PAVLIK MOROZOV

(14 Νοεμβρίου 1918 - 3 Σεπτεμβρίου 1932)

Στη Ρωσία του Στάλιν όλοι ήταν καταδότες. Ακόμα και μια λέξη από ένα παιδί πιστό στο καθεστώς των μπολσεβίκων ήταν αρκετή για να σε στείλει στο εκτελεστικό απόσπασμα. Αναλάμβανε η GPU και η NKDV και όταν ερχόταν ο "μαύρος κόρακας", η μαύρη κλούβα, καταλάβαινες ότι όλα είχαν τελειώσει.

 

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο ένδοξος μάρτυρας Pavlik Morozov ήταν  Πληροφοριοδότης με αριθμό 001.

Ο 13χρονος «πιονέρος», μέλος δηλαδή της σοβιετικής νεολαίας, Pavlik Morozov (Πάβλικ Μοροζόφ / Pavel Trofimovich Morozov), είναι ο πιο γνωστός καταδότης που υμνήθηκε από τον σοβιετικό Τύπος ως «μάρτυρας».  

 

Ήταν η πραγμάτωση των ιδεών του Βλαδίμηρος Λένιν περιέγραψε με ακρίβεια αυτόν τον «νέο άνθρωπο»: «Για μας η ηθικότητα υποτάσσεται στα συμφέροντα της ταξικής πάλης του προλεταριάτου… ηθικότητα είναι αυτό που εξυπηρετεί την καταστροφή της παλιάς εκμεταλλευτικής κοινωνίας και τη συνένωση όλων των εργαζομένων γύρω από το προλεταριάτο που δημιουργεί τη νέα κοινωνία των κομμουνιστών… Να γιατί λέμε: για μας δεν υπάρχει ηθικότητα παρμένη έξω από την ανθρώπινη κοινωνία. Και είναι απάτη να υποστηρίζεις ότι υπάρχει».

 

Ο ίδιος ο Στάλιν περιγράφει αυτό που φαντασιωνόταν για τον σοβιετικό πολίτη: «Εμείς οι κομμουνιστές είμαστε άνθρωποι με ιδιαίτερη σύσταση. Είμαστε φτιαγμένοι από ξεχωριστό υλικό… Δε μπορεί ο καθένας να ’ναι μέλος ενός τέτοιου κόμματος. Δε μπορεί ο καθένας ν’ αντέξει στις δοκιμασίες και τις μπόρες που συνδέονται με την ιδιότητα του μέλους ενός τέτοιου κόμματος».

 

Κατήγγειλε λοιπόν  τον «κουλάκο» πατέρα του Trofim Morozov στις αρχές, συγκεκριμένα κατήγγειλε: "έκλεβε έγγραφα και τα πουλούσε στους ληστές και τους εχθρούς του Σοβιετικού Κράτους", τον καταδίκασαν  σε 10 χρόνια σε γκουλκάγκ και μετά τον εκτέλεσαν. Ο  Pavlik Morozov ζούσε  με την πολυμελή οικογένειά του σε ένα φτωχό χωριό στα σύνορα Ουραλίων και Σιβηρία, στο Gerasimovka που οι χωρικοί του αρνήθηκαν να ενταχθούν στο κολχόζ.

Στη δίκη, ο πατέρας (Trofim) φώναζε απελπισμένα στο γιο του: «Εγώ είμαι, ο πατέρας σου!» Ο Pavlik είπε ψυχρά στον δικαστή: "Ναι, ήταν πατέρας μου, αλλά δεν τον θεωρώ πατέρα μου. Δεν ενεργώ ως γιος, αλλά ως Πιονέρος" .... Ήταν ένας ήρωας της «οικοδόμησης του σοσιαλισμού», επειδή έθεσε το κόμμα πάνω από την οικογένεια.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τα παιδιά (με την προβολή του Pavlik Morozov ) ενθαρρύνθηκαν να καταδίδουν τους γονείς τους.

Αργότερα κάποια άτομα τον σκότωσαν. Άλλοι είπαν ότι τον σκότωσαν κάποιοι νεαροί, αλλά οι σοβιετικές αρχές διεξήγαγαν έρευνες και στο τέλος, αφού ανέκριναν όλη την οικογένεια, εκτέλεσαν τον παππού, την γιαγιά, τον ξάδερφο και τον νονό του Παβλίκ. Η σοβιετική κυβέρνηση κήρυξε τον Pavlik Morozov «ένδοξο μάρτυρα» ο οποίος δολοφονήθηκε από «αντιδραστικούς».

Η ιστορία του ήταν θέμα ανάγνωσης, τραγουδιών, έργων, συμφωνικού ποιήματος, όπερας πλήρους μήκους, αγαλμάτων και έξι βιογραφιών, ακόμα και μιας ταινίας του 1937 «Το λιβάδι του Μπεζίν» που δεν κυκλοφόρησε που σκηνοθέτησε ο εβραϊκής καταγωγής Sergei Eisenstein (Σεργκέι Αϊζενστάιν, γνωστός από την ταινία «Θωρηκτό Ποτέμκιν» - 1925) καθώς και της λετονικής ταινίας “Dawn” / «Αυγή» (“Ausma” στα λετονικά) του 2015. Το σχολείο του Gerasimovka, στο οποίο πήγαινε ο Morozov, μετατράπηκε σε «ιερό» και παιδιά από όλη τη Σοβιετική Ένωση πήγαιναν σε σχολικές εκδρομές για να το επισκεφτούν και να «προσκυνήσουν». Ο συγγραφέας Μαξίμ Γκόρκι, μιλώντας το 1933 στην οργάνωση της Κομμουνιστικής Νεολαίας, αναφέρθηκε στην «ηρωική πράξη του Πιονέρου Πάβλικ Μορόζοφ, του παιδιού που κατανόησε ότι ακόμα και ένας εξ αίματος συγγενής μπορεί να είναι εχθρός που δεν πρέπει να γλυτώσει». 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο  "μαύρος κόρακας".

Κάποιοι νεότεροι ερευνητές αμφισβήτησαν την ακρίβεια της ιστορίας και κάποιες πτυχές της, όχι αυτό καθαυτό το πρόσωπο. Παραδείγματος χάριν ο αντιφρονών συγγραφέας Yuri Druzhnikov (Γιούρι Ντράζνικοφ), στο βιβλίο του "Informer 001: The Myth of Pavlik Morozov", (ο Πάβλικ είχε τιμηθεί με τον τίτλο του «Πληροφοριοδότη με αριθμό 001» ) θεωρεί ότι η ιστορία διαμορφώθηκε από τους σοβιετικούς για λόγους προπαγάνδας (για να υποκινηθούν και άλλα παιδιά να καρφώσουν τους δικούς τους). Υπονοεί ότι ο Pavlik σκοτώθηκε από αξιωματικό της GPU.

Στο βιβλίο της “Comrade Pavlik: The Rise and Fall of a Soviet Boy Hero”, η Catriona Kelly ισχυρίζεται ότι ο Pavlik δεν ήταν «πιονέρος», αλλά ήθελε να γίνει πιονέρος και ότι η δολοφονία του ήταν πιθανώς έργο κάποιων νεαρών οι οποίοι ήρθαν σε κάποιο τσακωμό μαζί του.

 

Ενδιαφέρον έχει αυτά που γράφει στην «Εφημερίδα των Συντακτών» ο Περικλής Κοροβέσης:

Ο πιονέρος Πάβλικ Μορόζοφ, μόλις 14 χρόνων, καρφώνει τον πατέρα του ως «κουλάκο». Ο πατέρας του συλλαμβάνεται, βασανίζεται και εκτελείται χωρίς να ξέρει γιατί. Όταν μαθαίνεται η εκτέλεση του πατέρα Μορόζοφ, το χωριό ξεσηκώνεται και είναι έτοιμο να λιντσάρει τον νεαρό καταδότη. Αλλά επεμβαίνει ο παππούς του και τον σκοτώνει με τα ίδια του τα χέρια.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Άγαλμα του Pavlik Morozov , που πλέον έχει κατεδαφιστεί.

Η λατρεία του είχε τεράστιο αντίκτυπο στους ηθικούς κανόνες των παιδιών, τα οποίοι ενθαρρύνθηκαν να καταδίδουν τους γονείς τους.

 

Ο μύθος του Πάβλικ κράτησε για πολλά χρόνια. Στις σοσιαλιστικές χώρες είχε καθιερωθεί ημέρα τιμής για τον Πάβλικ. Ακόμα και το 1955, μετά το θάνατο του Στάλιν, στο Βιβλίο της Τιμής, στο Μέγαρο των Πιονέρων της Μόσχας, ο Πάβλικ τιμήθηκε με τον τίτλο του «Πιονέρου με αριθμό 001».

Δημιουργήθηκε Μουσείο Pavlik Morozov το 1941 υπό την αιγίδα του Μουσείου της Επανάστασης στο Sverdlovsk.

 Μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης και την κατάρρευση του θεσμού των Pioneer ως εθνικού μαζικού κινήματος, το μουσείο Pavlik Morozov έχασε το λόγο ύπαρξής του. Τα τελευταία χρόνια το ίδρυμα Σόρος έδωσε χρηματικό ποσό για την ανασύσταση του Μουσίου Pavlik Morozov.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Βιβλίο του Bezhin Meadow που αναφέρεται στην ιστορία του Pavlik Morozov.
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΑ ΝΕΑ, με τίτλο Οκτωβριανή Επανάσταση 1917 – 2017 Όταν ο κόσμος γύρισε ανάποδα, στις 4 Νοεμβρίου 2017.

Θανάση Γιαλκέτση «Η ουτοπία στην εξουσία», που εκδόθηκε από την «Εφ.Συν.».