«Είναι μάταιο να τρέχεις να προλάβεις τον κόσμο κανένας δεν θα τον ξεπεράσει».
(Λαϊκό Τραγούδι)
Οι άνθρωποι στην Ευρώπη άλλαξαν ριζικά τον τρόπο ζωής τους από το 1300μχ ο νέος αυτός τρόπος ζωής έγινε μια σταθερή βάση συμπεριφοράς από το 1650 μχ και μετά, τι βασικό άλλαξε, που πιθανά να μη το κατάλαβαν οι άνθρωποι; Μα η σχέση ανθρώπου – χρόνου.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο χρόνος είναι Κρόνος, και τρώει τα παιδιά του.
Μέχρι ένα σημείο ο βασικός ρυθμιστής του χρόνου ήταν ο κόκορας… η μέτρηση του χρόνου συνδεόταν σύμφωνα με τις οικογενειακές διαδικασίες και καθήκοντα πχ για τον κτηνοτρόφο ο χρόνος του αρμέγματος, του βοσκήματος, της κουράς κλπ στους Νάντι ο προσδιορισμός του χρόνου γίνεται ως ακολούθως χάραμα τα γελάδια φεύγουν για βοσκή, στην συνέχεια φεύγουν τα πρόβατα και τέλος οι κατσίκες (δηλαδή από 5.30πμ μέχρι 7πμ), οι ψαράδες ρυθμίζουν την ζωή τους με τις παλίρροιες, αλλά και σε άλλα μέρη ο χρόνος έχει προσδιοριστεί ανάλογα πχ στην Μαγαδασκάρη τα πάντα καθορίζονται με τον χρόνο «για το βράσιμο του ρυζιού» (περίπου μισή ώρα) ή το «τηγάνισμα της ακρίδας» (περίπου 15’’)….. η γενίκευση όμως της χρήσης των ρολογιών έδωσε μια νέα πειθαρχία που αποτέλεσε το βασικό σύμβολο της αστικής και καπιταλιστικής κοινωνίας.
«Η μηχανή κλειδί της σύγχρονης βιομηχανικής επιστημονικής εποχής είναι το ρολόι και όχι η ατμομηχανή…..
Το σύγχρονο βιομηχανικό καθεστώς θα μπορούσε ίσως να κάνει χωρίς κάρβουνο, χωρίς σίδερο και χωρίς ηλεκτρισμό, δεν θα μπορούσε να κάνει χωρίς ρολόι» .
Αυτά γράφει ο Λ Μάμφορντ για την σημασία του ρολογιού στην σύγχρονη βιομηχανική και εργασιακή ανάπτυξη και δικαιολογεί την σημασία αυτή :
«….Γιατί το ρολόι δεν μετράει απλώς τις ώρες , αλλά συγχρονίζει τις δραστηριότητες των ανθρώπων….».
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : (Σκηνή με τον Harold Lloyd από την βωβή ταινία ‘Safety Last!' του 1923)
Το μυθιστόρημα 'Momo' του Michael Ende περιγράφει τις αλλαγές που επήλθαν στη καθημερινή ζωή ενός μικρού χωριού, όταν «κλέφτες του χρόνου» έπεισαν τους κατοίκους να εξοικονομούν χρόνο αντί να τον 'σπαταλούν' σε ανούσιες συνομιλίες, στη φροντίδα για τους ηλικιωμένους, και σε παρόμοιες κοινωνικές δραστηριότητες. Τα αποτελέσματα ήταν δραματικά: καθώς το παραδοσιακό καφενείο μετατράπηκε σε κατάστημα fast-food μαζί με διάφορες άλλες αλλαγές, οι άνθρωποι ήσαν πολύ απασχολημένοι με την εξοικονόμηση χρόνου για να βρουν κάποια στιγμή επαφής με τον άλλον. Ο κουρέας του χωριού διαπίστωσε ότι:
«ήταν όλο και πιο ανήσυχος και οξύθυμος. Το περίεργο ήταν ότι, όσο χρόνο και να εξοικονομούσε, ποτέ δεν του περίσσευε χρόνος. Με κάποιο μυστηριώδη τρόπο, ο χρόνος ήταν εξαφανισμένος. Ανεπαίσθητα στην αρχή, αλλά στη συνέχεια αρκετά έντονα, οι ημέρες του έγιναν όλο και πιο σύντομες. Πριν καλά-καλά το καταλάβει, άλλη μια εβδομάδα είχε περάσει, κι άλλος ένας μήνας, κι άλλη μια χρονιά, κι άλλο κι άλλο.»
«ήταν όλο και πιο ανήσυχος και οξύθυμος. Το περίεργο ήταν ότι, όσο χρόνο και να εξοικονομούσε, ποτέ δεν του περίσσευε χρόνος. Με κάποιο μυστηριώδη τρόπο, ο χρόνος ήταν εξαφανισμένος. Ανεπαίσθητα στην αρχή, αλλά στη συνέχεια αρκετά έντονα, οι ημέρες του έγιναν όλο και πιο σύντομες. Πριν καλά-καλά το καταλάβει, άλλη μια εβδομάδα είχε περάσει, κι άλλος ένας μήνας, κι άλλη μια χρονιά, κι άλλο κι άλλο.»
Το ρολόι στην μετά την αρχαιότητα εποχή, εφευρέθηκε από τον μοναχό Γκέρμπερ στα τέλη του 10ου αιώνα , ο μοναχός αυτός μετά έγινε ο πάπας Συλβέστρος Β, έτσι το ρολόι του Γκέρμπερ και η οργανωμένη ζωή των βενεδεκτίνων μοναχών μπορούν να θεωρηθούν οι ιδρυτές του καπιταλισμού.
Αυτή η νέα πραγματικότητα φαίνεται σε όλες τις φάσεις της ζωής από την λογοτεχνία όταν ο Φάουστ κάνει διάλογο με τον χρόνο «Τα άστρα μετατοπίζονται ακόμα, ο χρόνος κυλάει και το ρολόι θα χτυπήσει», μέχρι τους χυδαίους υπαινιγμούς στο ψάρεμα πελατών από πόρνες στις Λονδρέζικες γειτονιές «Κύριε, θέλετε να κουρντίσω το ρολόι σας;».
Φυσικά όπου δεν διαδόθηκε γρήγορα ο καπιταλισμός συνεχίστηκε το μέτρημα του χρόνου με τον τρόπο των τοπικών αναγκών πχ στην Χιλή τον 17ο αιώνα ο χρόνος μετρείτο με «πιστεύω»….. αναφέρεται ότι ο σεισμός του 1647 διάρκεσε δύο «πιστεύω» ή χρόνος για να βράσεις ένα αυγό αντιστοιχεί με ένα «Πάτερ Ημών», μη νομίζεται ότι αυτοί οι τρόποι δεν εφαρμόστηκαν στην προβιομηχανική εποχή στην Ευρώπη, το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης φέρνει παράδειγμα προσδιορισμού χρόνου το 1450μχ «όσο ένα Πάτερ Ημών», «όσο μια μετάνοια» τέτοιοι καθορισμοί του χρόνου υπάρχουν πολλοί πχ στην Βιρμανία σαν χρόνος αφύπνισης θεωρείται «το φως να είναι αρκετό να βλέπεις τις φλέβες του χεριού».
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο χρόνος γι κάποιους ανθρώπους προσμετράται με διαφορετικό τρόπο, οι καλόγεροι τον μετρούν με κομποχοίνια, που δεν είναι τίποτα άλλο από αρίθμηση προσευχών.
Στην Αλγερία πάλι η βιασύνη θεωρείτο αγένεια και διαβολική φιλοδοξία, το δε ρολόι ονομαζόταν « ο μύλος του σατανά».
Ο Τόμας Χάρντυ υποστήριξε ότι: «….Τα ρολόγια μ ένα μόνο δείκτη ήταν αρκετά για να χωρίσουν την μέρα…» και αυτό έγινε πράξη σε πολλά μέρη της γης πχ οι Ισπανοαμερικανοί αν τους ρωτούσες πότε θα γίνει η τάδε εργασία η απάντηση ήταν «Τώρα, σε κάνα δύο με τέσσερις ώρες».
Όλα αυτά τα όμορφα και γραφικά (και υπάρχουν πλήθος τέτοια) μέχρι την στιγμή που Ο ΧΡΟΝΟΣ ΕΓΙΝΕ ΧΡΗΜΑ και μέχρι τη στιγμή που κάποιος που διαθέτει μέσα παραγωγής άρχισε να απασχολεί εργάτες. Τότε ο προσδιορισμός του χρόνου παραγωγής συγκεκριμένου έργου σε συγκεκριμένο χρόνο για συγκεκριμένη αμοιβή έγιναν ένα και το ρολόι έγινε ο νέος θεός της κοινωνίας, οι μετρήσεις του χρόνου για κάθε τι προσδιορίζονται σε κλάσματα του δευτερολέπτου. (αλλά ρο ρολόι και ο χρόνος στην βιομηχανική ζωή είναι ένα άλλο κεφάλαιο και μιας άλλης στιγμής δουλειά).
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
- ΧΡΟΝΟΣ, ΕΡΓΑΣΙΑ, ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ του Ε. Π. Τόμσον εκδόσεις ΚΑΤΣΑΝΟΣ
- ΤΕΧΝΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ του Λ Μάμφορντ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου