Παρασκευή 19 Φεβρουαρίου 2016

ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ



«Ο θλίβειν και κατέχειν δυνάμενος, παλαιστικός, ο δε ωσαί τη πληγή πυκτικός, ο δ αμφοτέροις παγκρατιαστικός.» Αριστοτέλους ΡΗΤΟΡΙΚΗ

 

Το Παγκράτιο είναι η πολεμική τέχνη των αρχαίων Ελλήνων και είναι γνωστή από την 12 χιλιαετία πχ. Ο Ηρακλής συμμετείχε ως παγκρατιστής σ αγώνες των Αργοναυτών, αλλά και ο Θησέας ενίκησε τον Μινώταυρο με τεχνάσματα του παγκρατίου. Το άθλημα μπήκε στους Ολυμπιακούς αγώνες στην 33η Ολυμπιάδα το 648πχ και το Παγκράτιο Παίδων το 200 πχ κατά την 145 Ολυμπιάδα.
 
 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Από τις αρχαίες πηγές προκύπτει ότι το παγκράτιο ήταν αναπόσπαστο τμήμα των μεγάλων και των τοπικών αγώνων της κλασικής και ρωμαϊκής αρχαιότητας από την Ιταλία μέχρι την Ανατολία και από τον Εύξεινο Πόντο μέχρι την Αίγυπτο.

Η εξιστόρηση του αθλήματος βρίσκεται στα Αργοναυτικά του Ορφέως «Αυτάκαρ Παγκρατίοιο πόρεν γέρας Ηρακλή, αργύρεον κλητήρα παναίολον» (Για την νίκη του Ηρακλή στο Παγκράτιον τον αντάμειψε ο Ιάσων με κύπελλο στολισμένο και απαστράπτον).
 
Τι είναι το Παγκράτιο βρίσκουμε αναφορές στον Φιλόστρατο ("Εν Ολυμπία το κάλλιον"), τον Λουκιανό, τον Ξενοφώντα, τον Αριστοτέλη που μας αναφέρει ότι το άθλημα το διαμόρφωσε ο Λεύκαρος ο Ακαρνάναλλά και στην Ρητορική Α 5-14, 1361β ορίζει ως εξής: «ὁ δὲ θλίβειν καὶ κατέχειν παλαιστικός, ὁ δὲ ὦσαι τῇ πληγῇ πυκτικός, ὁ δ' ἀμφοτέροις τούτοις παγκρατιαστικός». Για το Παγκράτιο συναντώνται αναφορές σε περίπου 80 επιγραφές με πολλαπλές αναγραφές, και σε περίπου 95 χωρία συγγραφέων, με επίσης πολλαπλάσιες αναφορές.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αριστοτέλης (Ρητορική Α 5-14, 1361β) το ορίζει ως εξής: «ὁ δὲ θλίβειν καὶ κατέχειν παλαιστικός, ὁ δὲ ὦσαι τῇ πληγῇ πυκτικός, ὁ δ' ἀμφοτέροις τούτοις παγκρατιαστικός». Η ονομασία προέρχεται από τις λέξεις παν + κρατείν, δηλαδή νικητής γινόταν αυτός που "κατέχει την κυρίαρχη δύναμη" ή αυτός που "κυριαρχεί απόλυτα", ενώ οι αθλητές ονομάζονταν παγκρατιαστές.

Παγκράτιον σημαίνει Παν + κράτος δηλαδή ο τα πάντα κρατών ( Παν + κράτος = με όλη τη δύναμη. Παγκρατής = παντοδύναμος, πανίσχυρος, παντοκράτωρ). Οι Παγκρατισταί ήταν «πάμμαχοι».

Οι αγώνες γίνονταν πάντα κατά τη διάρκεια εορταστικών εκδηλώσεων κυρίως:

Α) Στην Ολυμπία (όπου διοργανώνονταν τα «Ολύμπια»),

Β) Στους Δελφούς (τα «Πύθια»),

Γ) Στην Ισθμία (τα «Ίσθμια») και

Δ) Στη Νεμέα (τα «Νέμεα»).

Αμέσως μετά έρχονταν τα τα Παναθήναια που διοργανώνονταν στην

Αθήνα.

Οι αρχαίες πηγές αναφέρουν ως χώρους διεξαγωγής αγώνων και

προπόνησης παγκρατίου τα κυρίως: Τα γυμνάσια, τις παλαίστρες, τις στοές,

τα στάδια, τις κονίστρες, τα θέατρα και στα ρωμαϊκά χρόνια και τα

αμφιθέατρα.

Το Παγκράτιο χωριζόταν σε δύο είδη στο «ορθοστάδην» και το «αλίσδησιν».

Στο  «ορθοστάδην» οι αθληταί μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν κάθε μέρος του σώματός τους και σ αυτό δεν έφεραν ιμάντες στα χέρια.

Στο «αλίσδησιν» γινόταν προσπάθεια για την νίκη και φυσικά αγωνιζόντουσαν χωρίς να χτυπούν για εκδίκηση, με στόχο τον μηδενικό τραυματισμό.

Οι αθληταί αλείφοντο με «έλαιον» και έριπταν πάνω τους «κόνιν». Κατά τον αγώνα απαγορευόταν το «δάκνειν και ορύττειν» δηλαδή να δαγκώνουν και να  βγάλουν ο ένας τα μάτια του άλλου, τα χτυπήματα στα γεννητικά όργανα, πράγματα  που επιτρεπόταν στην Σπάρτη.

Στο Παγκράτιο επιτρεπόντουσαν τα πάντα, λακτίσματα, λαβές παντός τύπου, ανατροπές, πυγμές, σπρωξίματα, αγκωνιές, γονατιές, κρατήματα στο έδαφος, μπορούσαν να πατούν τον πεσμένο αντίπαλο, να τραβούν μαλλιά, να κτυπούν το πρόσωπο, να επιχειρούν πνιγμό και όλα αυτά μέχρι ο αντίπαλος δηλώσει «απαγόρευση», δηλαδή ότι εγκαταλείπει τον αγώνα. Η έναρξη του αγώνα γίνεται με το «Άρξασθε» που εκφωνεί ο Ελλανοδίκης. Οι σύγχρονοι παγκρατιστές αρχίζουν έναν αγώνα όχι έως τελικής πτώσεως, όπως, ίσως, φαντάζεται κάποιος, αλλά έως ότου κάποιος εγκαταλείψει ή έως ότου παρέλθει ο χρόνος των τριών λεπτών (ή δύο για τους παίδες) και ο Ελλανοδίκης εκφωνήσει «παύσασθε».



 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : "Εν Ολυμπία το κάλλιον" , Φιλόστρατος, αλλά και επικίνδυνο, αφού είχε ως αποτέλεσμα πολλές φορές ως και το θάνατο του ενός των αντιπάλων (Παυσανίας Η,10.1).

Οι αρχές που επικρατούσαν κατά το άθλημα ήταν:

Μην σκοτώσεις συνάνθρωπο σου ( ευγενές άθλημα )

Να είσαι σεμνός και αγνός

Να είσαι εγκρατής

Να λες πάντα την αλήθεια

Να σέβεσαι όλα τα δημιουργήματα

Να είσαι δίκαιος προς όλους

Να είσαι φιλόξενους προς τους ξένους

Οι Παγκρατιστά μπορούσαν να αγωνίζονται «μέχρι νυκτός». Αξιοθαύμαστη περίπτωση ήταν ο Δωριεύς ο Ρόδιος που ήταν Παγκρατιστής για δέκα έξη χρόνια και Θεαγένης ο Θάσιος  που αγωνιζόταν για είκοσι χρόνια. Αξιοσημείωτη η περίπτωση του Αρριχίωνα από την Φιγάλλεια που πέθανε κατά τον αγώνα μετά από δική του επιλογή και με προτροπή του προπονητή ( «παιδοτρίβη» ) του Ερυξία κατά τον Φιλόστρατο.




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η μυθολογία θέλει το άθλημα να προέρχεται από το Θησέα, που επιστράτευσε συνδυασμό πάλης και πυγμής για να καταβάλει τον Μινώταυρο. Σύμφωνα με άλλη ανάλογη εκδοχή, ο Ηρακλής κατέβαλε με τον τρόπο αυτό το λιοντάρι της Νεμέας.



Το παγκράτιο ήταν σκληρό αγώνισμα. Οι παγκρατιστές Κρεύγας ο Επιδάμνιος, και ο Συρακούσιος Δαμόξενος, συμφώνησαν μετά από πολύωρη πάλη χωρίς νικητή, να χτυπήσει ο ένας τον άλλο, που θα παρέμενε όρθιος και ακίνητος. Ο Κρεύγας χτύπησε τον Δαμόξενο στο κεφάλι, χωρίς επικίνδυνες συνέπειες. Ο Δαμόξενος, χτύπησε τον Κρεύγα στο πλευρό με τεντωμένα δάχτυλα, διαπέρασε τα σπλάχνα, και τα ξερίζωσε με τα χέρια του. Ο Κρεύγας ξεψύχησε αμέσως (Παυσανίας, Ελλάδος Περιήγησις).


Κατά τον Παυσανία πάλι: Οι Πελλήνιοι κάτοικοι της πόλης Πελλήνη που στην αρχαιότητα ανήκε στην Αχαΐα, υποστήριζαν πως μετά το Περσικό τόλμημα ο Πολυδάμας επέστρεψε στην Ολυμπία για να λάβει μέρος στους αγώνες και ότι ο συμπατριώτης τους Πρόμαχος τον νίκησε στο Παγκράτιο. Ο Πρόμαχος ήταν ένας φημισμένος αθλητής που είχε κερδίσει στην Ολυμπία, στα Ίσθμια και στα Νέμεα. Αλλά οι Θεσσαλοί δεν το αποδέχτηκαν και απάντησαν με μια επιγραφή που συμπληρώνει το ανάγλυφο του βάθρου του αγάλματος του διάσημου αθλητή τους:

«Ω, Σκοτούσσα, εσύ που ανέθρεψες τον αήττητο Πολυδάμαντα».
Το τέλος του ήρωα ήταν πολύ τραγικό σαν και αυτό του Μίλωνα του Κροτωνιάτη.

 




ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το άθλημα που συνέδεσε την δυναμική ευθυγράμμιση του σώματος, της ψυχής και του πνεύματος και έφερε σε σύνδεση την Απολλώνια και την Διονυσιακή αρχαία σκέψη των Ελλήνων.



Όπως πολλοί άλλοι αρχαίοι άνδρες, που ήταν υπερήφανοι για την σωματική τους ευρωστία, έτσι και ο Πολυδάμας επρόκειτο να καταστραφεί από τη δύναμή του. Πήγε σε μια σπηλιά κατά τη θερινή περίοδο με τους συντρόφους του, βρίσκοντας καταφύγιο από τη μεγάλη ζέστη. Από κάποια κακή πρόνοια η οροφή του σπηλαίου άρχισε να καταρρέει. Όταν συνειδητοποίησαν τι συνέβαινε οι σύντροφοι του έτρεξαν έξω. Όμως ο Πολυδάμας πιστεύοντας πως η τεράστια δύναμή του θα μπορούσε να αποτρέψει την κατάρρευση του σπηλαίου, με τα χέρια του προσπάθησε να στηρίξει την οροφή, ενώ τα βράχια συντριβόταν γύρω του. Η μεγάλη του δύναμη ήταν η καταστροφή του, γιατί συντρίφτηκε από τους τεράστιους βράχους και σε αυτό το σκοτεινό σπήλαιο ο περίφημος Πολυδάμας, που είχε στεφθεί τρεις φορές στους Αγώνες, συνάντησε το θάνατό του.

 

Όπως έγραψε ο Διόδωρος ο Σικελιώτης: Ο θάνατος του Πολυδάμαντα κατέστησε σαφές σε όλους τους ανθρώπους πόσο επισφαλές είναι να έχουν μεγάλη δύναμη, αλλά λίγη επίγνωση.

 

Το παγκράτιο το αντέγραψαν πλήρως οι λαοί της ανατολής. Αποτέλεσε τον

πρόγονο όλων των ανατολικών πολεμικών τεχνών.

Η εκστρατεία του Μέγα Αλεξάνδρου είχε ως αποτέλεσμα μεταξύ άλλων και το Παγκράτιον να διαδοθεί σε όλη την Ανατολή. Υπάρχουν αναφορές πως οι Μακεδόνες μετέφεραν μαζί τους τεράστιες Τέντες για την εξάσκηση στο Παγκράτιον .


 

 ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το σήμα της Ελληνικής Ομοσπονδίας Παγκρατίου Αθλήματος.

Περίπου 1000 χρόνια αργότερα το άθλημα αυτό φαίνεται πως έχει αφομειωθεί και στην πορεία αντιγραφεί από τους Ινδούς και μέσω ενός Βουδιστή Μοναχού με το όνομα Μποντιτάρμα, ο οποίος ταξίδεψε από την Ινδία στην Κίνα, φαίνεται να έχει διαδοθεί στην περιοχή του μοναστηριού Σαολίν ή οποία και ονομάστηκε Γιουνάν , που σημαίνει Ιωνία.

 

Στο βιβλίο του N.Gardiner " Athletics of the ancient world" Oxford Univ.Press NY στην σελίδα 16 αναφέρεται πως το jiu jitsu διδάχτηκε στους Ιάπωνες από τους Κινέζους πολεμιστές . Το άθλημα αυτό φαίνεται να είναι σήμερα αυτό που πλησιάζει περισσότερο σε τεχνική το Παγκράτιον. Στην σελίδα 14 αναφέρεται πως οι Κινέζοι πυγμάχοι μοιάζουν πολύ με τους Έλληνες Παγκρατιαστές. Οι ομοιότητες των Κινέζων με τους Αρχαίους Έλληνες ξεφεύγουν από τις πολεμικές Τέχνες και αγγίζουν ακόμη κι ένα Κινέζικο άθλημα με μπάλα, το οποίο σύμφωνα με τον συγγραφέα έχει μεγάλες ομοιότητες με το Αρχαίο Ελληνικό άθλημα Επίσκυρος . Υπάρχει δηλαδή μια γενικότερη ταύτιση σε αθλητικά θέματα.

 

 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Οι συναθλητές τίμησαν τον Kαλλικράτη Διογένους Aφροδισιέα για τις επιδόσεις και το ήθος του μετά από βλάβη που υπέστη στους ώμους, η οποία δεν του επέτρεπε πια να αγωνιστεί. Προβλέπονταν αναθέσεις «εικόνων» (προτομών) του και ίδρυση ανδριάντος στην Aφροδισιάδα και την Έφεσο. Δηλώθηκε, μάλιστα, κι ο σκοπός της πράξης: Για να κατασταθεί η αναπόφευκτη «βαρυθυμία» «ευπαρηγόρητος».
 

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΤΟ ΑΡΧΑΙΟΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΠΑΓΚΡΑΤΙΟΝ ΑΘΛΗΜΑ του Λάζαρου Σαββίδη.

 

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΠΑΓΚΑΛΟΣ ΚΑΙ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ

Στο βιβλίο της της Ιζαμπέλλας Παλάσκα αναφέρεται μια άγνωστη και εκπληκτική εξιστόρηση προσπάθειας του Θ Πάγκαλου να δει τον Μουσολίνι, ο ο...