τούρκοι είχαν 53 νεκρούς εξ ων 5 αξιωματικοί. Η Μεραρχία Σμύρνης κινήθηκε προς Ανατολάς με τρία τάγματα και συνέλαβε 14 αιχμαλώτους. Τις πρωινές ώρες στο Χαν η 2^η Μεραρχία προώθησε δύο αποσπάσματα εκατέρωθεν της σιδηροδρομικής γραμμής και μετά από μάχη κατέλαβε το χωριό Καρλίκ, μετά όμως επίθεση τουρκικής δύναμης 600 πεζών στην Κίρκα υποχρεώθηκε σε υποχώρηση.

            Στις14/10/1920 δύο μεραρχίες και με έφιππους άτακτους, χτύπησαν και οι μάχες σώμα με σώμα μέρα και νύχτα, καθ όλη την διάρκεια της νύχτας κατέφταναν τουρκικές ενισχύσεις, κατάφεραν να φτάσουν σε απόσταση χιλίων μέτρων από το στρατηγείο της ΧΙΙΙ Μεραρχίας που ήταν 500 μέτρα νότια του Χαν τα ξημερώματα εκδηλώθηκε ελληνική αντεπίθεση από το εφεδρικό τάγμα από δεξιά και από αριστερά όλη η παράταξη της Μεραρχίας, με αποτέλεσμα την ανατροπή των τούρκων που είχαν βαριές απώλειες.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα άτακτα σώματα των τσετών αποτέλεσαν μια σημαντική επικουρία για τον κεμαλικό στρατό, αλλά και μάστιγα για τον άμαχο πληθυσμό.

            Το πρωί της 15^ης Οκτωβρίου 1920 η Μεραρχία προωθήθηκε εννιά χιλιόμετρα βόρεια του Χαν και οι τούρκοι εγκατέλειψαν 4 πυροβόλα και υλικά.

            Το 20 ΣΠ και οι εύζωνοι του Ν Πλαστήρα επιτέθηκε και νίκησε τον εχθρό, με απώλειες  στην μάχη του Χαν για τους Έλληνες 16 νεκρούς και 45 τραυματίες. Οι τούρκοι είχαν 197 νεκρούς και πιάστηκαν 100 αιχμάλωτοι.

            Στις 18/10/1920 ολοκληρώθηκε η καταδίωξη των τούρκων, υπό χιονόπτωση που κάλυψε όλη την περιοχή. Η μάχη αυτή έδειξε την οργάνωση και την μαχητικότητα του τουρκικού στρατού, είναι η πρώτη μεγάλης κλίμακας οργανωμένη επίθεση των κεμαλικών . Οι επιχειρήσεις αυτές είναι οι τελευταίες πριν τις εκλογές του 1920 με αρχιστράτηγο τον Λεωνίδα Παρασκευόπουλο και επιτελάρχη τον Θ Πάγκαλο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Έλληνας στρατιώτης στη Μικρά Ασία σε αναμνηστική φωτογραφία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 ΜΙΚΡΑ ΑΣΙΑ Ο ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΤΙΚΟΣ ΑΓΩΝΑΣ 1919-1922 εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ του Κ Χατζηαντωνίου.

ΕΠΙΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ  ΓΕΣ  του ΔΙΣ  έκδοση 1967.

ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ  τόμος Β εκδόσεις ΠΕΛΛΑ.