ΦΑΣΙΣΜΟΣ, ΝΑΖΙΣΜΟΣ ΚΑΙ 4Η ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ

«Όταν ακούω να λένε ότι ο Έλληνας πολιτικός κ Πόπουλος βρίσκεται λίγο πιό αριστερά του κ Σκοπόπουλου, δεν καταλαβαίνω τουλάχιστον περισσότερο  απ όσο θα καταλάβαινε κάποιος που ζει στο φεγγάρι».

A.P. Herbert

 

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Η ΕΟΝ ήταν μια αντικομμουνιστική νεολαία.

Ο C M Woodhouse γράφει: "....ο όρος φασισμός αναφορικά με τον Μεταξά αποτελεί ανόητη κατάχρηση», αλλα και ο Χ Φλάισερ γράφει: " ...μοναρχοφασισμός μόνο μερικώς ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα... απουσιάζουν από το δεύτερο σκέλος του όρου αποφασιστικά κριτήρια....".

Ο Ι Μεταξάς γράφει στο «Τετράδιο σκέψεων»: «Μια φορά είναι όχι μόνον μωρός αλλά και κακόπιστος ο Έλληνας που πιστεύει ακόμα τώρα πλέον, με αυτά που βλέπουμε γύρω μας, σε ιδεολογίες του Χίτλερ και πολύ περισσότερο του Μουσολίνι. Είναι μεγάλοι άνθρωποι, αλλά χαμηλοί, πολύ χαμηλοί. Ούτε σε γερμανικές ιδεολογίες και ρωμαντισμούς. Ιταλικές δεν υπάρχουν.».

 Τον αφοριστικό λόγο ο Μεταξάς ξεκαθαρίζει το πεδίο. Για τους Ελληνες ο φασισμός και ο ναζισμός είναι μωρία. Και δεν πρόκειται περί πολιτικής προπαγάνδας καθώς τα κείμενα αυτά δεν δημοσιεύονταν αλλά προορίζονταν για μεταθανάτια έκδοση.

Στο ημερολόγιό του ο Ι Μεταξάς γράφει: «όποιος Έλληνας πιστεύει στον Χίτλερ και τον Μουσολίνι είναι κακόπιστος».

 

Ήταν όμως η 4^η Αυγούστου φασιστικό ή ναζιστικό καθεστώς;

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Κ Κοτζιάς ο Ι Μεταξάς και ο  κυβερνητικός επίτροπος  της ΕΟΝ Αλέξανδρος Κανελλόπουλος.

ΕΞΩΤΕΡΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά οδηγούν ότι η 4^η Αυγούστου ήταν ένα φασιστικό ή ναζιστικό κίνημα.

1.     Τον  Ι Μεταξά αποκαλούσαν «αρχηγό» αντίστοιχή του γερμανικού φύρερ. Φυσικά στην Ελλάδα την εποχή αυτή αρχηγό ο νόμαζαν και τον Ν Ζαχαριάδη και τον Ν Πλαστήρα.

2.     Χαιρετισμός (αρχαιοελληνικός χαιρετισμός).

3.     Τρίτος Ελληνικός πολιτισμός αντίστοιχο του Γ Ράιχ.

4. Ο διπλός πέλεκυς της ΕΟΝ (Κρητικό σύμβολο) δεν έμοιαζε με τον αντίστοιχο πέλεκυ του Μουσολίνι (σύμβολο των Ρωμαικών λεγεώνων). 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο μπάρμπα Γιάννης ένας δικτάκτορας  καθημερινός άνθρωπος χωρίς στολές και τίτλους.

ΕΠΙ ΤΗΣ ΟΥΣΙΑΣ

 

Η 4^η Αυγούστου δεν υπάρχει παρά μόνο «...η κραυγή για σταθερότητα, ηρεμία και τάξη...» όπως γράφει ο Χ Φλάισερ.  Και ο C M Woodhouse είπε ότο: «.... ο Μεταξάς ανέλαβε να οδηγήσει την Ελλάδα στον 20^ο αιώνα...».

Ο Χ Ρίχτερ δεν θεωρούσε φασιστικό καθεστώς την 4^η Αυγούστου αφού δεν τηρούσε ορισμένες «ποιοτικές» προυποθέσεις.

Ο Ι Μεταξάς λοιπόν  :

Α. Δεν ίδρυσε ένα μονοκομματικό κράτος, όπως οι φασίστες, αντίθετα ίδρυσε ένα κράτος χωρίς κόμματα.

Β. Δεν σχεδία σε ένα επιθετικό πόλεμο.

Γ. Δεν κήρυξε κανένα ρατσιστικό εθνικισμό

Δ. Δεν ανακήρυξε κανένα περιούσιο λαό (χέρενφολκ).

Ε. Δεν έφτιαξε καμιά ιδεολογική κληρονομική διαδοχή.

ΣΤ. Ήταν προσωπικά χωρίς φιλοδοξίες, καλοκάγαθος, κακριά από κάθε επόδειξη.

Ζ. Δεν έκανε εμφανίσεις με επιδεικτικές στολές, ούτε απέκτησε μεγαλοπρεπείς τίτλους (απαρνήθηκε τον βαθμό του στρατηγού).

Ο Ιωάννης Μεταξάς οραματιζόταν ένα Νέο Κράτος. Στην Πολιτεία αυτήν οι Έλληνες θα ήταν όχι μόνο υπερήφανοι, αλλά γνώστες και άξιοι συνεχιστές του παρελθόντος τους.

Ωστόσο υπήρχε ένα βασικό πρόβλημα. Τόσο ο ίδιος ο Μεταξάς, όσο και η διακυβέρνησή του δεν είχαν λαϊκό έρεισμα. Εν αντιθέσει με την φασιστική Ιταλία και την ναζιστική Γερμανία, η δικτατορία στην Ελλάδα δεν επεβλήθη από ένα οργανωμένο κόμμα με λαϊκή αποδοχή.

Ο φασισμός προϋποθέτει ένα μαζικό ριζοσπαστικό κόμμα το οποίο διαθέτει ένοπλα σώματα. Ο Μουσολίνι είχε τους Μελανοχίτωνες, ο Χίτλερ τα Τάγματα Εφόδου. Ήταν βίαια παραστρατιωτικά τάγματα όχι στρατιωτικά. Ο Ιταλός Βασιλιάς Εμμανουήλ δεν κήρυξε, όπως πρότειναν οι στρατηγοί στρατιωτικό νόμο για να διαλύσει την «Πορεία προς την Ρώμη», ενώ ο στρατηγός Σλάϊχερ δολοφονήθηκε από τα Ες Ες το 1933 που πίστευε στην ανάγκη δικτατορίας για την διάλυση των ναζί.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο διπλός πέλεκης της ΕΟΝ είχε να κάνει με τον Μινωικό πολιτισμό και δεν είχε καμιά σχέση με το αντίστοιχο σύμβολο του Μουσολίνι.

Ο Μεταξάς δεν διέθετε τέτοια σώματα, το δε κόμμα του οι Ελευθερόφρονες ήταν ασήμαντο. Ήταν αμιγώς στρατιωτική δικτατορία (ανέδειξε μάλιστα τον Παπάγο, τον Τσακαλώτο, τον Δαβάκη) και έφερε ομαλότητα στο στράτευμα από τα συνεχή κινήματα των επίδοξων (και επικίνδυνων) «βοναπάρτιδων» που προηγήθηκαν (δικτατορία Πάγκαλου, 2 αποτυχημένα πραξικοπήματα Πλαστήρα, δικτατορία Κονδύλη το 1935)… Συχνά μιλάμε για τον Μεταξά θεωρώντας ότι πριν είχαμε έναν δημοκρατικό παράδεισο.

Ο φασισμός χαρακτηριζόταν από έναν ασυνήθιστα ακραίο εθνικισμό, που θα εκπλήρωνε το ιστορικό πεπρωμένο. Η ανασύσταση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας (ο Μουσολίνι έλεγε «mare nostrum» για την Μεσόγειο ή το nach osten  του Χίτλερ), ο «ζωτικός χώρος» για τον Χίτλερ στην Ανατολή.

Ο Μεταξάς δεν είχε σχέση με στρατιωτικούς τυχοδιωκτισμούς. Υποστήριξε την Ελληνοτουρκική φιλία, το Βαλκανικό Σύμφωνο, ενώ δεν διακατέχονταν καθόλου από ρατσισμό ακόμα και για τους Εβραίους που ήταν χιλιάδες στην Ελλάδα.

 

Ο φασισμός είχε χαρισματικούς ηγέτες, με λόγο που έσταζε αίμα και μίσος.

Ο Μεταξάς ήταν ανιαρός ομιλητής και καθόλου χαρισματικός. Το περιβάλλον αυτών των ηγετών (Χίμλερ, Μπάλμπο… Κασιδιάρης) προκαλεί τρόμο και ο ηγέτης τους είναι «ο Φύρερ, ο Ντούτσε, ο Αρχηγός» αντιστοίχως. Ο Μεταξάς είχε συνεργάτες τον Κορυζή, τον Δημητράτο, τον Γιώργο Σεφέρη και τον αποκαλούσαν… «μπάρμπα Γιάννη».

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν ειρηνικό, χωρίς επιθετικές βλέψεις.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΦΩΤΙΑ ΚΑΙ ΤΣΕΚΟΥΡΙ του Ε Αβέρωφ

ΣΤΕΜΜΑ ΚΑΙ ΣΒΑΣΤΙΚΑ του Χ Φλάισερ

Griechenland zwischenRevolution und Konterrevolution (1936-1946) X Ρίχτερ

Ανατομία του φασισμού του Robert Paxton

ΤΟ ΜΗΛΟ ΤΗΣ ΕΡΙΔΟΣ του C M Woodhouse

Ο ΦΑΣΙΣΜΟΣ ΚΑΙ Η ΤΕΤΑΡΤΗ (4η) ΑΥΓΟΥΣΤΟΥ του ΨΥΡΟΥΚΗ ΝΙΚΟΥ έκδοση ΑΙΓΑΙΟΝ

Τετράδιο σκέψεων του Ι Μεταξά

Ημερολόγιο του Ι Μεταξά