ΤΟ ΣΟΥΤΙΕΝ ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

 

 

Η χρήση των εσωρούχων όπως τα γνωρίζουμε σήμερα  γενικεύτηκε κατά το δεύτερο τέταρτο του 19ου αιώνα. Το πρώτο σουτιέν εμφανίστηκε στις 30 Μαΐου 1889, όταν η Γαλλίδα Ερμίν Καντόλ, πρόσθεσε στον κλασικό κορσέ ένα δεύτερο μέρος που συγκρατούσε το στήθος.

Το 1907, το πάνω μέρος του κορσέ αρχίζει πλέον να πωλείται αυτόνομα (δημιουργός θεωρείται ο Γάλλος στυλίστας, Πολ Ποαρέ) και η λέξη «brassiere» (σουτιέν) εμφανίζεται για πρώτη φορά στη λεγόμενη Βίβλο της μόδας, το Vogue.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ένα από τα πρώτα σύγχρονα σουτιέν.

Τέσσερα χρόνια μετά, η λέξη περνά και στο αγγλικό λεξικό της Οξφόρδης, μέχρι που το 1914, η Μέρι Φελπς Τζέικομπ κατοχυρώνει την πρώτη πατέντα σουτιέν στην Αμερική (φτιαγμένη από μεταξωτά μαντίλια που δεν διαγράφονταν κάτω από το φόρεμα), την οποία πουλά για 1.500 δολάρια στην Warner Brothers Corset Company για 1500 δολάρια. Μέσα σε ένα χρόνο η εταιρία κέρδισε από τις πωλήσεις του νέου εσωρούχου περίπου 15 εκατομμύρια δολάρια...

 

Στην αρχαία Ελλάδα η αμφίεση των γυναικών αποτελούσαν, όπως και των αντρών, ο χιτών και το ιμάτιον, μόνο που ο γυναικείος χιτών λεγόταν εσθής και ήταν μακρύτερος από τον αντρικό, φτάνοντας ως τα πόδια (ποδήρης), πιο πολύπτυχος και συχνά κοντομάνικος, που κουμπωνόταν στους ώμους. Καμιά Αθηναία σεβόμενη τον εαυτό της δεν έβγαινε από το σπίτι μόνο με τον εσθήτα της, χωρίς το ιμάτιον, που το έλεγαν και αμπεχόνιον και που συχνά ανέβαινε πάνω από τον τράχηλο και της σκέπαζε το κεφάλι μ’ ένα είδος κουκούλας. Αυτό ήταν το μόνο «καπέλο» που χρησιμοποιούσαν οι Αθηναίες, μολονότι για την προστασία του κεφαλιού τους από τον ήλιο, στις πολύ καφτερές μέρες, έπαιρναν μαζί τους σκιάδια, δηλαδή ομπρελίνα. Μπορούμε να υποθέσουμε πως οι Αθηναίες έκαναν συχνότερα χρήση χρωματιστών υφασμάτων από τους άντρες: η γυναικεία εσθής ήταν αρχικά λευκή, αλλά μαζί με την ευημερία και την εισβολή των ασιατικών τρόπων εισβάλανε στην Αθήνα και τα χρώματα: βυσινί, κροκάτο, μήλινο, ουρανί, (αέρινον) και εμπριμέ (υδάτινον ή υδροβαφές). Φορούσαν επίσης την κυπασσίδα, κομψότατο ημίπαλτο που κούμπωνε μπροστά, και οι πλουσιότερες τον πέπλον, που ήταν το ωραιότερο γυναικείο ρούχο, αφού μ’ αυτό έντυναν και την Αθηνά, την ημέρα των Παναθηναίων.

 

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά στη Μινωική Κρήτη ήταν η μεγάλη ελευθερία των γυναικών που συμμετέχουν σε κάθε εκδήλωση της κοινωνικής ζωής.

Η ιστορία όμως του σουτιέν φαίνεται πως ξεκινά περί τα 3.000 χρόνια πριν στην αρχαία Ελλάδα. Τοιχογραφίες στην Κρήτη δείχνουν ότι την εποχή του Μινωικού πολιτισμού οι γυναίκες φορούσαν εσώρουχα που στήριζαν -έσπρωχναν προς τα πάνω- και ταυτόχρονα αποκάλυπταν το γυναικείο στήθος, το οποίο είχε μια ιδιαίτερη θέση στην κουλτούρα της εποχής. Χαρακτηριστικό παράδειγμα θεωρούνται οι πήλινες μινιατούρες της Θεάς των φιδιών.

Στην αρχαία Ελλάδα οι γυναίκες φορούσαν απλώς ένα είδος σουτιέν (“ταινία”, “στηθόδεσμος”, “στρόφιον”). Αποτελείτο από μια πλατιά ταινία σ’ οποιοδήποτε χρώμα, που κάποτε ήταν πλούσια διακοσμημένη και φοριόταν κατάσαρκα. Έτσι, όπως και σήμερα, το σουτιέν χρησίμευε για την ανάδειξη, τη στήριξη ή την απόκρυψη της θηλυκότητας του σώματος.

Οτι το σουτιέν προφανώς εθεωρείτο απαραίτητο σύνεργο γυναικείας ενδυμασίας, όπως μας πληροφορεί ο λεξικογράφος του 2ου αιώνα Πολυδεύκης: «… το δε των μαστών των γυναικείων ζώσμα ταινίαν ωνόμαζον και ταινίδιον». Άλλες ονομασίες του σουτιέν ήταν: απόδεσμος, μίτρα, αλλά και στηθόδεσμος

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Οι Κυρίες με τα γαλάζια.

Στις “Θεσμοφοριάζουσες” του Αριστοφάνη φαίνεται ότι ο στηθόδεσμος φοριόταν, για να κάνει ένα μέτριο στήθος να φαίνεται μεγαλύτερο και ελκυστικύτερο.

Αυτό βγαίνει από ένα παλαιό παράδειγμα μιας μεταμφίεσης, που δεν είχε πάντως ευτυχή κατάληξη. Έτσι ο Μνησίλοχος, ένας συγγενής του τραγικού ποιητή Ευριπίδη, μεταμφιεσμένος σε γυναίκα, χώθηκε σε μια συνέλευση γυναικών, ώστε παραμένοντας άγνωστος ανάμεσά τους να υπερασπισθεί τον ποιητή. Τα υπόλοιπα χρειώδη τα έθεσε στη διάθεσή του ο τραγικός ποιητής Αγάθων, ο οποίος ήταν γνωστός ως “θηλυδρίας”. Οι αντίστοιχοι διάλογοι, που αναφέρονται στο στηθόδεσμο, είναι οι ακόλουθοι:

«Ευ. Αγάθων, επειδή σαυτόν επιδούναι φθονείς, αλλ ιμάτιον γουν χρήσον ημίν τουτωί και στρόφιον, ου γαρ ταύτα γ ως ουκ εστ ερείς.

Αγ. Λαμβάνετε και χρησθ, ου φθονώ».

«Έυριπίδης: Αγάθωνα, μου αρνήθηκες μια χάρη, δάνεισέ μας τουλάχιστον για τούτον ένα φουστάνι κι ένα στηθοπάνι. Τέτοια είδη δεν θα πεις ότι δεν έχεις.

 

Αγάθωνας: Πολύ ευχαρίστως. Πάρετε ό, τι αγαπάτε».

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Οι εικονιζόμενες «Δεσποινίδες με το Μπικίνι» βρέθηκαν σε πάτωμα με μωσαϊκό στη Villa Romana.

Στη συνέλευση των γυναικών διαδόθηκε γρήγορα η φήμη πως ο Ευριπίδης είχε εισαγάγει λαθραία έναν κατάσκοπο. Ο ύποπτος γι’ αυτό Μνησίλοχος υποβλήθηκε σε σωματική έρευνα και γρήγορα ξεμασκαρεύτηκε ως άνδρας:

«Γυ. Απόδυσον αυτόν, ουδέν υγιές γαρ λέγει.

Μν. Κάπειτ αποδύσετ εννέα παιδιών μητέρα;

Κλ. Χάλα ταχέως το στρόφιον ωναίσχυντε συ.

Γυ. Ως και στιβαρά τις φαίνεται και καρτερά, και νη Δία τιτθούς γ ώσπερ ημείς ουκ έχει.

Μν. Στερίφη γαρ ειμί ουκ εκύησα πώποτε.

Γυ. Νυν, τότε δε μήτηρ ήσθα παιδιών εννέα.»

 

 

 

«Μνησίλοχος: Τι; Μάννα εννιά παιδιών και θα με γδύσουν!

 

Κλεισθένης: Λύσε το στηθοπάνι σου. Μπρος, σβέλτα.

 

Πρώτη γυν.: Γερή, καρδαμωμένη. Στήθος πλάκα.

 

δεν είναι φουσκωτό σαν το δικό μας.

 

Μνησίλοχος: Γιατί ποτέ δε γέννησα. Είμαι στείρα.

 

Πρώτη γυν.: Μπα! Μάννα εννιά παιδιών δεν ήσουν τώρα;».

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ: Κορίτσια στην Αρχαία Σπάρτη σε  κλασσικό  ευρωπαϊκό  πίνακα.

Ιδιαίτερα παραστατική είναι μια σκηνή, που μας έχει παραδοθεί επάνω σε μια ερυθρόμορφη υδρία (450-430 π. X.). Η Αφροδίτη, περιστοιχισμένη από περισσότερα πρόσωπα, ασχολείται κάνοντας την τουαλέτα της . Είναι ασαφές αν η θεά φορεί ή βγάζει το ρούχο της. Διακρίνεται όμως με σαφήνεια ότι ως μοναδικό ένδυμά της φορεί μια πλατιά ταινία.

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

«Η μόδα στην αρχαία Ελλάδα» της Αναστασίας Πεκρίδου

«η γυναίκα στην αρχαιότητα» του Θ. Καρζή εκδ. Φιλιππότη

«Θεσμοφοριάζουσαι» εκδόσεις Γεωργιάδη.