Η ΑΓΙΑ ΔΕΥΤΕΡΑ (ΤΣΑΓΚΑΡΟΔΕΥΤΕΡΑ)

            Η προσοχή που δίνει κανείς στον χρόνο την ώρα που δουλεύει, εμφανίζεται κυρίως στην χειροτεχνία, τα μικρά εργαστήρια που δεν απαιτείται καταμερισμός επιμέρους διαδικασιών.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η "Saint Monday" σε εργάτες του Ευρωπαικού χώρου πριν την βιομηχανική επανάσταση.

            Το σύστημα του οικιακού καταμερισμού εργασίας αλλά και ο ακανόνιστος (χαλαρός) τρόπος οργάνωσης και σε μεγάλες παραγωγικές μονάδες επιμηκύνουν ή επιβραδύνουν την εργάσιμη μέρα και τον εργάσιμο χρόνο. Σε κάποιες ομάδες εμφανίζεται η διπλή απασχόληση πχ οι εργάτες ορυχείων της Κορνουάλης συμμετείχαν στο ψάρεμα σαρδέλας, ενώ κάποιοι άλλοι εργάτες ορυχείων καλλιεργούσαν τα μικρά χωράφια τους.

            Η φύση αυτών των εργασιών δεν απαιτεί την χρήση ακριβούς οικονομικά σημαντικού χρόνου.

            Κάθε φορά που οι άνθρωποι είναι κύριοι της δραστηριότητάς τους, οργάνωσαν τον χρόνο τους και κυρίως στους ρυθμούς της μελωδίας «Έεεεεχουμε καιρό, έεεεχουμε καιρό» ή «Άλ-λη μια μέρα, άλ-λη μια μέρα» αυτή η λογική φαίνεται και στους γάλλους εργάτες του Ντυβό «η Κυριακή είναι η ημέρα της οικογένειας, ενώ η Δευτέρα των φίλων».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η "Plough Monday"  είναι γενικά η πρώτη Δευτέρα του έτους (Θεοφάνεια), 6 Ιανουαρίου. Οι Άγγλοι έλεγαν: "όσοι από εσάς που άρχισε τις εργασίες της πριν από την ημέρα αυτή, ντροπή σε σας! Ονομάστε τον εαυτό σας τεμπέλη ή είμαι  ένας οπαδός της ηρεμίας".

            Η λογική αυτή φαίνεται καθαρά στους πιο κάτω σατιρικούς στίχους:

«Ξέρεις ότι η Δευτέρα είναι αδελφή της Κυριακής

Όπως και η Τρίτη.

Την Τετάρτη πρέπει να πας στην Εκκλησία

Να προσευχηθείς.

Η Πέμπτη είναι ημιαργία.

Παρασκευή πολύ αργά να πιάσεις να γνέσεις

Κι όσο για το Σάββατο, το μισό είναι αργία».

            Σε διάφορα βιβλία όπως τα  Divers Grab – Tree Lectures (1639), J Brand , Observations on Popular Antiquities (1813), H Bourne, Antiquities Vulgares (1725) αναφέρεται ότι το Σάββατο το απόγευμα, στα χωριά και στις καλύβες, «σταματούσαν την δουλεία και στο χωριό  βασίλευαν η ανάπαυση και το κέφι».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Είναι παγκόσμιο και διαχρονικό το μίσος προς την Δευτέρα, μετά την αργία της Κυριακής η  Δευτέρα προσγειώνει βάναυσα τον εργαζόμενο στα προβλήματα και στην εργασία.

            Την εποχή των Ναπολεντίων πολέμων γιορτάζεται σχολαστικά «η Άγια Δευτέρα…. Που συχνά συνοδεύεται από την Αγία Τρίτη».

            Σε ένα τραγουδάκι του Σέφηλντ τους «Εύθυμους μαχαιροποιούς»: 

«Μια ωραία και Άγια Δευτέρα

Καθόμουν στην γωνιά του σιδηρουργείου

Και διηγόμουνα την Κυριακή μου,

Ήμουνα πολύ χαρούμενος,

Όταν ξαφνικά άνοιξε η πόρτα

Και στο κατώφλι φάνηκε η κυρά μου.

Στο διάβολο Τζακ κοπροσκυλάς σα μέθυσος,

Κάθεσαι εδώ αντί να δουλεύεις,

Με την μπουκάλα στα γόνατα ………..

Ρίξε μια ματιά , δες τον κορσέ μου,

Δες τα παπούτσια μου, σε τι χάλι είναι,

Ένα φουστάνι και ένα μεσοφούστανο μισολιωμένα

Και κάλτσες κουρέλια φοράω.

Ξέρεις ότι δεν μ  αρέσουνε οι σκηνές κι οι καυγάδες

Αλλά ποτέ δεν έχω ούτε σαπούνι ούτε τσάι.

Πάνε στο διάολο Τζακ, κι άσε τη μπουκάλα

Αλλιώς ποτέ πια δεν θα σε ξαναπάρω στο κρεβάτι μου».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ξεφάντωμα σε αγγλική πόλη τον 18ο αιώνα.

            Αυτή την αγανάκτηση την εκφράζει στο βιβλίο του ο Τζ Χούγκτον :

«Όταν οι πλέκτες κι οι κατασκευαστές μεταξωτών καλτσών παίρνουν καλό μισθό για την δουλεά τους, βλέπει κανείς ότι σπάνια δουλεύουν την Δευτέρα και την Τρίτη κι ότι περνάνε τον πιο πολύ καιρό τους στην ταβέρνα ή παίζοντας ΄΄τσούνια΄΄…. Οι υφαντές είναι συνήθως μέθυσοι τη Δευτέρα, έχουν πονοκέφαλο την Τρίτη, ενώ την Τετάρτη τα εργαλεία τους δεν είναι σε καλή κατάσταση. Όσο για τους τσαγκάρηδες καλύτερα να τους έγδερνες ζωντανούς παρά να μη τους άφηνες να γιορτάσουν την Αγία Καθίστρα τη Δευτέρα …. Κι αυτό γίνεται όσο τους μένει στην τσέπη ή στο βερεσε μια δεκάρα».

            Πόσο ζωντανή η άποψη της αγγλικής «Αγίας Δευτέρας» είναι στην Ελλάδα αυτό που λέμε «Τσαγκαροδευτέρα».

            Εξ άλλου βρίσκουμε στο βιβλίο «Ένας γέρος Κεραμοποιός» που εκδόθηκε το 1903 την άποψη ότι οι κεραμοποιοί «τηρούσαν ευλαβικά την Αγία Δευτέρα» και ο γέρος κεραμοποιός προέβλεπε ότι: «Η μηχανοποίηση σημαίνει πειθαρχία στις βιομηχανικές διαδικασίες».

            Η Αγία Δευτέρα είναι ο στόχος πολλών φυλλαδίων της βικτωριανής εποχής, φυσικά ελάχιστα επαγγέλματα δεν γιόρταζαν την Αγία Δευτέρα οι πιστότεροι σε αυτό το έθιμο ήταν: Οι τσαγκάρηδες, οι ράφτες, οι καρβουνιάρηδες, οι τυπογράφοι, οι κεραμοποιοί, οι υφαντές, οι καπελάδες, και οι μαχαιροποιοί. Ο εργαζόμενος βέβαια στην γεωργία δεν γνώριζε την Αγία Δευτέρα και αυτό οφειλόταν στη φύση της εργασίας του.

Η Τσαγκαροδευτέρα είναι ο όρος που καθιερώθηκε από προπολεμικά, οι τότε τσαγκάρηδες  είχαν καθιερώσει από μόνοι τους συνέχιση διήμερης αργίας κάθε εβδομάδα, έχοντας τα καταστήματά τους κλειστά και τη Δευτέρα. Έτσι καθιερώθηκε να λέγεται για οποιαδήποτε εργάσιμη ημέρα της εβδομάδας περισσότερο σκωπτικά σε αδικαιολόγητη αργία, "τσαγκαροδευτέρα είναι σήμερα;", ή "τσαγκαροδευτέρα έχουμε σήμερα και δεν πάτε (ή δεν έρχεστε) για δουλειά;"

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

 ΧΡΟΝΟΣ, ΕΡΓΑΣΙΑ, ΚΑΙ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΚΑΠΙΤΑΛΙΣΜΟΣ του Ε. Π. Τόμσον εκδόσεις ΚΑΤΣΑΝΟΣ