ΑΝΩΤΑΤΑ ΙΔΡΥΜΑΤΑ ΤΟΥ ΒΥΖΑΝΤΙΟΥ

Στην Κωνσταντινούπολη από τον 4ο αιώνα μέχρι τον 15^ο αιώνα υπήρχε ένα αυτοκρατορικό Πανεπιστήμιο εκεί διδασκόντουσαν η φιλολογία οι επιστήμες και η φιλοσοφία, η θεολογία διδασκόταν στην Πατριαρχική Σχολή. Σχετικά με αυτή την Πανεπιστημιακή σχολή έχει  γράψει ο Γάλλος Ακαδημαϊκός L Brehier.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Πανδιδακτήριο ονομαζόταν στην Κωνσταντινούπολη, εκπαιδευτικό ίδρυμα (σχολή) ανώτατης εκπαίδευσης, θεωρούμενο με σημερινούς όρους Πανεπιστήμιο.

Ο Μ Κωνσταντίνος ίδρυσε λοιπόν το πρώτο Πανεπιστήμιο στο Καπιτώλιο της Κωνσταντινουπόλεως το 330 μχ με καθηγητές ειδωλολάτρες όπως ο Λιβάνιος και ο Θέμιστος.

Ο Θεοδόσιος Β (ο μικρός) αναδιοργάνωσε το Πανεπιστήμιο,   εξέδωσε σχετικό διάταγμα. Το Πανεπιστήμιο αυτό ονομάστηκε «Πανδιδακτήριο». Ο Βασίλιεφ αναφέρει « Βαθμηδόν η Ανώτατη αυτή σχολή έγινε το κέντρον, πέριξ του οποίου συγκεντρωθήκαν αι καλύτεραι πνευματικαί δυνάμεις της Αυτοκρατορίας».

Ο Θεοδοσιανός Κώδιξ δίνει πληροφορίες για το  «Πανδιδακτήριο» σχετικά αναφέρει ότι δημιουργήθηκαν

3 έδρες ρητορείας των Ρωμαίων.

10 έδρες της λατινικής γλώσσης.

5 έδρες της Ελληνικής ρητορείας.

10 της Ελληνικής φιλολογίας (εδιδάσκετο και ο Πίνδαρος).

2 έδρες Λατινικής Νομικής.

1 της Ελληνικής φιλοσοφίας. (κατά την γνώμη σύγχρονων μελετητών υποστηρίζεται ότι σε αυτή την έδρα διδασκόταν και ιατρική).

Ο Θεοδωσιανός Κώδιξ αναφέρει ότι δεν μπορούσε να διορισθεί Καθηγητής στο «Πανδιδακτήριο» χωρίς αυστηρή δοκιμασία μπροστά στην Σύγκλητο.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το πανεπιστήμιο της Μαγνάυρας -  «Πανδιδακτήριο» βελτιώθηκε τον 10ο αιώνα με πρωτοβουλίες του αυτοκράτορα Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου, ο οποίος ενίσχυσε ηθικά αλλά και υλικά τους διδάσκοντες και τους σπουδαστές.

Το «Πανδιδακτήριο» είχε ευρύχωρες αίθουσες και το οικοδόμημα ονομαζώταν Καπιτώλιο.

Ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα υπήρχαν στην Αθήνα και την Αλεξάνδρεια, όπου εδιδάσκετο Ιατρική, Φιλοσοφία κλπ άλλα Ανώτατα ιδρύματα υπήρχαν στην Βηρυτό, στη Αντιόχεια και στην Έδεσσα.

 

Ο Ιουστινιανός έδωσε τεράστια ώθηση στην νομική επιστήμη και αύξησε τον κύκλο της διδασκαλίας σε πέντε χρόνια.

Επί Ισαύρων το «Πανδιδακτήριο» το συναντάμε σαν «Οικουμενικό Διδασκαλείο». Ο Θεόφιλος ανέθεσε την εκπαίδευση στον Μαθηματικό Λέοντα και τον εγκτατέστησε στο ανάκτορο της Μαγναύρας εκεί εμαθήτευσε και Κύριλλος (που έφτιαξε το σλαβικό αλφάβητο).

Ο Βάρδας θέλησε να κάνει λαϊκότερο το Πανεπιστήμιο, καθηγητής της γεωμετρίας διορίστηκε ο μαθητής του Λέοντα, ο Θεόδωρος, την αστρονομία δίδαξε ο Θεοδήγιος την Ελληνική φιλολογία ο  Κόμητας. Φυσικά οι καθηγητές πληρωνόντουσαν από το Δημόσιο ταμείο και οι πολυάριθμοι φοιτητές παρακολουθούσαν δωρεάν τις παραδόσεις.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Όλοι αυτοί οι πνευματικοί άνθρωποι  του Πανεπιστημίου της Μαγναύρας συνδέονταν μεταξύ τους με στενούς προσωπικούς δεσμούς. Συναντιόντουσαν στη βιβλιοθήκη του Μεγάλου Φώτιου,όπου συζητούσαν θέματα θρησκευτικά, φιλοσοφία,ποίηση έργα του Πλάτωνα και Αριστοτέλη, Λογική, Μαθηματικά, Φυσική και Αστρονομία, δηλαδή όλο το φάσμα του πολιτισμου της αρχαίας Ελλάδας.

Επί Κωνσταντίνου του Πορφυρογέννητου (ένα αιώνα μετά) είχαμε νέα αναδιοργάνωση, στην ρητορική τοποθέτησε καθηγητή τον μητροπολίτη Νικαίας Αλέξανδρο, της  γεωμετρίας τον Πατρίκιο Νικηφόρο, της Αστρονομίας τον γραμματέα Γρηγόριο.

Επί Κωνσταντίνου του Μονομάχου (1045) υπήρξε ανασύσταση του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινουπόλεως, η μεν φιλοσοφική σχολή ονομάστηκε Γυμνάσιον και στεγάστηκε στον ναό του του Αγ Πέτρου, η νομική ονομάστηκε Διδασκαλείο των νόμων και στεγάστηκε στην μονή Αγίου Γεωργίου στα Μάγγανα με πρώτο διευθυντή τον Μιχαήλ Ψελλό και τίτλο « ύπατος των φιλοσόφων». Ακόμα και όταν και όταν η βασιλεύουσα έπεσε στους Φράγκους το 1204μχ ένα απότ αμέτρα των βυζαντινών ήταν να διατηρήσουν το Πανεπιστήμιο στην εξορία, κυριολεκτικά εκστατικός ο  Ακαδημαϊκός L Brehier παρατηρεί : « Είναι κάτι το συγκλονιστικό, να βλέπει κανείς αυτούς τους πρόσφυγας, ηναγκασμένους   να υπερασπίζονται σπιθαμήν προς σπιθαμήν τα υπολείμματα των εδαφών τους εν μέσω απειλητικών εχθρών, να ευρίσκουν καιρόν δια να δημιουργούν σχολάς, αι οποίαι θα ήταν κατά την κρίσιν τα κέντρα ενώσεως δι όλους τους Έλληνας».

Επί Θεοδώρου Α βρίσκουμε σχολάς στην Νίκαια την Προύσα την Σμύρνη και αλλού. Ο Ι Βατάτζης φτιάχνει βιβλιοθήκες σε όλα τα μέρη της επικράτειας. Και διατάζει να μισθοδοτούνται οι καθηγητές των ανωτάτων ιδρυμάτων από τον προϋπολογισμό των αρχόντων των πόλεων. Σε αυτή την κατάσταση ιδρύεται στην Νίκαια της Μ Ασίας φιλοσοφική σχολή  υπό την διεύθυνση του Εξαπτερύγου, τον οποίο διεδέχθη ο Νικηφόρος Βλεμμύδης (αυτός ίδρυσε γραμματική σχολή και ρητορική στον ναό του αγ Τρύφωνος).

Όταν επανήλθαν οι Βυζαντινοί στην Κωνσταντινούπολη ο Μ Παλαιολόγος ορίζει τον Γεώργιο Ακροπολίτη «καθηγητή της αριστοτελικής φιλοσοφίας». Επί Μανουήλ Β Παλαιολόγου ιδρύεται το τελευταίο Βυζαντινό Πανεπιστήμιο που ονομάστηκε «Καθολικόν Μουσείον». Στο ίδρυμα αυτό εδίδαξε ο Γεώργιος Σχολάριος και ο Ιωάννης Αργυρόπουλος. Στο Πανεπιστήμιο αυτό σπούδασαν πολλοί Ιταλοί. Με τον θάνατο της Βασιλεύουσας χάνεται και η σχολή του Πλήθωνα στον Μυστρά.

Η Θεολογική σχολή του Πατριαρχείου ήταν ένα ανώτατο ίδρυμα που μόρφωνε κληρικούς και θεολόγους. Στην παραμονή της αλώσεως η Σχολή είχε 30 καθηγητές η ακμή αυτού του Πανεπιστημίου έφτασε επί Πατριάρχου    Ιωλαννου Καματηρού (1200μχ) που έφτασε να λειτουργεί όπως οι αρχαίες σχολές με δημόσιες ελεύθερες συζητήσεις επί όλων των θεμάτων και όχι απλά σε θεολογικά θέματα.

Πανεπιστήμια έχουμε και στην Τραπεζούντα κατά μαρτυρία του αρμενίου του σοφού Ανανίου Σιρακηνού , έτσι λειτουργούσε στον ναό του Αγίου Ευγενίου (και μετά, εξ αιτίας πυρκαγιάς στην μονή Αγ Σοφίας) Αστρονομική και Μαθηματική σχολή.

 

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ένας από του μεγαλύτερους πνευματικούς φάρους της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, ουσιαστικά το πρώτο πανεπιστήμιο σε ολόκληρη την Ευρώπη, ήταν το πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης, της βασιλίδας των πόλεων, το γνωστό από την πρώτη του περίοδο σαν «Πανδιδακτήριο», το οποίο από τον ένατο αιώνα όταν μεταφέρθηκε στα ανάκτορα της Μαγναύρας έγινε πιο γνωστό σαν πανεπιστήμιο της Μαγναύρας.

 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 

ΒΥΖΑΝΤΙΟ του ΑΡΧΙΜ ΗΛΙΑ ΜΑΣΤΡΟΓΙΑΝΝΟΠΟΥΛΟΥ εκδόσεις ΖΩΗΣ