Παρασκευή 27 Φεβρουαρίου 2015

ΣΠΗΛΑΙΟ ΓΙΟΥΡΑ ΑΛΟΝΗΣΟΥ


 

Το σπήλαιο Κύκλωπα, το μεγαλύτερο των Βορείων Σποράδων, βρίσκεται στα Γιούρα, ακατοίκητη νησίδα των λεγόμενων Ερημονήσων, 16 ναυτικά μίλια βόρεια της Αλοννήσου. Παρουσιάζει ιδιαίτερο οικολογικό ενδιαφέρον, αφενός γιατί το νησί εντάσσεται στο Θαλάσσιο Πάρκο των Βορείων Σποράδων με σκοπό την προστασία της μεσογειακής φώκιας, αφετέρου γιατί στο τραχύ και δύσβατο έδαφός του ζει ένα σπάνιο είδος αιγάγρου, μαρτυρούμενο ήδη από περιηγητές του 16ου και 17ου αιώνα, που σήμερα είναι υπό προστασία. Το συγκεκριμένο σπήλαιο, που όπως προαναφέρθηκε χρησιμοποιήθηκε 11.000 χρόνια πριν, διερευνήθηκε από το 1992 έως το 1996, αποκαλύπτοντας τα μυστικά που έκρυβε επί πολλούς αιώνες. Οι αρχαιολόγοι ανακάλυψαν πλήθος κεραμικών υψηλής αισθητικής, εργαλεία από πέτρα και οστά ζώων, κοσμήματα φτιαγμένα από θαλασσινά όστρακα και δεκάδες ακόμη αντικείμενα, που αποτελούν τεκμήρια του μακρινού παρελθόντος.





ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο χάρτης της περιοχής.



Κατά  τις ανασκαφές που πραγματοποίησε ο 'Έφορος Αρχαιοτήτων Δρ.  Αδαμάντιος Σάμψων του σπηλαίου Κύκλωπα στα ακατοίκητα Γιούρα (Β.  Αιγαίου), το  καλοκαίρι  του 1995,  βρέθηκε ένας θόλος  (calva)  ανθρώπινου κρανίου. Τα οστά του, ανακαλύφθηκαν προς το τέλος της ανασκαφικής περιόδου,  στις  20-7-1995,  σφηνωμένα κάτω από ένα ογκώδη βράχο, στην ανατολική παρειά της τομής Γ,  του τετραγώνου 2,  στη στρώση 21 και σε βάθος 3,3 μέτρα από το δάπεδο του  σπηλαίου.  Εξ αιτίας της  ανακάλυψης  αυτής  και  παρά  τις  μεγάλες  δυσκολίες   μίας παρατεταμένης ανασκαφής σε ακατοίκητο νησί,  κρίθηκε επιβεβλημένη η συνέχιση των ερευνών.  Αυτό, αφενός για να εξαχθούν  τμηματικά, κάτω από τις  περιστάσεις (ιδίως όσον αφορά το βάθος και τη θέση ανεύρεσης), τα οστά του κρανιακού θόλου και αφετέρου για να ανασκαφεί και  να κοσκινιστεί  όλο το χώμα με τις πέτρες που το περιέβαλε,  σε  μία ακτίνα  τουλάχιστο 1 μέτρο κάτω από το βράχο. 

 
 
 
 



ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Από τα  ευρήματα ξεχωρίζουν τα αγκίστρια από οστό ζώου (45 περίπου), παρόμοια με τα οποία δεν έχουν βρεθεί πουθενά μέχρι σήμερα στον ελληνικό χώρο. Πρόκειται για αγκίστρια ψαρέματος διαφόρων μεγεθών από 6 χιλιοστά μήκος μέχρι 7 εκατοστά. Χαρακτηριστικό είναι ότι ουσιαστικά η μορφή των αγκιστριών δεν έχει αλλάξει μέχρι σήμερα, κάτι που αποδεικνύει ότι είχε προηγηθεί μία μακρά εμπειρία και είχε δημιουργηθεί μία εξειδίκευση στον τομέα της αλιείας.


Αρχαιολογικά δεδομένα

 

Οι ανασκαφές του Α.  Σάμψων στο σπήλαιο Κύκλωπα  των Γιούρων άρχισαν  το  1992  και οι έρευνες έδειξαν ότι η προϊστορική χρήση  του  ήταν κυρίως αυτή του εποχιακού  ψαρέματος.   Με  βάση  τα  ευρήματα  της  συχνά ιδιόμορφης  (ντόπιας)  αγγειοπλαστικής  και  εργαλειοτεχνίας  που ανακαλύφθηκαν   στα  διάφορα  αρχαιολογικά στρώματα,  αποδείχθηκε  ότι  αυτή  η εποχιακή  χρήση ήταν διαδεδομένη σχεδόν σε όλη  τη  διάρκεια  της Νεολιθικής  και  του  τέλους της  Μεσολιθικής  εποχής.  Κατάλοιπα κατοικίδιων ζώων (αιγοπροβάτων, χοίρων), αλλά και διάφορων πτηνών έδειξαν ότι η δίαιτα των προϊστορικών  ψαράδων  του  Β.   Αιγαίου εμπλουτιζόταν από σημαντική ποικιλία πρωτεϊνών (Σάμψων 1995, 1996).

Ένα ακόμα καταπληκτικό εύρημα από τις Βόρειες Σποράδες έρχεται για να ταράξει την άποψη της διεθνούς επιστημονικής κοινότητος για την δημιουργία της γραφής. Πρόκειται για το θραύσμα (όστρακο) ενός αγγείου πάνω στο οποίο είναι χαραγμένα σύμβολα γραφής. Το εύρημα χρονολογείται γύρω στο 5.000 - 4.500 π.Χ. (χρονολόγηση με την μέθοδο της στρωματογραφίας). Το σημαντικότερο όμως είναι ότι τα σήματα αυτής της γραφής μοιάζουν με τα γράμματα  του Ελληνικού Αλφαβήτου που υποτίθεται ότι «εμφανίστηκαν» γύρω στο 800 π.Χ.



Τα χαράγματα στο όστρακο δεν σχετίζονται με κανένα γνωστό είδος εγχάρακτης διακοσμήσεως και αποτελούν σαφή σύμβολα γραφής. τα χαράγματα έγιναν στην αρχική επεξεργασία του αγγείου. Μετά το αγγείο ψήθηκε και έτσι τα χαραγμένα σύμβολα έμειναν για πάντα. Επομένως τα σύμβολα γραφής χρονολογούνται την εποχή κατασκευής του αγγείου (5.000 - 4.500 π.Χ.) και αποτελούν μία συνειδητή ενέργεια του κεραμέως.

Από την  συνέντευξη του εφόρου αρχαιοτήτων κ. Αδαμάντιου Σάμψων μαθαίνουμε ότι :

-Ερώτηση : Κύριε Σάμψων, όταν εργαζόσαστε στην Εφορεία Σπηλαιολογίας το 1992, ξεκινήσατε ανασκαφές στο σπήλαιο του Κύκλωπα στα Γιούρα της Αλοννήσου. Τι προέκυψε από την μελέτη των ευρημάτων του;

 

Το κεραμικό όστρακο Μήλου - Πρόκειται για ένα πολύ εντυπωσιακό σπήλαιο με ωραίο διάκοσμο, το οποίο επιφανειακά παρουσίαζε ευρήματα από το τέλος της 7ης χιλιετίας και κάποια νεώτερα της ρωμαϊκής περιόδου. Στην συνέχεια η ανασκαφή έδειξε ότι στην περιοχή είχαμε κατοίκηση από τη μεσολιθική εποχή που χρονολογείται από την 9η χιλιετία, συγκεκριμένα από 8500-6700 π.Χ. Οι ανασκαφές στα Γιούρα ολοκληρώθηκαν εδώ και τρία χρόνια, αλλά το υλικό μελετάται ακόμη από μένα και περίπου 20 ειδικούς επιστήμονες. Τα συμπεράσματά μας πρόκειται να δημοσιευθούν τα επόμενα δύο χρόνια σε έναν ή δύο τόμους. Σημαντικό εύρημα είναι το κεραμικό όστρακο, ένα κομμάτι αγγείου της εποχής του 5.000 π.Χ. περίπου, το οποίο έχει επάνω εγχάρακτα σύμβολα. Αποκλείσαμε το ενδεχόμενο να είναι διακοσμητικά στοιχεία, διότι ο τρόπος που γίνεται η διακόσμηση είναι γνωστός. Την περίοδο αυτή η διακόσμηση είναι γεωμετρική και έχει κανονικότητα. Βεβαίως στην παρούσα φάση πρέπει να είμαστε επιφυλακτικοί, εφ' όσον το εύρημα τελεί ακόμη υπό μελέτη. Πάντως τα εγχάρακτα σύμβολα που φέρει θυμίζουν αυτά της ξύλινης πινακίδας που βρέθηκε στην περιοχή της Καστοριάς (5.260 π.Χ.). Μάλιστα πρόσφατα στην ίδια περιοχή βρέθηκε και ένα εγχάρακτο όστρακο , το οποίο φέρει τα ίδια σύμβολα. Γνωρίζουμε επίσης, ότι στη ίδια περίοδο ανήκουν και ορισμένα εγχάρακτα σύμβολα - γράμματα πάνω σε πηλό από την Βουλγαρία και την Ρουμανία. Τα ευρήματα της Βουλγαρίας συγκεκριμένα, τα οποία είναι καινούρια, δεν έχουν δημοσιευτεί ακόμη. Θα ήταν καλό να γίνει μία παρουσίαση και σύγκριση όλων αυτών των ευρημάτων, γιατί είναι πιθανόν να προκύπτει μία "πρωτοελληνική" ή "πρωτοβαλκανική" γραφή. Ο συνάδελφος Γ. Χουρμουζιάδης μελετά τα ευρήματα της Καστοριάς και σύντομα θα προβεί σε σχετική δημοσίευση. Στο τέλος του μήνα μάλιστα θα έχω την ευκαιρία να δω τα αντικείμενα που βρέθηκαν στην Καστοριά, καθώς θα συμμετάσχω στο συνέδριο προς τιμήν του Δ. Θεοχάρη, που γίνεται στην ίδια πόλη καθώς και στην Θεσσαλονίκη. Θα ήθελα επίσης να δω και τα ευρήματα της Βουλγαρίας, τα οποία προς το παρόν είναι απρόσιτα λόγω της κακής κατάστασης που επικρατεί στην γειτονική χώρα, καθώς η επικοινωνία μας με τους εκεί αρχαιολόγους δεν είναι εύκολη. Ωστόσο επαναλαμβάνω ότι τίποτα δεν μπορεί να ειπωθή με ασφάλεια, αφού τα αντικείμενα είναι υπό μελέτη.

 



ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟ ΦΩΣ ΤΩΝ ΣΟΦΩΝ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ  του ΔΔ ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΥ εκδόσεις ΛΙΑΚΟΠΟΥΛΟΣ

Εφημερίδα "Ελληνική Αγωγή"

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...