Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το κτίσιμο της Αγίας Σοφίας είχε τελειώσει και ο αυτοκράτωρ Ιουστινιανός διέταξε τους τεχνίτες να προσθέσουν στον τρούλο, με γιγαντιαία χρυσά γράμματα, την ακόλουθη επιγραφή:
«Ο Ιουστινιανός αφιεροί τον ναόν τούτον τη δόξη του Θεού».

Ο ναός προς τιμή και δόξα  της Σοφίας του  Θεού στην Κωνσταντινούπολη άρχισε να κτίζεται το πρώτον  από τον Μ Κωνσταντίνο, όπως αναφέρει ο ιστορικός Γεώργιος Κωδινός και ήταν βασιλική, ολοκληρώθηκε δε μετά 36 χρόνια, την 15/2/360. Το 381 ανεγνώσθη εντός αυτού το σύμβολο της πίστεως. Επί βασιλείας του Αρκαδίου 404 μχ επυρπολήθηκε μέρος του ναού και μετά 11 εργασιών ο Θεοδόσιος Β επισκεύασε τον ναό τα εγκαίνια του οποίου έγιναν 10/10/415. Αυτός ο ναός διατηρήθηκε μέχρι το 532 οπότε ξέσπασε η «στάση του Νίκα», κατά την οποία κάηκε εκ νέου ο ναός. Η  Αυτοκράτειρα Θεοδώρα  επέβαλε στον Ιουστινιανό μετά την καταστολή της στάσεως την ανέγερση υπέρλαμπρου ναού πρωτοφανούς κάλλους στην θέση του πυρποληθέντος.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :
«…Πάψετε το χερουβικό κι ας χαμηλώσουν τ΄άγια
Παπάδες, πάρτε τα ιερά και σεις, κεριά, σβηστείτε
Γιατί είναι θέλημα θεού η Πόλη να τουρκέψει.
Μόν’ στείλτε λόγο στη Φραγκιά να’ ρθούν τρία καράβια:
τό’ να να πάρη το Σταυρό και τ’ άλλο το Ευαγγέλιο,
το τρίτο το καλύτερο την άγια τράπεζά μας.
Η Δέσποινα ταράχτηκε και δάκρυσαν οι εικόνες.
-Σώπασε, κυρά Δέσποινα, και μην πολυδακρύζης,
πάλι με χρόνους, με καιρούς, πάλι δικά μας είναι…».

Ο ΝΑΟΣ ΤΟΥ ΙΟΥΣΤΙΝΙΑΝΟΥ

            Η εκ νέου ανοικοδόμηση του ναού άρχισε   αμέσως χωρίς να γίνει προγραμματισμός της οικονομικής δαπάνης, στόχος ήταν η δημιουργία κτίσματος  που όμοιό του δεν θα υπήρχε άλλο στον Χριστιανικό κόσμο. Χρησιμοποιήθηκαν οι επιφανέστεροι αρχιτέκτονες καλλιτέχνες και τεχνίτες της Αυτοκρατορίας, όπως πολύ παραστατικά αφηγείται ο Προκόπιος στο έργο του «Περί κτισμάτων».

            100 αρχιτέκτονες και 10.000 τεχνικοί χωρισμένοι σε δύο ομάδες με επικεφαλής δύο σπουδαίους Μικρασιάτες αρχιτέκτονες – μηχανικούς τους:

                        ΑΝΘΕΜΙΟ από τις Τραλλείς

                        ΙΣΙΔΩΡΟ (ή ΙΣΙΟΔΩΡΟ) από την Μίλητο.
   

            Εν τω μεταξύ μέχρι να καταρτιστούν τα σχέδια και να γίνουν οι εργασίες υποδομής, σε απολλοτριωθέντα οικόπεδα η αγορά των οποίων στοίχισε πολλαπλάσια τιμή της πραγματικής τους λόγω κερδοσκοπίας των ιδιοκτητών   ο Ιουστινιανός διέταξε να συγκεντρωθούν επαρκείς ποσότητες ΥΦΑΙΣΤΕΙΟΓΕΝΟΥΣ  ΠΕΤΡΑΣ και ειδικοί πλίνθοι, σπογγόλιθοι Ρόδου, αλάβαστρους και πορφυρίτας Αιγύπτου, πολύτιμους λίθους ( διαμάντια, χρυσό, μαργαριτάρια, άργυρο, μόλυβδο) επιλέγησαν μάρμαρα αρίστης ποιότητας όπως λευκόφαια από τη Προποντίδα, κυανόφλεβα του Βοσπόρου, λευκά της Αττικής  ερυθρικίτρινα της Λυδίας,  λευκοκίτρινα της Καρίας, χλοερά της Θεσσαλίας,  ροδόχρωμα της Φρυγίας, μελανόλευκα της Γαλατίας, υπόχρυσα της Καρύστου κλπ. Μεταφέρθηκαν στύλοι από τους σπουδαιότερους αρχαιοελληνικούς ναούς. Εδώ θα πρέπει να σημειωθεί ότι προκειμένου να προχωρήσει το έργο χρησιμοποιήθηκαν τεχνάσματα προκειμένου να παρακαμφτούν δυσκολίες πχ κατά την απαλλοτρίωση κάποιος ιδιοκτήτης οικοπέδου που λεγόταν Αντίοχος αν και ο Αυτοκράτωρ του πρόσφερε μεγάλο ποσό δεν πουλούσε  το ακίνητό του για την ανέγερση του ναού, ο Αντίοχος ήταν λάτρης των αγώνων στον Ιππόδρομο, όταν λοιπόν έγιναν αρματοδρομίες του απαγόρευσαν την είσοδο και εκείνος προκειμένου να τας παρακολουθήσει πούλησε το οικόπεδό του και παρακολούθησε την ιπποδρομία στο θεωρείο του Ιουστινιανού!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Κάτοψη της Αγία Σοφιάς.

 Στις 23/2/532 ετέθη ο θεμέλιος λίθος, έκτοτε και μέχρι το πέρας των εργασιών ο Ιουστινιανός καθημερινά παρίστατο στο εργοτάξιο και παρακινεί και έδιδε χρήματα στους οικοδόμους, αλλά και η Θεοδώρα με την ακολουθία της παρευρίσκετο σπαταλών χρυσά νομίσματα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί άμιλλα μεταξύ των δύο ομάδων . Μετά από 5 χρόνια 10 μήνες και 4 ημέρες τελείωσε ο ναός. Την 27/12/537 ο Αυτοκράτωρ με ερυθρά στολή  αετοφόρα πέδιλα επί άρματος έφτασε στην Αγία Σοφία,  περπάτησε με σταυρό και τον Πατριάρχη Ευτύχιο μέχρι του χρυσού άμβωνος, ύψωσε τα χέρια στον ουρανό και είπε : «Δόξα τω Θεώ τω καταξιώσαντι με τοιούτον έργον επιτελέσαι. Νενίκηκά σε Σολωμών».

Η ταχύτης ανεγέρσεως είναι καταπληκτική, ο καθεδρικός ναός του Αγίου Μάρκου εκτίσθει σε 120 χρόνια!

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  «Ήταν ο καιρός που ο βασιλιάς στην Πόλη είχε αποφασίσει να χτίσει την Αγια Σοφιά. Είχε καλέσει τον πρωτομάστορα, και ο τελευταίος είχε κάμει ένα, και ύστερα άλλο, και ύστερα άλλα σχέδια, πως να χτιστή η μεγάλη εκκλησιά. Κανένα όμως δεν ευχαριστούσε το βασιλιά. Ήθελε κάτι άλλο, πολύ πιο σπουδαίο. Και ο πρωτομάστορας όλο και σκεφτόταν τι νέο σχέδειο να φτιάση.

Μια Κυριακή, την ώρα που τελείωνε η λειτουργία, ζύγωσε πρώτος ο βασιλιάς να πάρη το αντίδωρο, εκείνο όμως του ξεφεύγει από το χέρι και πέφτει χάμω. Μια στιγμή αργότερα παρουσιάζεται μιά μέλισσα που φτεροκοπούσε προς το ανοιχτό παράθυρο, κρατώντας το πεσμένο αντίδωρο του βασιλιά. Βγάνει αμέσως διαταγή ο βασιλιάς, όσοι έχουνε μελίσσια να τ’ ανοίξουνε και να ψάξουν, για να βρεθή. Ψάχνει και ο πρωτομάστορας στα δικά του τα μελλίσσια και τι βλέπει; Είχανε κάτσει οι μέλισσες μέρες πριν και είχανε φτιάξει με το κερί μέσα στην κυψέλη μιαν εκκλησιά πανέμορφη και σκαλιστή και μεγαλόπρεπη, που δεν είχε την όμοια της σ’ ολόκληρη την Οικουμένη. Όλες οι λεπτομέρειες είχανε γίνει στην εντέλεια, μέσα κι’ έξω στην εκκλησία. Η πόρτα της ανοιχτή, ο τρούλος έτοιμος, οι κολώνες στη θέση τους, ως και η Άγια Τράπεζα τελειωμένη. Την είχαν αποτελειώσει σ’ όλα της την εκκλησιά, και απάνω στην Άγια Τράπεζα της είχε φέρει εκείνη η μέλισσα και είχε αποθέσει το αντίδωρο του βασιλιά.

Είδε την εκκλησιά ο πρωτομάστορας και θάμαξε με το τέλειο σχέδιό της. Την είδε κατόπι και ο βασιλιάς και έγινε όλος χαρά. Το σχέδιο, που είχανε φτιάξει οι μέλισσες, έγινε το σχέδιο που χτίστηκε η Αγια Σοφιά!!!». θρακικός θρύλος.

ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

- Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ στοίχισε επίσημα 320 τόννους χρυσού, ανεπίσημα πολύ περισσότερα. Ο Άγγλος εκκλησιαστικός συγγραφέας υπολογίζει την δαπάνη σε 325.000.000 χρυσές δραχμές.

-  Ο θόλος ανέρχεται σε ύψος 54 μέτρων , διαμέτρου 31 μέτρων στηρίζεται επί 4 πεσσούς οι οποίοι απέχουν 30 μέτρα ο εις του άλλου.

-  Εις την φιάλη υπάρχει καρκινική επιγραφή «ΝΙΨΟΝ ΑΝΟΜΗΜΑΤΑ ΜΗ ΜΟΝΑΝ ΟΨΙΝ».

-  Υπήρχαν 3.000 πολυκάνδυλα από ασήμι χρυσωμένα. ( « χρονικό»  του Μανουήλ Μαλοξού ).

-  Η έκτασή της είναι περίπου 7.000 τμ

- Με τα οικοδομικά παραρτήματα χωρούν 25.000 άτομα.

-  Τον ναό υπηρετούσαν : 60 ιερείς + 100 διάκονοι + 40 διακόνισσες + 110 αναγνώστες + 25 ψάλτες ( Αγιοσοφίτες) + 100 πυλωροί = 525 κληρικοί

-  Για την συντήρηση ο Ιουστινιανός προσέφερε 365 κτήματα, ένα για κάθε μέρα του χρόνου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ:
 (Δημοτικὸ τοῦ Πόντου)
Ἕναν πουλίν, καλὸν πουλὶν ἐβγαίν᾿ ἀπὸ τὴν Πόλιν,
οὐδὲ στ᾿ ἀμπέλια κόνεψεν οὐδὲ στὰ περιβόλιαν,
ἐπῆγεν καί-ν ἐκόνεψεν ἅ σου Ἠλί᾿ τὸν κάστρον.
Ἐσεῖξεν τ᾿ ἕναν τὸ φτερὸν σὸ αἷμα βουτεμένον,
ἐσεῖξεν τ᾿ ἄλλο τὸ φτερόν, χαρτὶν ἔχει γραμμένον,
Ἀτὸ κανεὶς κι ἀνέγνωσεν, οὐδ᾿ ὁ μητροπολίτης
ἕναν παιδίν, καλὸν παιδίν, ἔρχεται κι ἀναγνώθει.
Σίτ᾿ ἀναγνῶθ᾿ σίτε κλαίγει, σίτε κρούει τὴν καρδίαν.
«Ἀλὶ ἐμᾶς καὶ βάι ἐμᾶς, πάρθεν ἡ Ρωμανία!»
Μοιρολογοῦν τὰ ἐκκλησιάς, κλαῖγνε τὰ μοναστήρια
κι ὁ Γιάννες ὁ Χρυσόστομον κλαίει, δερνοκοπιέται,
-Μὴ κλαῖς, μὴ κλαῖς Ἅϊ-Γιάννε μου, καὶ δερνοκοπισκᾶσαι
-Ἡ Ρωμανία πέρασε, ἡ Ρωμανία ῾πάρθεν.
-Ἡ Ρωμανία κι ἂν πέρασεν, ἀνθεῖ καὶ φέρει κι ἄλλον.

ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΖΗΜΙΕΣ

            Στις 7/5/558 μετά από ισχυρό σεισμό πολλών ημερών έπεσε ο τρούλος και συνέτριψε την Αγία Τράπεζα  και τον άμβωνα. Την αποκατάσταση των ζημιών ανέλαβε ο ανεψιός του Ισιδώρου που λεγόταν Ισίδωρος και αυτός που έκτισε τον θόλο ψηλότερο με αντίχεισμα, οι εργασίες τελείωσαν 24/12/563.

Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ είναι μια καλά  και ανθεκτικά κτισμένη εκκλησία, την  14/9/1509 η Κων/λη συγκλονίζεται από τριήμερο σεισμό 109 τζαμιά έπεσαν, η του Θεού Σοφία τίποτα δεν έπαθε!

      Η ΑΓΙΑ ΣΟΦΙΑ είναι η εκκλησία των ρωμιών, πολλοί την ζήλεψαν πολλοί την φθόνησαν, σήμερα οι Έλληνες στην σκέψη της ριγούν, πολλά από τα λεηλατημένα της στολίδια κοσμούν τις πόλης της ανατολής και της δύσης, οι Έλληνες έγραψαν ποιήματα και τραγούδια που χιλιο-τραγούδησαν μετά δακρύων, συνέδεσαν στους  θρύλους  τους πόθους  και γαλουχήθηκαν γενιές με τον παπά που κρυμμένος περιμένει να τελειώσει την τελευταία λειτουργία.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : 
(Δημοτικό)
Στὴν Ἅγια-Σοφιὰ ἀγνάντια βλέπω τὰ εὐζωνάκια. (δίς)
Τὰ εὐζωνάκια τὰ καημένα στοὺς πολέμους μαυρισμένα.
Κλέφτικο χορὸ χορεύουν καὶ ἀντίπερα ἀγναντεύουν. (δίς)
Κι ἀγναντεύοντας τὴν Πόλη τραγουδοῦν καὶ λένε:
-Τοῦτοι εἶναι οἱ χρυσοὶ οἱ θόλοι, ἄχ! κατακαημένη Πόλη, (δίς)
νὰ ἡ μεγάλη Ἐκκλησιά μας, πάλι θὰ γενεῖ δικιά μας.
Στὴν κυρὰ τὴ Δέσποινά μας, πὲς νὰ μὴ λυπᾶται. (δίς)
Στὶς εἰκόνες νὰ μὴν κλαῖνε, τὰ εὐζωνάκια μας τὸ λένε.
Κι ὁ παπὰς ποὺ εἶναι κρυμμένος μέσα στὸ ἅγιο βῆμα, (δίς)
τὰ εὐζωνάκια δὲ θ᾿ ἀργήσει νὰ βγεῖ νὰ τὰ κοινωνήσει.
Καὶ σὲ λίγο βγαίνουν τ᾿ ἅγια μέσα ἀπὸ μυρτιὲς καὶ βάγια.