O ΠΕΙΡΑΙΑΣ ΣΤΑ ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ

Το 6^ο Σύνταγμα Πειραιά μετά την κατάληψη των αστυνομικών τμημάτων κατείχε όλη την πόλη εκτός από το Μέγαρο Βάττη στην ακτή Μιούλη και την Σχολή Ναυτικών Δοκίμων.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η Διοίκηση του 6ου ανεξάρτητου Συντάγματος ΕΛΑΣ Πειραιά. Απ’ τ’ αριστερά με στολή Νίκανδρος Κεπέσης (Καπατάνιος), Σωτ. Κυβέλλος (Διοιηκητής). Ν. Πολίτης (Υπασπιστής) και άλλοι.

Ο Νίκανδρος Κεπέσης διέθετε το 4ο τάγμα του Α Σώματος και την Εθνική Πολιτοφυλακή στις 5 το πρωί της 4ης Δεκεμβρίου 1944 είχε τακτοποιηθεί το ζήτημα των Αστυνομικών τμημάτων, τα οποία είχαν πλήθος αστυνόμους ΕΑΜίτες πχ το Ε Αστυνομικό τμήμα της Κοκκινιάς έγινε έδρα της Λαϊκής Αστυνομικής Διεύθυνσης με διευθυντή τον αστυνόμο Β τον Γ Μακρυγιαννάκη.

Και πήγε και κατέλαβε θέσεις στον χώρο Ιερά Οδός, Σφαγείων και Κωνσταντινουπόλεως περιμένοντας εντολές για να πορευτεί κατά της "Σκομπίας" δηλαδή του κέντρου των Αθηνών, αργά κατά το μεσημεράκι έφτασε ο Στ Παπαγιάννης με εντολή από το Α ΣΣ από τον Κωστάκη να αποσυρθούν .... έμαθε τον λόγο το 1955 στις φυλακές Κερκύρας από τον Σπ Κωστάκη .... τι είχε συμβεί; Ο Γ Σιάντος το βράδυ της 3ης προς 4η Δεκεμβρίου διαπίστωσε ότι οι Άγγλοι θα τους βαρούσαν και έδωσε εντολή λίγο πριν αρχίσει η επίθεση στα αστυνομικά τμήματα (4πμ) να ανασταλούν οι επιχειρήσεις....

Μονάδες του 6ου Συντάγματος ανέβηκαν για να ενισχύσουν τις επιχειρήσεις στην Αθήνα (πχ την 28/12/44 φαίνεται να πολεμά στο Περιστέρι ο «Λόχος Κοκκινιάς»). Σημαντικές μονάδες της 13^ης μεραρχίας υπό τη διοίκηση του καπετάν Αρμάμπεη (υπολοχαγού Θεόδωρου Κολλίνου) κατέβηκαν στον Πειραιά.

Οι Άγγλοι ήθελαν τον έλεγχο του Πειραιά για να εξασφαλίσουν τις εκφορτώσεις δυνάμεων και υλικών με ασφάλεια. Στην πρώτη φάση των επιχειρήσεων ο ΕΛΑΣ σημείωσε σοβαρές επιτυχίες στον Πειραιά.

Ματαίωσαν την προσπάθεια των Άγγλων στις 13-14  Δεκεμβρίου 1944 να αποκόψουν την Αθήνα από τον Πειραιά στον άξονα Φάληρο – Μοσχάτο. Κυρίεψαν στις 18 Δεκεμβρίου 1944 τα ψυγεία ΦΙΞ που υπεράσπιζαν σοβαρές βρετανικές δυνάμεις, βρήκαν πλούσια λάφυρα σε κρέατα που ήταν εκεί για την διατροφή των αγγλικών δυνάμεων. Εξουδετέρωσαν την αγγλική φρουρά στο Φάληρο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο καπετάνιος της 13ης μεραρχίας Θεόδωρος Καλλίνος (Αμάρμπεης).

Διαβάζουμε το :

 

«Δελτίον της 15^ης ώρας 14-12-1944

Α ΠΕΡΙΟΧΗ ΠΕΙΡΑΙΑ

Ο εχθρός εξεδήλωσε μικρή επιθετική προσπάθεια στο Μοσχάτο χωρίς επιτυχία.....

Στον Άγιο Γεώργιο (ΣΣ Κερατσίνι) εσυνέχισε μικρές αποβάσεις σε σημεία μη δυνάμενα να βληθούν από μας.

Απέκοψε την επικοινωνία της Πειραικής Χερσονήσου με το εσωτερικό. Υπολογιζόμενες δυνάμεις στο Πειραιά 1.000 περίπου αραπάδες, άγγλοι και νάνοι.

Αραπάδες σε συνεργασία με Έλληνες προδότες προβαίνουν σε βιασμούς γυναικών, λεηλασίες σπιτιών και εκτελέσεις ελασιτών.....

ΣΔ 14-12-44

ΠΥΡΙΟΧΟΣ – ΝΕΣΤΟΡΑΣ»

 

Ηττήθηκαν όμως στην Δραπετσώνα στο εργοστάσιο λιπασμάτων και στις 18 Δεκεμβρίου 1944 οι άγγλοι κατέλαβαν τον λόφο του Προφήτη Ηλία (ο οποίος μαζί με τον λόφο Καραβά ελέγχουν την πόλη).

Στις μάχες αυτές διακρίθηκαν οι αξιωματικοί του ΕΛΑΣ ο υπολοχαγός Στέλιος Ηλιάδης και ο  υπολοχαγός Αλέκος Μανωλάκος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αφίσα του ΕΛΑΣ.

Το τρίτο δεκαήμερο ο ΕΛΑΣ έχασε την επιθετική του ορμή και κατελήφθει και το δεύτερο στρατηγικό σημείο ο Καραβάς που μαζί με τον Πραφήτη Ηλία δεσπόζουν στην πόλη. Διαβάζουμε την ΕΠΕ 1404 της 13^ης Μεραρχίας που είναι πολύ κατατοπιστική σε ποιά κατάσταση ήταν ο ΕΛΑΣ στο τρίτο δεκαήμερο:

 

«Εξ Επείγον 29/12/1944 ώρα 10.30

 

Από ΕΚ προς ΛΨ και ΛΜ

 

Πληροφορούμεθα -- Εχθρός προ μετώπου μας Πειραιά διαθέτει περί 4.000 άνδρες πλήρως εξοπλησμένους --  πλην στρατολογούμενων κλάσεων 36-40 – Καταλαμβανόμενα μέρη παρά εχθρού οχυρώνονται – και αποκλείονται δίοδοι δια συρματοπλεγμάτων – Κέντρον βάρους εχθρού προς κέντρον πόλεως υψώματα Καραβά. Και προς αριστεράν περιοχήν Ν Φαλήρου – οδός Πειραιώς – Εφεδρείας δεν διαθέτουμε – Πυρομαχικά Ιταλίας, βλήματα όλμων και πυροβολικού ελάχιστα –

Συμβάντα – Εχθρός περιοχήν Δραπετσώνος επιχείρησε απόγευμα επίθεσιν – Αυτή αναχαιτίσθη και βελτιώσαμεν κατά τι θέσεις μας – 28ην εχθρός έβαλεν με αεροπλάνα, όλμους και πυροβολικό ύψωμα Καραβά – Μέτωπόν μας εκρατήθη επί οδού Αναπαύσεως σιδηροδρομική γραμμή Μεθώνης χωρίς μεταβολήν – Περιοχή κέντρου Βρεττανοί εγκατέλειψαν μύλον Κουμαντάρου, ον ανακαταλάβαμεν – Περιοχή Ν Φαλήρου- Μοσχάτου εξεδηλώθη επίθεσις χιτών οίτινες απεκρούσθησαν – Επείραμε ολίγα λάφυρα διάφορα – Περιοχήν Δραπετσώνας κατεχομένην υπό Άγγλων ευρέθησαν σκοτωμένοι – 145 μαύροι και 9 Βρεττανοί – Πληροφορίας χθεσινών επιχειρήσεων Αθηνών – Πειραιώς δεν ελάβαμεν εισέτι.

ΧΙΙΙ Μεραρχία

ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ»

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Άγγλοι αποβιβάζονται στον Πειραιά.

Αναλόγου ύφους είναι και ΕΠΕ 20 της 4-1-1945 αναφέρει:

«ΔελτίονΣυμβάντων 8^ην ώραν

Χτες μετά ισχυράν προπαρασκευήν πυροβολικού-όλμων, υποστηριζόμενος υπό τανκς και αεροπλάνων επετέθη περιοχήν Ν Φαλήρου με δύναμιν ναυτών μετά Άγγλών – κατεδάφισαν εργοστάσια ΕΛΑΙΣ, ΓΑΒΡΙΗΛ, ΚΕΡΑΜΙΚΟΥ, όπου εγκατεστημένα τμήματά μας – κατέλαβον θέσεις αυτάς, επροχώρησαν προς οδόν Πειραιώς ην διέβησαν – Εσυνέχησαν επίθεσιν μέχρι απογευματινάς ώρας και έφτασαν επί γραμμής  ..... – Κατεστέαφη αγγλικόν αυτοκίνητον πλήρες στρατού και κούρσα, προσκρούσαντα επί νάρκης μας – Απώλειαί μας – Νεκροί τρεις – Τραυματίαι 40 ων δύο Διοικηταί λόχων – Αγνοούμενοι 13 εις διμοιρίτης  ... – Εβάλαμε φωτιά εις Μύλον Κουμάνταρου. Συνεπτύχθη φυλάκιον μας κατόπιν πιέσεως – Περιοχή Αγίου Γεωργίου ανταλλαγαί πυρών – εχθρός εξεδήλωσεν από πρωίαν σήμερον επίθεσιν περιοχήν Αγίου Γεωργίου Κερατσινίου – Γενική κατάστασις – Εχθρός πιέζει αριστεράν και δεξιάν εναλλάξ – Σκοπός του γωστός – τμήματά μας αγωνίζονται υπερανθρώπως – Λαός τρομοκρατημένος δεν προσφέρει βοήθειαν του ως πρότερον.

 

Από ΕΚ Μήτσος – Ηλίας ΣΔ 4-1-45 ΧΙΙΙ μεραρχία ΜΑΤΣΟΥΚΑΣ»

 

Είναι φανερή η δραματική κατάσταση που είχε περιέλθει ο ΕΛΑΣ το 1945. Παρα όλα αυτά στην απόρρητο αναφορά του Χ  ΒΜΣ  προς το ΓΕΣ 4-1-1945 ώρα 19.00 αναφέρεται μεταξύ των άλλων : «....Εξ αξιοπίστου πξγής πληροφορούμεθα ότι ετοιμάζονται αμυντικά έργα μεγάλης κλίμακος εις περιοχήν ΚΟΚΚΙΝΙΑΣ (3044)....». Οι αριθμοί προφανώς δίνουν συντεταγμένες.

Αλλά όμως πάλι από Χ  ΒΜΣ  προς το ΓΕΣ 6-1-1945 ώρα 18.15  διαβάζουμε μεταξύ των άλλων: «... Περιπολίαι εις ΠΕΙΡΑΙΑ έφθασαν περιφέρεια ΛΕΥΚΑ (302424) περιοχήν Δ Λεύκας (294426) και ύψωμα εις Άγ Γεώργιο Κερατσίνι (275434) χωρίς να έρθουν εις επαφήν μετά του εχθρού. Επιτροπή παρουσιάσθη εις Στρατ Δ/σιν την 7.00 ώραν και ανέφερε ότι οι επαναστάται εγκατέλειψαν την περιοχήν ΝΕΑΣ ΚΟΚΚΙΝΙΑΣ (3044)....».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Άγγλοι ναρκαλιευτές.

Τέλος από Χ  ΒΜΣ  προς το ΓΕΣ 8-1-1945 ώρα18.00 μεταξύ των άλλων αναφέρεται:

«....ΠΕΙΡΑΙΕΥΣ Σταθεροποίησις και εκκαθάρισις εξακολουθεί. Ανεκαλύφθη αριθμός όπλων και πυρομαχικών. Συνελήφθησαν 8 αιχμάλωτοι και 201 ύποπτοι συνελήφθησαν υπό 164 Τάγματος Εθνοφυλακής (3314650)...».

 

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ ΚΑ ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ 1944 του Β Μπαρτζιώτα εκδόσεις ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΠΟΧΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΗΣ ΕΜΦΥΛΙΟΣ τοθ Σόλωνα Ν Γρηγοριάδη εκδόσεις Κ ΚΑΠΟΠΟΥΛΟΣ.

ΔΕΚΕΜΒΡΙΑΝΑ 1944 του Χ Μ Γκητάκου εκδόσεις ΙΔΕΟΤΥΠΙΑ