ΔΙΚΗ ΤΩΝ ΚΑΤΑΧΡΑΣΤΩΝ

 

 

«Αλήθεια, Θόδωρε, θα κάμης κίνημα;», ρώτησε λίγο πριν την περίφημη 25 Ιουνίου του 1925 ο Δημήτριος Γόντικας,  υπουργός των στρατιωτικών τότε, τον Θεόδωρο Πάγκαλο που οι φήμες για επιβολή της δικτατορίας του είχαν μεγαλώσει, για να εισπράξει την απάντηση του : «Και βέβαια θα κάμω κίνημα. Θα σας φοβηθώ;».

Το 1925 ο Θ Πάγκαλος έκανε πράγματι κίνημα, ένα από τα πρώτα μέτρα ήταν η  δίκη των καταχραστών κατά την Μικρασιατική εκστρατεία.

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι  Δρακάτος Διονύσιος Αντισυνταγματάρχη της Διαχειρίσεως και  Ι. Ζαριφόπουλος Αντισυνταγματάρχη της Χωροφυλακής διευθυντή της Αστυνομίας Θεσσαλονίκης.

Στην Ελλάδα ο δι΄ αγχόνης θάνατος εισήχθηκε 20 Ιούλιου 1925 με διάταγμα της Κυβέρνησης Πάγκαλου προς παραδειγματισμό επί καταχρήσεων του δημοσίου, είχε ψηφιστεί από τον Ιούλιο του ίδιου έτους, δηλαδή ένα μήνα μετά το πραξικόπημα Πάγκαλου.

 

 Το σχετικό εκείνο διάταγμα καταργήθηκε τον Σεπτέμβριο του 1926. Βέβαια η καταδίκη αυτή ήταν απολύτως παράνομη γιατί εκτελέστηκαν βάσει νόμου που εκδόθηκε μετά την διάπραξη του αδικήματος τους.( Ιστορία του Ελλ. Έθνους) Οι κατηγορίες που απαγγέλθηκαν στους συνολικά 20 κατηγορούμενους, μεταξύ των οποίων μια γυναίκα (δακτυλογράφος), ανώτεροι αξιωματικοί, πολίτες και οι δύο αντισυνταγματάρχες, ήταν βαριές. Απάτη κατά του Δημοσίου, πλαστογραφία, χρήση πλαστών εγγράφων και καταχρήσεις στις επιτάξεις, που έγιναν κατά τη διάρκεια της εκστρατείας. Δηλαδή, πολίτες και έμποροι ζητούσαν να αποζημιωθούν με υψηλά ποσά για τις επιτάξεις που είχε κάνει ο στρατός σε τρόφιμα και υλικό. Όμως, σύμφωνα με την κυβέρνηση Πάγκαλου, αυτές οι επιτάξεις δεν είχαν γίνει ποτέ. Αποτέλεσμα ήταν, σύμφωνα με το κατηγορητήριο, πολίτες και στρατιωτικοί να «τρώνε» τα χρήματα του λαού.

Η δίκη άρχισε στις 16-10-1925 στο Α΄Διαρκές Στρατοδικείο και κράτησε πάνω από ένα μήνα μέχρι τις 24-11-1925 . Οι 20 κατηγορούμενοι παραπέμφθηκαν με 7 βουλεύματα (ΕΜΠΡΟΣ της 16-10-1925).

 

Στην δίκη εκλήθησαν 150 μάρτυρες κατηγορίας μεταξύ των οποίων και ο πρωθυπουργός, ο οποίος βέβαια δεν πήγε, και 100 μάρτυρες υπεράσπισης.

 

Την υπεράσπιση των κατηγορουμένων ανέλαβαν 30 γνωστοί δικηγόροι της εποχής  μεταξύ των οποίων οι Λυκουρέζος, Μπαμπάκος, Κ, Αγ. Τσουκαλάς, Λαδάς και Σγουρίτσας.

 

 

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι συνήγοροι των κατηγορουμένων.

 

Πρόεδρος του δικαστηρίου ήταν ο στρατιωτικός δικαστικός σύμβουλος Δάρας, μέλη οι αντισυνταγματάρχες Ζέρβας και Περιστέρης, οι λοχαγοί Παπακυριαζής και Παπαδόπουλος και οι ένορκοι Κομνηνός καπνοπώλης, και Ανδ. Βήχος έμπορος ποδηλάτων.

 

Κυβερνητικός επίτροπος  ήταν ο διευθυντής του δικαστικού τμήματος του Α΄ Σώματος Στρατού Κρ. Μπουφίδης.

 

Οι ενστάσεις αναρμοδιότητας του δικαστηρίου απορρίφτηκαν από τους δικαστές και κατά την δίκη ακούστηκαν μεταξύ άλλων και τα εξής:

 

Στρατοδίκης: Θα δικάσωμεν επί τη βάσει του δόγματος της ανάγκης της σωτηρίας της πατρίδος. Ας μην λησμονήται παρ ουδενός το δόγμα "υπέρτατος Νόμος η Σωτηρία του Λαού".

 

Πρόεδρος προς κατηγορουμένους: Ενθυμηθήτε ότι το Δικαστήριον μου είναι πρώτου, αλλά και τελευταίου βαθμού. Και καταλάβετε το καλά, ότι είναι προ πάντων δικαστήριον ουσίας.

 

Επίτροπος: Η σκοπιμότης είναι και η νομιμότης. Η δευτέρα είναι τέκνον της πρώτης...

....Νόμος απαγορεύων την αναδρομικότητα των ποινών δεν υπάρχει. Υπάρχει μόνον μια νομική θεωρία. Χάριν μια θεωρίας δεν είναι δυνατόν να γίνη κτήμα του πρώτου καταλαβόντος το δημόσιον χρήμα.

 

Στρατοδίκης: Οι κύριοι συνήγοροι δεν πρέπει να λησμονούν, ότι, πρόκειται περί δικαστηρίου, ασυνήθους, φοβερού εκτάκτου στρατοδικείου Μεραρχίας εν εκστρατεία και ότι συνεπώς δεν πρέπει να παρελκύεται η πρόοδος των εργασιών του με ασήμαντα ζητήματα.

 

Για μια δακτυλογράφο από τους κατηγορούμενους, ο συνήγορος υπερασπίσεως της Τσουκαλάς κατά την υπεράσπιση του : ...αναφερόμενος εις την σύνθεσιν της γυναικός εν γένει λέγει ότι αύτη είναι ατελεστέρα του ανδρός δι΄ αυτό δε έχει ήλαττωμένην την βούλησιν, την αντίληψιν και την ηθικήν.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Πρόεδρος του στρατοδικείου, στρατιωτικός δικαστικός σύμβουλος Δάρας.

Ο συνήγορος υπεράσπισης Μπαμπάκος με την αγόρευση του (εκίνησεν εις δάκρυα πολλούς εκ του ακροατηρίου) σχολιάζων το διάταγμα, το οποίον καθιεροί την αναδρομικήν ποινήν , χαρακτηρίζει αυτό ως αντιβαίνον εις την έννοιαν της δικαιοσύνης. Επικαλείται διάταγμα της Γαλλικής Επαναστάσεως καταργήσαν την αναδρομικήν  ποινήν, ως και το αμερικανικόν σύνταγμα, απαγορεύον καθορισμόν ποινών μετά την τέλεσιν του αδικήματος.

 

Για 9 κατηγορουμένους ζήτησε ο επίτροπος την ποινή του θανάτου δι΄ αγχόνης.

Η απόφαση του δικαστηρίου στις 24-11-1925 ήταν καταδίκη σε θάνατο, του Αϊδινλή, του Δρακάτου και του Ζαριφόπουλου, δύο σε ισόβια δεσμά, πέντε σε πρόσκαιρα και δύο σε ειρκτή.

Στις 25-11-1925 ο πρόεδρος και τα μέλη του Στρατοδικείου όπως και ο κυβερνητικός επίτροπος παρουσιάστηκαν στον πρωθυπουργό Πάγκαλο και διετύπωσαν την ευχή του Δικαστηρίου όπως μη εκτελεστεί η απόφαση των εις θάνατον καταδικασθέντων Γ. Ζαριφόπουλου , Θ. Δρακάτου και Α. Αϊδινλή δεδομένου ότι «είς άπαντα τα πεπολιτισμένα κράτη δεν εφαρμόζεται η εσχάτη των ποινών δια παρόμοια αδικήματα».

 

Οι ίδιοι επισκέφτηκαν και τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κουντουριώτη και διετύπωσαν το ίδιο αίτημα. Ο Κουντουριώτης κάλεσε τον Πάγκαλο στο σπίτι του, του είπε για το αίτημα αυτό και συνηγόρησε και αυτός.

Ο Πάγκαλος ξανακάλεσε τα μέλη του δικαστηρίου και τελικά αποφάσισε να μην εκτελεστεί η ποινή για τον Αϊδινλή.

Σύμφωνα με την ειδησεογραφία της εποχής το τελευταίο γεύμα των μελλοθανάτων ήταν κοκορέτσι, μαρίδες σταφύλια και ρετσίνα.

Ο Ζαριφόπουλος είχε διατηρήσει την ψυχραιμία του και έστειλε τηλεγράφημα προς τους άλλους καταδίκους στο οποίο έγραφε: "Ταξίδιον ευχάριστον. Στοπ. Βρόγχος γλυκύτατος εξαποστέλλει ημάς μακράν υμών. Παρακαλώ τηρήσατε ψυχραιμίαν και υπομονήν, αναμιμνησκόμεθα ότι θάττον ή βράδιον θέλομεν συναντηθή εκεί όπου ήδη ημείς βαίνομεν και ένθα ουδέ πόνος ουδέ στεναγμός υπάρχει. " Εάν ποτέ είτε θεληματικώς ως κακοί άνθρωποι είτε αθελήτως ελυπήσαμεν υμάς, παρακαλούμεν κρατήσατε απόψεις σας ίνα επιλύσωμεν αυτάς κατά την συνάντησιν μας". Είπε δε στον υπαρχιφύλακα που ήταν στο κελί: Κύτταξε να με σηκώσεις πρωί αύριο. Μη μ΄αφήσης και με πάρει ο ύπνος!

 

Στις 27 Νοεμβρίου του 1925  πλήθος κόσμου όλων των ηλικειών, όλων των  τάξεων και φύλου συγκεντρώνονταν στου Γουδή, όπου θα εγενετο η εκτέλεσις. Υπήρχον πολλοί που διενυκτέρευσαν εκεί. Από πολύ νωρίς το πρωί  πλήθος  αυτοκινήτων έφερνε συνεχώς  κύματα κόσμου, περισσότερα από 800 αυτοκίνητα και 15 χιλιάδες κόσμος συγκεντρώθηκε. Λένε πως ανάμεσα στους συγκεντρωμένους ήταν κι ένας ποιητής… ο Κώστας Καρυωτάκης. Ένα πολιτικό επιρεασμένο από την εκτέλεση είναι το  ποίημα «Η πεδιάς και το νεκροταφείον». Στόχος είναι η δικτατορία του Πάγκαλου. Είναι το μαστίγωμα του διχτάτορα από μια ανυποχώρητη δημοκρατική συνείδηση.

 

Η πεδιάς και το νεκροταφείον

(Πίναξ Ημιτελής)

 

Έχει πια δύσει ο ήλιος του χειμώνα,

και γρήγορα, σα θέατρο, σκοτεινιάζει,

ή σα να πέφτει πέπλο σε μια εικόνα.

Άλλο δε βρίσκει ο άνεμος, ταράζει

 

μόνο τ’ αγκάθια στην πεδιάδα όλη,

μόνο κάποιο χαρτί σ’ όλη τη φύση.

Μα το χαριτωμένο περιβόλι

 αίμα και δάκρυα το ’χουνε ποτίσει.

Αδιάκοπα τα δέντρα ξεκινούνε,

 

κι οι πέτρινοι σταυροί σκίζουν σα χέρια

 τον ουρανό ’πού σύννεφα περνούνε,

τον ουρανό που είναι χωρίς αστέρια.

 (Ωραίο, φρικτό και απέριττο τοπίον!

Ελαιογραφία μεγάλου διδασκάλου.

 

Αλλά του λείπει μια σειρά ερειπίων

 κι η επίσημος αγχόνη του Παγκάλου.)

 

Μετά τον απαγχονισμό, στρατιωτικό τμήμα παρέλασε «προ των αιωρούμενων πτωμάτων». Σύμφωνα με το καθεστώς, η δικαιοσύνη για τις κομπίνες στη Μικρά Ασία είχε αποδοθεί.

 

 

Σε εφημερίδα της εποχής γράφεται  :

 

“…οι κατάδικοι με δεμένας όπισθεν τας χείρας θα οδηγηθούν υπό το ικρίωμα και ακριβώς επί του κάτωθεν της αγχόνης ευρισκομένου αναβάθρου. Ευθύς αμέσως ο επί κεφαλής δεκανεύς ιστάμενος όπισθεν εκάστου των καταδίκων θα περιβάλη τον τράχηλον αυτού διά του βρόγχου μεριμνών όπως καλυφθούν ταυτοχρόνως η κεφαλή και οι ώμοι του μελλοθανάτου διά της προσδεδεμένης εις τον βρόχον καλύπτρας.

 

Μετά το παράγγελμα ‘σύρατε’ του επί κεφαλής του αποσπάσματος Ανθυπασπιστού, οι άνδρες του αποσπάσματος σύρουν δι’ αποτόμου και ισχυράς ανελκύσεως το ανάβαθρον εφ΄ου ίσταται ο μελλοθάνατος, επερχομένου κατόπιν ακαριαίως του θανάτου.

 

Μετά το πέρας της εκτελέσεως το στρατιωτικόν τμήμα θα παρελάση προ των αιωρουμένων πτωμάτων”.

 

Στις 26-11-1925 οδήγησαν τον Δρακάτο Διονύσιο Αντισυνταγματάρχη της Διαχειρίσεως και τον Ι. Ζαριφόπουλο Αντισυνταγματάρχη της Χωροφυλακής διευθυντή της Αστυνομίας Θεσσαλονίκης, στο Γουδί και μετά την καθαίρεση τους, απαγχονίστηκαν από τον εθελοντή  δήμιο Κοτρωνάρο, ο δήμιος είχε προσληφθεί με αγγελία.

Ο ιατροδικαστής Γεωργιάδης διαπίστωσε ότι : «Ο μεν θάνατος του Δρακάτου επήλθε ακαριαίως, ο δε του Ζαριφόπουλου λόγω κακής εφαρμογής του βρόγχου μετά τινα λεπτά εξ εγκεφαλικής υπεραιμίας.».

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΕΜΠΡΟΣ της 16-10-1925

Ιστορία του Ελλ. Έθνους  Εκδ. Αθηνών Τόμος ΙΕ

Ιστορία της Νεώτερης και Σύγχρονης Ελλάδας, του Τάσου Βουρνά εκδόσεις Πατάκη.

https://www.youtube.com/watch?v=HNE-Qr4Uwxg&feature=player_embedded