ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΠΡΟΣ ΜΑΝΤΕΙΟ

Δεν είναι δυνατόν να μάθουμε τι ακριβώς ερωτήσεις έκαναν στα μαντεία οι Αρχαίοι Έλληνες διότι δεν υπήρχε κάποιο ακριβές αρχείο στα μαντεία των ερωτήσεων του κοινού.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Πυθία έργο του  Jacek Malczewski. Οι χρησμοί της μερικές φορές ήταν ανεξήγητες πχ Κάποτε κάποιος Καλλίστρατος, ρωτώντας την Πυθίας αν θα βρει δίκιο επιστρέφοντας στην Αθήνα, έλαβε την απάντηση: «Στην Αθήνα θα τύχεις τα νόμιμα». Νόμιμο όμως θα μπορούσε να ήταν τόσο η αθώωση του, όσο και η καταδίκη του.

            Ωστόσο βρέθηκαν κατά τις ανασκαφές του Κ Καραπάνου χαραγμένες επί μολύβδινων πλακών στην Δωδώνη ερωτήσεις έτσι συνάγουμε ότι παρόμοιες θα ήταν και στα άλλα μαντεία.

            Μερικές από τις ερωτήσεις της Δωδώνης έχουν ως εξείς:

Ερωτάται ο Θεός από ποια οδό πρέπει να γίνει το επικείμενο ταξείδι;

Ο Λυσανίας ερωτά τον θεό περί της πατρότητας του εμβρύου που έχει στην κοιλιά της η σύζυγος Αννύλα;

 Ο Κλεούτας ερωτά τον Θεό αν επιδοθεί στην κτηνοτροφία θα κερδίσει; 

Η Νικοκράτεια ερωτά σε ποιόν θεό να θυσιάσει για να ευτυχήσει και για να απαλλαγεί από την αρρώστια της;

Ο Άγις ερωτά αν τα στρώματα, που έχασε έχουν κλαπεί;

Ερωτάται ο Θεός αν κατά την διανομή της κληρονομιάς πρέπει να προτιμήσει το σπίτι στην πόλη και το οικόπεδο;

 Ο Ηρακλείδης ζητά από τον Θεό τύχη αγαθή και ερωτά αν θα αποκτήσει παιδιά από την σύζυγό του Αίγλη;

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι χρησμοί στο μαντείο της Δωδώνης δίνονταν με την ερμηνεία του θροΐσματος των φύλλων της βελανιδιάς, του κελαρύσματος του νερού της ιεράς Ναϊου Πηγής, των κρωγμών των ιερών περιστεριών που φώλιαζαν στην Φηγό καθώς και των ήχων από τους χάλκινους λέβητες με τρίποδες που περιστοίχιζαν το ιερό δέντρο και αργότερα από τον ήχο του Δωδωναίου Χαλκείου (μεγάλος λέβητας) που ήταν αναρτημένος επάνω στο δέντρο. Οι ερωτήσεις για τους χρησμούς χαράζονταν πάνω σε μολυβένια ελάσματα, πολλά από τα οποία έχουν βρεθεί στις ανασκαφές.

Και στο Δελφικό μαντείο ανάλογες θα ήταν οι ερωτήσεις των πολιτών, αν θα αποκτήσουν παιδιά, πως θα ζήσουν την ζωή τους, κατά τον Πλούταρχο κατά τους χρόνους της παρακμής του μαντείου οι συνήθεις ερωτήσεις ήταν :

       «Ει γαμητέον, ει πλευστέον, ει δανειστέον, ει συμφέρειηεωργείν, ει αποδημείν, περί ωνής ανδραπόδου, περί εργασίας» τα δε σοβαρότερα για τα οποία ερωτάτο ο Θεός ήταν για την εφορία της γης, της γονιμότητος των ζώων και της υγείας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μαντείο του Τροφωνίου ή Τροφώνιο Άνδρο. Ένας διάσημος χρησμός που επιβεβαιώθηκε, είναι ο πιό κάτω:  Ο Θηβαίος στρατηγός Επαμεινώνδας έλαβε το χρησμό: «Ν' αποφεύγεις το Πέλαγος». Και σκοτώθηκε στη μάχη της Μαντινείας σε μια τοποθεσία που λεγόταν «Πέλαγος».

      Από τους αρχαίους συγγραφείς και ποιητές βλέπουμε :

Ο Λάιος να ρωτά αν το παιδί του χάθηκε στον Κιθαιρώνα;

Ο Οιδίπους και ο Τήλεφος ερωτούν  ποιοι είναι οι γονείς τους;

Ο Κροίσος ρωτά πως θα μιλήσει ο μουγγός γιός του;

Ο Ξενοφών πριν πάει στην εκστρατεία του κύρου, ερωτά τον Απόλλωνα σε ποιόν θεό να θυσιάσει για να μετέχει με επιτυχία στην εκστρατεία και αν θα γλύτωνε με καλό τέλος;

Ο Χειρεφών (μαθητής του Σωκράτη) ρωτά αν υπάρχει σοφότερος του διδασκάλου του;

Ο Ίσυλλος ο Επιδαύριος  (λυρικός ποιητής) ρωτά  εάν φτιάξει παιάνα προς τιμή του Ασκληπιού πρέπει να τον χαράξει σε λίθο;

Ο Ανδριανός ρωτά ποια η πατρίδα του Ομήρου;

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Χρησμός: προφητεία, ο δε Σκιπίων, ο στρατηγός των Ρωμαίων, μετά την της Καρχηδόνος καθαίρεσιν θαρσούντων Ρωμαίων ως τη ειρήνη και ησυχία το λοιπόν διάξουσι του χρόνου, παρελθών εις μέσους έφη νυν μέντοι πολέμων άρχαι τα παρόντα και ην χρησμός, ου λόγος κινδυνεύσομεν γαρ μη έχοντες μήτε ους φοβήσομεν, μήτε ους φοβηθώμεν. και αύθις τοις Αθηναίοις εκπίπτει χρησμός, λέγων δειν χοάς τοις εκδίκως των Αιτωλών τεθνεώσιν επάγειν ανά παν έτος και εορτήν χοάς άγειν και εκ τούτου ευθηνείτο τα της Αττικής, ζήτει χρησμόν εν τω δόρυ κηρύκειον.

Χρησμός ζήτει εν τω Τυρταίος, και ζήτει εν τω ανείλε, και ζήτει εν τω Θούλις, και ζήτει εν τω Αύγουστος Καίσαρ, και ζήτει το τέλος του τοιούτου χρησμού εν τω Σκηπίων. ζήτει χρησμόν θαυμάσιον εν τω δαφίδας. ζήτει χρησμόν περί έρωτος εν τω Διογένης, ζήτει χρησμόν περί Αιγιέων εν τω Αιγιείς. Ζήτει χρησμόν και εν τω Οιδίπους.

Υπάρχουν όμως και αναιδείς ερωτήσεις που αφορούν θησαυρούς, κληρονομιές, γάμους παράνομους ή και σοφιστικά ερωτήματα για να δοκιμαστεί ο Θεός πχ ο Κροίσος ομολογεί ότι δικαίως τιμωρήθηκε διότι ήθελε να δοκιμάσει τον Θεό αν λέει την αλήθεια. Ο Σωκράτης επιτιμά τον Ξενοφώντα για Άθεο ερώτημα, υπάρχει και ο Αισώπειος μύθος 55.

Όμως ερωτήματα έθεταν και οι ηγεμόνες των πόλεων για σπουδαία ζητήματα των πόλεων. Αυτά είχαν να κάνουν με ζητήματα λιμού, λοιμού, κατά την παραμονή ενάρξεως πολέμου, για συνθηκολογήσεις, για πολιτικές ανωμαλίες κλπ εκεί οι απαντήσεις ήταν ιδιαίτερα ζυγιασμένες και το μαντείο (αλλά αυτό το θέμα των μαντικών απαντήσεων είναι ένα άλλο κεφάλαιο). Οι πόλεις έπαιρναν συμβουλή για την ρύθμιση της νομοθεσίας τους.

Η Λυκούργειος νομοθεσία είχε την κύρωση του μαντείου των Δελφών και οι διατάξεις της νομοθεσίας αυτής θεωρούντο σαν λόγια Θεού και ονομάστηκαν ρήτραι.

Οι νόμοι του Ζαλεύκου (το αρχαιότατο στην Ελλάδα γραπτό πολίτευμα) δόθηκε με εντολή του θεού στους στασιάζοντας Επιζεφυρίους Λοκρούς.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Περί  χρησμών έχουν γραφτεί πολλά και πολλά από αυτά είναι μυθολογία, γνωστή είναι η εμπλοκή του Τειρεσία στην διαμάχη του Δία και της Ήρας που διαφώνησαν για το ποιο φύλο απολαμβάνει περισσότερο την ερωτική πράξη, ο άντρας ή η γυναίκα. Ο Δίας έλεγε ότι η γυναίκα απολαμβάνει περισσότερο τον έρωτα, ενώ η Ήρα ισχυριζόταν ότι ο άντρας είναι ο ευνοημένος σε αυτή την πράξη. Κάλεσαν λοιπόν τον Τειρεσία να τούς πει τη γνώμη του, καθώς αυτός είχε ζήσει και ως άντρας και ως γυναίκα, και θα είχε την κατάλληλη εμπειρία. Ο Τειρεσίας τούς είπε ότι αν υπάρχουν δέκα μέρη ευχαρίστησης στον έρωτα, τα εννέα τα απολαμβάνει η γυναίκα και το ένα ο άντρας. Η Ήρα τότε θύμωσε (καθώς ο Τειρεσίας είχε πάρει το μέρος του Δία) και τον τύφλωσε. Ο Δίας όμως τον λυπήθηκε και του χάρισε την ικανότητα να βλέπει τα μελλούμενα.

Όταν οι Κυρηναίοι ερώτησαν τον θεό περί του πολιτεύματος, οι Δελφοί τους συμβούλευσαν να φωνάξουν νομοθέτη από την Αρκαδική Μαντινεία και οι Μαντινείς τους έδωσαν τον σοφό Δημώνακτα.

Ο Σόλων προσέφυγε στους Δελφούς  οι οποίοι την ενθάρρυναν να νομοθετήσει.

Η Κλεισθένειος μεταρρύθμιση εκυρώθη από τους Δελφούς.

Ομοίως και οι άλλες πόλεις ρώτησαν τους Δελφούς για την νομοθεσία τους. 

Στην Σπάρτη υπήρχαν 4 Πύθιοι  άρχοντες δίπλα στον Βασιλιά, ομοτράπεζοι, σιτιζόμενοι δημοσία δαπάνη με έργο την επικοινωνία με το μαντείο. 

Στην Αθήνα υπήρχε συναρχηγία 3 Πυθοχρήστων εξηγητών που τους υποδείκνυε το μαντείο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Ο πάμπλουτος βασιλιάς της Λυδίας ο Κροίσος είχε ένα πανέξυπνο αλλά άλαλο παιδί. Έστειλε λοιπόν στο μαντείο των Δελφών πλούσια δώρα και ζήτησε χρησμό, εάν ποτέ θα μιλούσε το παιδί του. Και η Πυθία του απάντησε: «Λύδα, βασιλιά πολλών ανθρώπων, ανόητε Κροίσε, να μην εύχεσαι ν' ακούσεις ποτέ την πολυπόθητη φωνή του γιου σου. Καλύτερα να μείνει μακριά σου, γιατί θα μιλήσει τη μέρα της συμφοράς σου». Πραγματικά, όταν κάποτε οι εχθροί κυρίεψαν την πόλη του, ένας στρατιώτης όρμησε στο παλάτι του να τον σκοτώσει. Το παιδί του, αντιλαμβανόμενο τον κίνδυνο μπόρεσε και φώναξε δυνατά: «Μη σκοτώνεις τον Κροίσο!». Από τότε μίλησε, αλλά ο Κροίσος χάθηκε για πάντα.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟ ΜΑΝΤΕΙΟΝ ΤΩΝ ΔΕΛΦΩΝ του Δημ Ν Γούδη (ΒΡΑΒΕΙΟ ΑΚΑΔΗΜΙΑΣ ΑΘΗΝΩΝ) εκδόσεις ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ Α.Α. ΧΑΡΙΣΗ.