ΜΙΧΑΗΛΙΟΝ – ΜΕΓΑ ΡΕΥΜΑ- ΑΡΝΑΟΥΚΙΟΙ

ΤΟ ΣΤΡΑΤΗΓΕΙΟ ΤΗΣ ΦΙΛΙΚΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Διατηρέιται ακόμα το χρώμα των Ελλήνων.

            Η  Ελληνικότατη πόλις του Μεγάλου Ρεύματος στον Βόσπορο ή κατά τους Βυζαντινούς Μιχαήλιον  και αργότερα κατά τους Τούρκους Αρναούτκιοι,  ευρίσκεται πλησίον της Κωνσταντινουπόλεως και αμέσως μετά το Ρούμελη Χισάρ το φρούριο που ο Μωάμεθ ο πορθητής έκτισε προκειμένου να αποκλείσει από βορά την Βασιλεύουσα, άγνωστη στους πολλούς, υπήρξε το ιστορικό κέντρο της Φιλικής Εταιρείας .

           

Το Μέγα Ρεύμα, δεν ήταν μόνο τοποθεσία ρομαντική, αλλα και περιοχή  υγιεινή, που προσέλκυε όλους σχεδόν, τους σημαίνοντες Φαναριώτες αλλά και χώρα όπου σχεδόν όλοι οι κάτοικοι ήταν Έλληνες.

            Στην  πόλη λοιπόν αυτή είχαν την κατοικία τους σπουδαίοι Φαναριώτες, ο Σκ. Βυζάντιος, γράφει ότι “μέχρις ου προ πολλών ετών, το μόνον μουσουλμανικόν γνώρισμα εν τω Μιχαηλίω ήτο η παρά την είσοδο της οικίας του Σταυράκογλου μεγαλοπρεπής κρήνη, από την εποχή του Σουλτάνου Μουράτ του Δ'. (1611-1640)”.

Γι' αυτούς ακριβώς τους λόγους και και επιπλέον διότι ήταν τόπος παραθαλάσσιος,  ο Πάτμιος Ξάνθος κατά το 1818 προτίμησε το Μιχαήλιον (Μέγα  Ρεύμα) ως κέντρο από το οποίο θα μπορούσε να διευθύνει το κίνημα της απελευθέρωσης του Γένους. Διάλεξε λοιπόν  μια απομεμονωμένη συνοικία που με το όνομα της ξεσήκωνε από το βαθύ παρελθόν ολόκληρο κόσμο εντυπώσεων και αισθημάτων, την συνοικία που ονομάζονταν, “Καντακουζηνού”, στο δρόμο που οδηγεί προς τον ποιητικότατο λόφο του Προφήτη Ηλία με τους γηραιούς του πλάτανους. Εδώ στο Αρναούτκιοϊ ( Μέγα Ρεύμα) συναντήθηκαν στο σπιτάκι του Ξάνθου - στη συνοικία Καντακουζηνού - ο Σκουφάς, ο Αναγνωσταράς, ο Χρυσοσπάθης, ο Δημητρόπουλος, ο Φαρμάκης και άλλοι.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Το σπίτι όπου διέμεναν οι Φιλικοί.


Ο Σπύρος Μελάς στην εφημερίδα  “Ελεύθερον Βήμα” της 4 Απριλίου 1930 έγραφε τα εξής:

“Ητο 13 του Απρίλη του 1818 ημέρα Μεγάλο Σάββατο. Ο Ξάνθος με τις δύο φαμίλιες του, με τα κεράκια του στην εκκλησία να περιμένουν να ακούσουν το "Δεύτε λάβετε φως", να κάνουν Ανάσταση. Ο Ξάνθος (τον Σκουφά) τον παίρνει στο σπιτάκι του για φίλο, τον παρουσιάζει στις φαμίλιες του, τρώνε μαζί τον τζορμπά (σούπα), τσουγγρίζουν τ' αυγά, πίνουν κι' εύχονται τη γρήγορη Ανάσταση του Γένους. Ο Σκουφάς εξηγεί στον Ξάνθο ότι μένουν στο καράβι που τους έφερε από την Οδησσό, αυτός o Αναγνωστόπουλος και ο Λουριώτης δύο καινούργιοι φιλικοί. Ο Ξάνθος, τους καλεί κι' αυτούς. Κάνουν Πάσχα μαζί στο μικρό σπιτάκι του στο Αρναουτκιοϊ ”.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Η ΠΟΛΗ ΟΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΣΗΜΕΡΑ,  ΕΞΑΚΟΛΟΥΘΕΙ ΝΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΟΜΟΡΦΟ ΠΡΟΑΣΤΙΟ ΤΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΗΣ 



Ο Σκουφάς πέθανε στο Μ. Ρεύμα στις 31 Ιουλίου 1819 και ετάφη στην εκκλησία των Παμμ. Ταξιαρχών. Έτσι ανακατεύθηκαν τα οστά ενός ήρωα της ελευθερίας με τα οστά Πατριαρχών, αρχιερέων, ιερέων, ηγεμόνων, πλουσίων πραματευτών, που όλοι αυτοί κατακλύζονταν από τα ίδια αισθήματα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο τρούλος του Ταξιάρχη.


ΣΤΗ ΚΡΕΜΑΛΑ

Τα διατρέξαντα επί Ξάνθου και των συναδέλφων των έγιναν γνωστά. Αυτή η αποκάλυψη προκάλεσε φόβο και τρόμο σε πολλούς Μεγαρευμιώτες και μετά  το 1820 και τα γεγονότα στις παραδουνάβιες χώρες και την συνέχεια την επανάσταση στην Ελλάδα, ανάγκασαν αρκετούς απ' αυτούς να φύγουν στο εξωτερικό. Πολλοί από τους έγκριτους ομογενείς πολλοί κρεμάστηκαν ή φονεύθηκαν είτε μέσα στην πόλη είτε στις επαρχίες όπου εξορίστηκαν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Παλιά καρτποσταλ του Μιχαήλειου (Μέγα Ρεύμα).


Μακρύς ο κατάλογος των κρεμασθέντων στο Μ. Ρεύμα :

 Ο χωρεπίσκοπος Μ. Ρεύματος Θεοδωρουπόλεως Ανθιμος, (τον οποίο ο Οικονόμος ο εξ Οικονόμων, στον επιμνημόσυνο λόγο που εξεφώνησε στον Γρηγόριο τον Ε'. -Απρίλιος 1822- στην Οδησσό, αποκαλεί επιστάτη). Κρεμάστηκε στο πηγάδι του “τσαρσιού”  (της αγοράς) αντίκρυ στον περίβολο της εκκλησίας (συγκεκριμένα απέναντι στο φούρνο του χωριού) μαζί με τους μητροπολίτες Αδριανουπόλεως Δωροθέο Πρώϊο τον Χίου, άλλοτε σχολάρχη της Μεγάλης Σχολής, και τον Τορνόβου Ιωαννίκιον. Όλοι τους κατοικούσαν στο Μ. Ρεύμα, όπως και τόσοι άλλοι αρχιερείς.

Η παράδοση λέγει ότι ο αείμνηστος μητροπολίτης Δέρκων Γρηγόριος, γέροντας του Οικ. Πατριάρχου Γρηγορίου του Στ`, περνούσε με το καΐκι για να πάει στα Θεραπειά (προάστειο στο Βόσπορο). Βλέποντας τους κρεμασμένους συναδέλφους του στο πηγάδι του τσαρσιού του Αρναούτκιοϊ, προαισθάνθηκε το ίδιο τέλος και για τον εαυτό του. Άρχισε λοιπόν από το Μ. Ρεύμα να ψάλλει την νεκρώσιμη ακολουθία. Την τελείωσε ακριβώς στην πόρτα της μητρόπολης όπου τον περίμενε ο δήμιος .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Βοσπορόσκαλα χιονισμένη.





Τα γεγονότα του 1821, οι μεταβολές των συνθηκών της ζωής, η ανάπτυξη των μέσων της συγκοινωνίας, η δημιουργία στο πέραν μιας νέας ομογενούς αριστοκρατικής κοινωνίας και προ πάντων η δημιουργία ελεύθερης Ελλάδας, αποψίλωσαν σιγά σιγά το Μ. Ρεύμα από το πλήθος των ευγενών Φαναριωτών και άλλων εγκρίτων Ελλήνων. Έχασε την παλαιά του αίγλη. Μ' όλα ταύτα ως τον καιρό της ανταλλαγής των πληθυσμών, οπότε και πολλοί εγκατέλειψαν το χωριό από αδικαιολόγητο φόβο, το Μέγα  Ρεύμα διατηρούσε αρκετή αίγλη και σχεδόν ακέραιο το ομογενές στοιχείο, τον Ελληνικό του χαρακτήρα. 

ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΧΟΥΝΤΑ

ΟΙ ΛΟΓΟΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΤΗΣ ΕΓΝΑΤΙΑΣ ΟΔΟΥ

            Η ανάγκη κατασκευής του έργου ήταν κυρίως λόγοι εθνικοί, οι εκβιασμοί της Γιουγκοσλαβίας, ενόψει της λήξεως της Διακρατικής Συμφωνίας για το καθεστώς της «Ελευθέρας Ζώνης» Θεσσαλονίκης τον Ιούνιο του 1974. Ο όγκος των εξαγωγών διεξαγόταν σιδηροδρομικώς μέσω Γιουγκοσλαβίας, η εξάρτηση της ομαλής ροής των Ελληνικών εξαγωγών ήταν απόλυτη, η κυβέρνηση της Γιουγκοσλαβίας ετοιμαζόταν να ζητήσει παράταση του καθεστώτος της «Ελευθέρας Ζώνης» της Θεσσαλονίκης, και για να το πετύχει θα χρησιμοποιούσε σαν εκβιασμό την παρακώλυση των εξαγωγών μας μέσω Γιουγκοσλαβίας.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : "ΕΓΝΑΤΙΑ" οδός ένα στρατηγικό έργο  που ξεκίνησε η Χούντα με Ελληνικά λεφτά, το σταμάτησε η Μεταπολίτευση για να το ολοκληρώσει το Β πακέτο Ντελόρ.

ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑ ΓΙΑ ΕΚΤΕΛΕΣΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

            Για το θέμα αυτό το 1968 έγιναν δύο συσκέψεις, ποιες θα ήταν οι επιπτώσεις αν επέβαλαν τέλη διελεύσεως, οπότε θα καταστρεφόταν η οικονομική ανταγωνιστικότητα των Ελληνικών προϊόντων και η τεχνική καθυστέρηση της μεταφοράς των. Έτσι έπρεπε εγκαίρως να κατασκευαστεί η ΕΓΝΑΤΙΑ οδός για την εξουδετέρωση της απειλής, αλλά και αν δεν χρησιμοποιούσαν τον εκβιασμό οι Γιουγκοσλάβοι η οδός αυτή θα αποτελούσε την εναλλακτική μεταφορική αρτηρία με πολλά πλεονεκτήματα.

            Στο υπουργείο συντονισμού βρέθηκαν δύο μελέτες του  Γραφείου Μελετών «Α Λεγάκη και Σια ΟΕ TECHNECON»

Α Του 1963 με τίτλο:  «Η Νέα Μεταφορική Οδός μέσω Δυτικής Ελλάδος» .

Β Της 24/12/1965 με τίτλο : «Οδική Αρτηρία Θεσσαλονίκης – Κοζάνης – Κόνιτσας – Ηγουμενίτσας».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ένα χαρακτηριστηκό δείγμα της τεραστίας σπατάλης που έγινε αυτή η ενημερωτική πινακίδα. 47 χιλιόμετρα στοίχισαν 190 δις δραχμές, όταν μόνο με 6 δις δραχμές η Χούντα θα έφτιαχνε όλο το έργο.

            Με βάση αυτές τις δύο μελέτες στις 29/10/1968 υπογράφτηκε σύμβαση κατασκευής της ΕΓΝΑΤΙΑΣ οδού του Ελληνικού Δημοσίου και του Αμερικανικού κατασκευαστικού Οίκου «ΜΑΚΝΤΟΝΑΛΝΤ» με τους καλύτερους δυνατούς όρους για το Δημόσιο. Η σύμβαση κυρώθηκε με το υπ αριθμ 75/4-2-69 ΝΔ και τέθηκε σε ισχύ στις 4/4/1969.

            Το συνολικό ανάπτυγμα της «ΕΓΝΑΤΙΑΣ» ανερχόταν σε 804 χιλιόμετρα. 406 ο δυτικός κλάδος Θεσσαλονίκης – Ηγουμενίτσας και 398 χιλιόμετρα ο ανατολικός κλάδος Θεσσαλονίκη Τουρκική μεθόριος.

            Με την σύμβαση προβλεπόταν ο ανατολικός κλάδος να είναι έτοιμος τον Οκτώβριο του 1973 ο δε ανατολικός κλάδος να παραδοθεί την Απρίλιο του 1974. Έτσι η ΕΓΝΑΤΙΑ  θα λειτουργούσε με την λήξη της συμφωνίας της «Ελευθέρας Ζώνης της Θεσσαλονίκης » τον Ιούνιο του 1974.

            Η δαπάνη κατασκευής του έργου εκτιμήθηκε στα 4.500.000.000 δραχμές και προβλεπόταν απόσβεσή της σε 2,5 χρόνια από την αποπεράτωση του δυτικού τομέα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τεράστιο έργο και για τα σημερινά δεδομένα, φανταστείτε τι έργο ήταν για την δεκαετία του 70.

ΒΕΛΤΙΩΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ

            Στα μέσα 1969 κρίθηκε από τους τεχνικούς του Αρχηγείου  των ΕΔ ότι έπρεπε να βελτιωθεί η χάραξη της οδού, που προέβλεπε η αρχική μελέτη με μετατόπιση της νοτιότερα κατά το τμήμα Κοζάνης-Ηγουμενίτσας οι λόγοι ήταν κυρίως οικονομικοί και Εθνικής Αμύνης, συντόμευε δε το μήκος κατά 100 χιλιόμετρα.

            Αυτή όμως η τροποποίηση ανέτρεψε το χρονοδιάγραμμα κατασκευής του έργου και άρχισε μια χρονοβόρα διένεξη με τον οίκο «ΜΑΚΝΤΟΝΑΛΝΤ» και με τους Έλληνες μελετητές κοινοπραξία ΥΔΡΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ – ΕΥΠΑΛΙΝΟΥ . Μπροστά σ αυτό το ζήτημα η Κυβέρνηση υιοθέτησε την πρόταση  του Ειδικού Γνωμοδοτικού Οργάνου για να προσφύγει στο Διαιτητικό Δικαστήριο και να κατασκευαστεί το έργο αζημίως για το Δημόσιο από άλλη αξιόπιστη ελληνική κατασκευαστική εταιρεία.

            Έτσι ανατέθηκε αζημίως σε μια Κοινοπραξία 28 ελληνικών τεχνικών εταιρειών που αποτελούσαν το 80% του κατασκευαστικού δυναμικού της χώρας. Η Κοινοπραξία ανέλαβε όλες τις υποχρεώσεις του αρχικού Αναδόχου, ο οποίος μέχρι τότε είχε κατασκευάσει 70 χιλιόμετρα στο τμήμα Κλειδιού – Κουτούρας και Στρυμόνος – Ν Περάμου.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ως Ε90 Διεθνής Οδική Αρτηρία στην Υποεπιτροπή Μεταφορών της Οικονομικής Επιτροπής του ΟΗΕ, την ένταξη έκανε η Κυβέρνηση των Συνταγματαρχών.

            Η νέα σύμβαση κυρώθηκε με το υπ αριθμ 1372.73 ΝΔ και η κοινοπραξία ανέλαβε :

1.      Ολοκλήρωση της μελέτης με παρακαμπτηρίους και το μήκος μειωνόταν από 804 χιλιόμετρα σε 704 χιλιόμετρα.

2.      Τα βασικά χαρακτηριστηκά (εύρος, αριθμός λωρίδων, κλίσεις , ακτίνες καμπυλότητας κλπ) να είναι αυτοκινητοδρόμου πρώτης κατηγορίας.

Α. Από Θεσσαλονίκη μέχρι Βέροια εύρος 21 μ  με 6 λουρίδες.

Β. Από Βέροια μέχρι Ηγουμενίτσα εύρος 17, με 4 λουρίδες

Οι κλίσεις 5% αντί 7% της αρχικής σύμβασης, οι ελάχιστες ακτίνες καμπυλότητας να είναι 175 μ αντί 100 της αρχικής.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Από δημοσίευμα 12/6/2010  "Κλειστή λόγω των πρόσφατων πλημμυρών και μάλιστα επ’ αόριστον θα είναι η Εγνατία Οδός σε μήκος 37 χιλιομέτρων από τα Γιάννενα μέχρι το Νεοχώρι Θεσπρωτίας!" .....Στο ακριβοπληρωμένο έργο υπάρχουν κακοτεχνίες ........

3.      Η συνολική υπολογιζόμενη δαπάνη του έργου 6.000.000.000 δραχμές επί πιστώσεις του ΠΔΕ, σε περίπτωση ανεπάρκειας των πόρων του ΠΔΕ η Κοινοπραξία θα ανελάμβανε να συμπληρώσει με δανειοδότηση σε δραχμές.

4.      Να παραδοθεί το έργο στις 31/12/1976.

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η Υποεπιτροπή Μεταφορών της Οικονομικής Επιτροπής του ΟΗΕ είχε εγκρίνει την ένταξη της ΕΓΝΑΤΙΑΣ  στην διεθνή  οδική αρτηρία Ε90 που διευκόλυνε την χρηματοδότηση από Διεθνείς Οργανισμούς Αναπτύξεως.

      Τα ΣΕ το 1973 απέρριψε προσφυγή του μελετητή για αναστολή του έργου (ΣΕ 287/93) με το σκεπτικό: " τυχόν αναστολή εκτελέσεως του έργου, ως τοιούτου υψίστης εθνικής σημασίας, συνεπάγεται πλην των ανυπολογίστων δια την οικονομίαν της χώρας υλικών ζημιών και ανυπολόγιστον εθνικήν ζημίαν".

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : "ΧΤΙΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΝΕΑ ΕΛΛΑΔΑ" με καμάρι ο λαός έβλεπε κάθε μέρα τεράστια έργα, που η Μεταπολίτευση μπόρεσε κάποια να πραγματοποιήσει με απίστευτες καθυστερήσεις και αστρονομικό κόστος.

ΔΙΑΚΟΠΗ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ

            Η μεταπολίτευση διέκοψε αμέσως την εκτέλεση του έργου και κατήργησε το κυρωτικό ΝΔ 1372/73, διέλυσε την κοινοπραξία και παρέπεμψε το θέμα στην Δικαιοσύνη. Ανίχνευσε για ύπαρξη ατασθαλιών και στόχο είχε να ασκήσει διώξεις σε όλους τους εμπλεκόμενους στο έργο, η έρευνα ήταν μακροχρόνια (πέντε χρόνια) και εξονυχιστική (άρχισε την άνοιξη του 1975 και τελείωσε το φθινόπωρο του 1979).

            Το αποτέλεσμα ήταν πανηγυρικά ΑΘΩΩΤΙΚΟ από το Συμβούλιο Εφετών, παρά τις «άνωθεν» προσπάθειες να παραπεμφθεί η υπόθεση στο ακροατήριο.

            Το αστείο της υπόθεσης ότι η έρευνα κατέληξε σε ΕΠΑΙΝΕΤΙΚΑ σχόλια για την «χρήση και διαχείριση του δημοσίου χρήματος» από τους παράγοντες του Απριλιανού καθεστώτος.

            Το σημαντικότερο όμως έγκλημα που έγινε σ αυτή την υπόθεση ήταν η διακοπή του έργου με τεράστιες ζημιές για το Ελληνικό κράτος και τον Ελληνικό λαό (μήπως θα έπρεπε να οδηγηθούν σε δίκη οι υπεύθυνοι αυτής της ζημιάς;).

Η Γιουγκοσλαβία μέσα σ αυτό το μεταπολιτευτικό αλαλούμ και ιδιαίτερα οι Σκοπιανοί αποθρασύνθηκαν και εκβίαζαν με στόχο τις Ελληνικές εξαγωγές προς Μεσευρώπη, και για να αντιμετωπιστεί αυτή η κατάσταση η εξαγωγή διοχετεύτηκε μέσω Βουλγαρίας με αποτέλεσμα την άνοδο του κόστους μεταφοράς και την μείωση της ανταγωνιστικότητας.  

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μετά την μεταπολίτευση άνθρωποι που έτρεχαν με το "πουλί" άρχισαν να τρέχουν με τον "ήλιο".

Η ΖΗΜΙΑ

1.      Από την 1/1/1977 που θα απεδίδετο η ΕΓΝΑΤΙΑ  μέχρι  31/12/1990 το Ελληνικό δημόσιο ζημιώθηκε 147.000.000.000 δραχμές (σε σταθερές τιμές 1962) με τρέχουσες τιμές του 1992 η ζημιά ανέρχεται σε 1.000.000.000.000 δραχμές, αυτό αναφέρεται στην  Αιτιολογική Έκθεση στο Σχέδιο ΝΔ «περί διαλύσεως της δευτέρας των δια του ΝΔ 1374/73 κυρωθεισών συμβάσεων και ετέρων τινών διατάξεων».

2.      Υλικές ζημιές λόγω ανόδου του κόστους κατασκευής.

Α Ανά χιλιόμετρο προέβλεπε το 1972 μέσο κόστος κατασκευής 8.500.000 δραχμές δηλαδή συνολική δαπάνη 6.000.000.000 δραχμές. Το 1974 η τιμή κατασκευή έφτασε 25.600.000 δραχμές ανά χιλιόμετρο δηλαδή συνολική δαπάνη 18.000.000.000 δραχμές και αυτό μόνο σε δύο χρόνια.

3.      Το «Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕ Ελλάδος» τεύχη 4^ης και 11^ης Ιανουαρίου 1993 «……….Τα έργα, τα οποία φαίνεται να έχουν υψηλή προτεραιότητα και που η ένταξή τους στο πρόγραμμα (Β πακέτο Ντελόρ) πρέπει να εξεταστεί με ιδιαίτερη προσοχή  είναι: 1^ον Η ολοκλήρωση της μελέτης κατασκευής της ΕΓΝΑΤΙΑΣ οδού από Ηγουμενίτσας ως τα Τουρκικά σύνορα…..»  Δηλαδή αντιλήφτηκαν 18 ολόκληρα χρόνια μετά αυτό που είχαν βάλει μπροστά από το 1968 οι συνταγματάρχες και μάλιστα με λεφτά Ελληνικά και όχι του πακέτου Ντελόρ!!!!!

4.      Ενώ όλο το έργο στοίχιζε 6.000.000.000  με τις συμβάσεις της Χούντας και θα λειτουργούσε από το έτος 1977 τελικά στοίχισε μεταξύ 350.000.000.000 δραχμές και 1.400.000.000.000 δραχμές με κόστος δηλαδή ανά χιλιόμετρο 500.000.000 με 2.000.000.000 δραχμές

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η μεταπολίτευση γέμισε την ΕΓΝΑΤΙΑ οδό με διόδια, η φορολόγηση του κάθε ακριβοπληρωμένου από τον Έλληνα χιλιομέτρου συνεχίζεται χωρίς έλεος.

ΤΑ ΨΕΜΑΤΑ

            Στο περιοδικό της εταιρείας ΤΟΥΟΤΑ (Άνοιξη 2002) γράφτηκε αφιέρωμα για την ΕΓΝΑΤΙΑ ΟΔΟ  και στην σελίδα 39 αναφέρετε «Η κατασκευή της οδού ξεκίνησε ουσιαστικά το 1994 , καθώς ολοκληρωμένα ήταν μόνον 25 χιλιόμετρα αυτοκινητόδρο μου».

            Ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ύστερα από 20 χρόνια περίπου τον Απρίλιο του 1994 σαν Πρόεδρος της Δημοκρατίας δήλωσε υποκριτικότατα σε δημοσίευμα υπό τον τίτλο « Ο κ Καραμανλής δίδει προτεραιότητα εις την ΕΓΝΑΤΙΑΝ οδόν»  ότι: «…..θεωρεί την κατασκευή της ΕΓΝΑΤΙΑΣ ….. ως έργο «εθνικής προτεραιότητας» με ρυθμό προχωρεί η κατασκευή της και θα προχωρήσει γρηγορότερα…» (ΕΣΤΙΑ 12/4/1994.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : ΕΓΝΑΤΙΑ οδός έπρεπε να είναι έτοιμη την 1/1/1977, η μεταπολιτευτική πολιτική ηγεσία πραγματοποίησε δεκάδες εγκαίνια της τμηματικής παράδοσης του έργου, και να ήταν μόνο οι προεκλογικές φιέστες........Έτσι, μάθαμε πρόσφατα την Εγνατία των κακοτεχνιών, των υποχωρήσεων του οδοστρώματος, και τέλος της πλημμύρας του ενός μέτρου! Μάθαμε την Εγνατία που από Ηγουμενίτσα μέχρι Βέροια δεν έχει ούτε πρατήριο. Μάθαμε την Εγνατία ξέφραγο αμπέλι......

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-          ΕΣΤΙΑ 12/4/199

-          Προσφυγή ΣΕ 287/93

-          75/4-2-69 ΝΔ

-          1372/73 ΝΔ

-  «Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕ Ελλάδος» τεύχη 4^ης και 11^ηςΙανουαρίου 1993

-          Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ  του Ν Ι Μακαρέζου εκδόσεις ΠΕΛΑΣΓΟΣ

ΚΑΤΑΔΡΟΜΙΚΗ ΕΠΙΧΕΊΡΗΣΗ ΤΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΟΥ ΔΑΦΝΟΜΗΛΗ ΚΑΤΑ ΤΩΝ ΒΟΥΛΓΑΡΩΝ

Ο Βούλγαρο βυζαντινός πόλεμος κράτησε τριάντα δύο χρόνια άρχισε το 986 και τελείωσε το 1017, οι βασικοί αντίπαλοι ήταν ο Βασίλειος Β ο βουλγαροκτόνος και ο Τσάρος Σαμουήλ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τσάρος Σαμουήλ, με καθαρά βυζαντινή αμφίεση.

            Τον Σαμουήλ διαδέχθηκε ο γιός του Γαβριήλ, ο οποίος προσπάθησε να συνθηκολογήσει με τον αυτοκράτορα, αλλά δολοφονήθηκε από τον εξάδελφο του Ιωάννη Βλαδισλάβο μαζί με την γυναίκα του στο Πετρίσκον, το 1016.

Ο τελευταίος άρχισε ειρηνευτικές συνομιλίες, με κύριο στόχο του να αναδιοργανώσει τα κατάλοιπα του βουλγαρικού στρατού. Όμως ο ακαταπόνητος Βασίλειος Β δεν πίστεψε τις ψεύτικες υποσχέσεις του βολιάδου και συνέχισε να κατακτά την μία πόλη μετά την άλλη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η επεκτατική διείσδηση του Σαμουήλ από 986 έως 1014 οπότε και κατεστρέφεται ο στρατός του στο Κλειδί. Οι  Βούλγαροι την ονομάζουν "Η ΠΡΩΤΗ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΙΑ". Η σύγκριση των δύο χαρτών (αλλά και όσων άλλων κυκλοφορούν) έχουν σοβαρές διαφορές ως προς την  εδαφική προσεγγίση .

Κατέκτησε τα Βιτώλια (Μοναστήριον), το Πρίλαπο, το Στυπείον, το Μελενίκο τα Μογλενά και τα Βοδενά (Έδεσσα) πού είχαν ανακαταλάβει οι Βούλγαροι.

Κατά την διάρκεια άλλης εκστρατείας ο βολιάς Ιβάτζης παγίδευσε απόσπασμα του αυτοκρατορικού στρατού και το κατέσφαξε μαζί με τούς αρχηγούς του στρατηγό  Γεώργιο Γονιτζιάτη και πρωτοσπαθάριο Ορέστη.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Βασίλειος Β (976-1025).

Το 1017 οι μάχες συνεχίζονται ακατάπαυστα. Η καθοριστική μάχη δόθηκε το 1017 σε ένα φαράγγι κοντά στην Σέτενα το περιστατικό μας το περιγράφει   ο Σκυλίτζης: Ο Βασίλειος ο Β έστειλε τα τάγματα των σχολών της Δύσης και της Θεσσαλονίκης με στρατηγό τον Κωνσταντίνο Διογένη. Σε μία ενέδρα του Βλαδισλάβου, παγιδεύται η εμπροσθοφυλακή του ελληνικού στρατού υπό τον στρατηγό Κωνσταντίνο Διογένη. Ο Βασίλειος πού ακολουθούσε, και ο οποίος ήταν γύρω στα εξήντα τότε, πήδηξε στο άλογό του, αναφώνησε "Όστις πολεμιστής, ακολουθείτω μοι", και χωρίς να κοιτάξει πίσω του, κάλπασε προς τα εμπρός.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Βουλγαρικά εθνικιστικά γραμματόσημα από νίκες του Σαμουήλ  αυτά τα γραμματόσημα κυκλοφόρησαν στην περίοδο που υπήρχε κομμουνισμός το 1970 (οι Βούλγαροι κομμουνιστές στα γραμματόσημά τους αλλά και στα σχολικά τους βιβλία δεν ήταν καθόλου διεθνιστές, ο εθνικισμός τους συναγωνίζετο επάξια τον εθνικισμό των καπιταλιστικών κρατών).

Ο Διογένης διασώθηκε, οι Βούλγαροι διασκορπίστηκαν και όλες οι αποσκευές του Βούλγαρου Τσάρου και του στρατηγού του Κράκρα περιήλθαν στα χέρια του αυτοκρατορικού στρατεύματος. Τέτοιος ήταν ο πανικός των Βουλγάρων που ο χρονικογράφος καταγράφει τις κραυγές τους που ήταν «Βεζήτε ! Βεζήτε! Τζαίζαρ» (φύγετε ο Καίσαρας) πολλοί σκοτώθηκαν, ενώ αιχμαλωτίστηκαν διακόσιοι πάνοπλοι ιππείς μεταξύ των οποίων και ο ανιψιός του Ιωάννη τον οποίο τύφλωσαν, μετά την μάχη αυτή ο Βασίλειος μετά από την ενίσχυση της άμυνας των Βοδενών επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη στις 9/1/1018 .

Παρά την καταστροφή   Ο Βλαδισλάβος  κατάφερε να συγκεντρώσει μια δύναμη και να πολιορκήσει το Δυράχιο του οποίου την άμυνα είχε αναλάβει ο Νικήτας ο Πηγωνίτης, εκεί δολοφονήθηκε από ένα αφοσιωμένο Βούλγαρο  στρατιώτη του Ρωμανού.

Αμέσως μετά ο Βασίλειος μπήκε θριαμβευτικά στην Αχρίδα, με την κατάκτηση της οποίας τελείωσε ο πόλεμος πού είχε αρχίσει το 986 και διήρκεσε 32 ολόκληρα χρόνια. Τα κάστρα παραδίδονταν στον βασιλιά, το ένα μετά το άλλο. Ο μόνος πού συνέχιζε πεισματικά να μάχεται ήταν ο Ιβάτζης και ο Νικουλιτσάς.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Βασίλειος Β' ο Βουλγαροκτόνος
διάδημα και ρομφαία, από Ψαλτήρι, αρχές 11ου αι., Βενετία, Biblioteca Nationale Marciana.

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΒΟΥΛΓΑΡΙΚΗΣ ΕΞΕΓΕΡΣΗΣ

Και πάλι ο Σκυλίτζης μας αναφέρει αναλυτικά την περιπετειώδη σύλληψη του βογιάρου Ιβάτζη.

Ο Ιβάτζης ήταν οχυρωμένος στο απάτητο κάστρο του Βροχωτού που υπήρχε ένα βασιλικό κτήμα των Τσάρων. Αυτό το κάστρο του Βροχωτού που είναι ακριβώς δεν γνωρίζουμε, υποθέσεις υπάρχουν ότι είναι νότια της Πρέσπας στο χωριό Βέτζα πάνω από την κοιλάδα Ντεβόλ σε μια απόσταση 8,5 ώρες από την Καστοριά και τρεις ώρες από την Κορυτσά, εκεί υπάρχει σήμερα μια τοποθεσία με το όνομα Προύνιτσα, οι περιγραφές που υπάρχουν ανταποκρίνονται με αυτή την τοποθεσία .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Μονή Αγ. Λεοντίου: Οι τυφλωμένοι Βούλγαροι στρατιώτες.

Ο βολιάς Ιβάτζης πια φλέρταρε με την ιδέα να γίνει ο νέος Τσάρος των Βουλγάρων και να ξαναξεκινήσει την χαμένη επανάσταση του Σαμουήλ, ο σκληροτράχηλος αυτός πολεμιστής ήταν πολύ θεοσεβούμενος και τον δεκαπενταύγουστο αποφάσισε να γιορτάσει με εξαιρετική πολυτέλεια με όλους τους συγγενείς του που φιλοξενούσε στο παλάτι του.

Ξημερώματα παρουσιάστηκε  μόνος με δύο συντρόφους, ο Κατεπάνω Ευστάθιος Δαφνομήλης κατέφθασε, προφασιζόμενος να μιλήσει με τον Ιβάτζη. «Πείτε στον Ιβάτζη πως ο πατρίκιος Ευστάθιος Δαφνομήλης στρατηγός της Αχρίδας ήλθε να πανηγυρίσει μαζί του».  Οι Βούλγαροι όταν είδαν τον Έλληνα στρατηγό μόνο του, φυσικά δεν ανησύχησαν και τον δέχτηκαν περίεργοι για τούς σκοπούς της επισκέψεως του, πόσες υπόνοιες δεν πέρασαν από το μυαλό του βόλια Ιβάτζη για ενδεχόμενη αποσκίρτηση του Δαφνομήλη από τον Βυζαντινό Αυτοκράτορα και ενδεχομένως σε μια πιθανή συνεργασία τους κατά του Βασιλείου Β .

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Βουλγαρικό μνημείο του Σαμουήλ (Οι Βούλγαροι τον λένε ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ ΣΑΜΟΥΗΛ) και του στρατού του.

Μετά από το δείπνο, ο Δαφνομήλης εζήτησε κατ' ιδίαν συνδιάλεξιν με τον Ιβάτζην. Αφού απομακρύνθηκαν σε γειτονικό άλσος, ο πελώριος Έλληνας στρατηγός, τον ακινητοποίησε και με την βοήθεια των συντρόφων του πού ήταν κρυμμένοι, των τύφλωσαν. Σε αυτή την άθλια κατάσταση τον έφεραν μπροστά από τούς Βούλγαρους στρατιώτες τον αρχηγό τους. Αυτοί, πολλοί από τους οποίους ήταν συγγενείς του θέλησαν να σκοτώσουν τον στρατηγό, αυτός με βροντερή φωνή τούς έπεισε ότι κάθε προσπάθεια ήταν μάταιη, γιατί σε λίγο κατέφθανε ο αυτοκράτορας. Και τέλος πάντων το μόνο που πια περίμεναν θα ήταν μια αντεκδίκηση  η οποία μετά την επέμβαση του Βασίλειου θα γύριζε σε ένα λουτρό αίματος και για τους ίδιους. Από τους λόγους του Δαφνομήλη πείστηκαν και με τον τυφλό Ιβάτζη αποχώρησαν για το Αυτοκρατορικό στρατόπεδο, μετά το τέλος του Ιβάτζη, ο Νικουλίτσας και οι σύντροφοί του, όσοι έμειναν σε λίγες ημέρες παραδόθηκαν, ο Ιβάτζης και Νικουλίτσας αλυσοδεμένοι φυλακίστηκαν στην Θεσσαλονίκη   Αυτό ήταν το τέλος και της τελευταίας εστίας αντίστασης των Βουλγάρων.

Ας δούμε όμως πως το περιγράφει το γεγονός ο Σκυλίτζης:

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τέλος Ιουλίου 1014, στη μάχη του Κλειδίου, ο Βασίλειος οδηγεί τα βυζαντινά στρατεύματα σε θρίαμβο κατανικώντας το Βούλγαρο Σαμουήλ.

"............τὰ τοῦ πράγματος τῷ τῆς Ἀχρίδος ἄρχοντι Εὐσταθίῳ τῷ Δαφνομήλῃ,μέλει βασιλεῖ Ἰβάτζη καθαίρεσις.δῆτα ἐπιτήδειον εὑρηκώς, καὶ δυσὶ θεράπουσι τῶν πιστικωτάτων κοινολογησάμενος καὶ τὸ βούλευμα φανερώσας, ἐγχειρεῖ τῇ πράξει. δημοτελὴς ἤγετο ἑορτὴ τῷἸβάτζῃ, κοίμησις πανάγνουθεομήτορος. ἡμέραν εἰώθει συγκαλεῖν εἰς εὐωχίαν οὐ τοὺς ἀγρογείτονας μόνον καὶ ἀγχιτέρμονας, πορρωτάτωπολλούς. ἄπεισιγοῦν Εὐστάθιος αὐτόκλητος εἰς τὴν ἑορτήν, καὶ τοῖς φυλάττουσιν ἐντυχὼν τὰς διόδους ἀπαγγέλλειν ἐκέλευεν, ὅστις εἴη, καὶ ὅτι πάρεστι τῷ ἄρχοντι συνευφρανθησόμενος.

ἀπαγγειλάντων θαύματι Ἰβάτζης ἐτίθει, εἰ δυσμενὴς ἄνθρωπος αὐθαίρετος ἥκει καὶ χερσὶν ἑαυτὸν ἐκδίδωσι πολεμίαις. ὅμως ἀφικέσθαι κελεύει, καὶ ἐλθόντα ἐδέξατό τε περιχαρῶς καὶ ἠσπάσατο. ἄρτι δὲ τελεσθέντος τοῦ ἑωθινοῦ ὕμνου, καὶ πάντων τῶν συνειλεγμένων ἰδίας διασκεδασθέντων καταγωγάς, Εὐστάθιος πρόσεισι τῷ Ἰβάτζῃ καὶ ἀξιοῖ τοὺς ἄλλους πρὸς μικρὸν ἐκστῆναι ὡς τάχα μέλλων αὐτὸς διαλέξασθαι κατ' ἰδίαν περί τινος ἀναγκαιο τά του λυσιτελοῦντος αὐτῷ.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Αυτοκρατορικός στρατός επιτίθεται στους Βουλγάρους από το χρονικό του Σκυλίτζη .

δόλον ἀπάτην κατανοήσας, ἀλλὰ τῷ ὄντι ὑπολαβών, ὡς βούλεται καὶ αὐτὸς εἷς γενέσθαι τῶν συνιστώντων αὐτῷ τὴν ἀποστασίαν, τοὺς θεράποντας μικρὸν ἀποστῆναι κελεύσας, τῆς χειρὸς ἐκείνου λαβόμενος ἔν τινι παραδείσῳ εἰσάγει συνηρεφεῖ δένδροις καὶ κοιλότητα ἔχοντι, ὡς μηδὲ φωνὴν ἐξηχεῖσθαι δύνασθαι συνδενδρίαν.

οὗ ἐντὸς Εὐστάθιος μεμονωμένου λαβόμενος τοῦ Ἰβάτζη, εἰς γῆν τε αὐτὸν εὐθὺς καταβάλλει καὶ τὸ γόνυ προσερείσας τῷ στήθει (ἦν γὰρ κατὰ χεῖρα γενναῖος) τοῦτον κατῆγχε, καὶ τοῖς δυσὶν ὑπηρέταις ἐνεκελεύετο βοηθεῖν τὴν ταχίστην. οἱ δε ,καθάπερ συντεθειμένον ἦν, ἱστάμενοι καὶ καραδοκοῦντες τὸ μέλλον, ὡς ἤκουσαν τῆς φωνῆς τοῦ κυρίου, ἔδραμόν τε εὐθέως καὶ τὸν Ἰβάτζην περισχόντες καὶ τῷ χιτῶνι ἀποφράξαντες αὐτοῦ τὸ στόμα, ὡς μὴ βοήσας περιστήσῃ πλῆθος αὐτοῖς καὶ ἄπρακτον ἀποτελέσῃ τὸ ἔργον, ἀποτυφλοῦσι, τυφλωθέντα δὲ ἐκβάλλουσι τοῦ παραδείσου εἰς τὴν αὐλήν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :  Το κάστρο του Τσάρου Σαμουήλ στην Οχρίδα, σήμερα οι Σκοπιανοί τιμούν εξ ίσου με τους Βουλγάρους τον Σαμουήλ.

αὐτοὶ δὲ εἴς τι ὑπερῷον οἴκημα ὑψηλὸν ἀναδραμόντες καὶ τὰ ξίφη ἑλκύσαντες ἐξεδέχοντο τοὺς μέλλοντας προσιέναι. γνωσθέντος δὲ τοῦ δράματος συνέρρει πλῆθος ἀμύθητον. οἱ μὲν γὰρ ξίφη κατέχοντες ἐν χερσίν, οἱ δὲ δόρατα, οἱ δὲ τόξα, οἱ δὲ λίθους, οἱ δὲ ξύλα, οἱ δὲ δαλοὺς καιομένους, ἄλλοι δὲ ὕλην εὔπρηστον, ἔθεον βοηδρομοῦντες καὶ κεκραγότες· ‘σφαττέσθωσαν, και έσθωσαν, μεληδὸν κατατεμνέσθωσαν, λίθοις καταχωννύσθωσαν οἱ παλαμναῖοι καὶ ἀλιτήριοι· μή τις φειδὼ γενέσθω τῶν ἀλαστόρων.’ συνδρομὴν θεασάμενος Εὐστάθιος σωτηρίας παρεκάλει τέως τοὺς ἀμφ' αὐτὸν ἄνδρας ἀγαθοὺς γενέσθαι καὶ μὴ μαλακισθῆναι, μηδ' ἑαυτοὺς προδοῦναι καὶ εἰς ἐξουσίαν πεσεῖν τῶν ἐπιζητούντων τὴν αὐτῶν ἀπώλειαν καὶ παρ' ἐκείνων τὴν σωτηρίαν ἐκδέχεσθαι, οἰκτρὸν ἐπώδυνον.

τινος θυρίδος προκύψας καὶ τῇ χειρὶ κατασιγάσας τὸν ὄχλον τοι ῶν δε λόγων ἀπήρξατο· ‘ὅτι συνειλεγμένοι, οὐδεμία προαπέκειτό μοι ἀπέχθεια πρὸς τὸν ὑμέτερον δυνάστην, καὶ ὑμεῖς αὐτοὶ πάντως ἐρεῖτε, ὡς Βούλγαρος μὲν αὐτός, Ῥωμαῖος δ' ἐγώ, καὶ Ῥωμαῖος οὐ τῶν ἐπὶ Θρᾴκης καὶ Μακεδονίας οἰκούντων, ἀλλ' ἐκ τῆς Μικρᾶς Ἀσίας,ἥτις ὅσον ἀπέχει ὑμῶν, ἴσασιν οἱ γινώσκοντες. ὅτι δὲ καὶ αὐτὸς τῷ τοιούτῳ ἐπεχείρησα ἔργῳ οὐκ εἰκῇ καὶ μάτην, ἀλλά τίς με κατήπειξεν ἀνάγκη, λογιεῖσθε οἱ φρονιμώτεροι. οὐ γὰρ ἂν οὕτω μανιωδῶς εἰς προὖπτον ἐμαυτὸν ἐνέρριψα κίνδυνον καὶ τῆς ἐμαυτοῦ ζωῆς κατεφρόνησα, τις ἄλλη αἰτία βιασαμένη με πρᾶξιν ἴστε οὖν, γενόμενον ἔργον πρόσταγμα ἐστίν, πειθαρχῶν ἐγὼ ὡς ὄργανον διηκόνησα. καὶ νῦν, εἰ βούλεσθέ με διαχειρίσασθαι, ἰδοὺ ὑφ'ὑμῶν ἐγὼ περιειλημμένος. πλὴν οὐκ εὐκόλως, οὐδὲ ῥᾳδίως ἀποθανοῦμαι, οὐδὲ  καταθεὶς τὰ ὅπλα ἐμαυτὸν παραδώσω ὑμῖν ὡς βούλεσθε χρήσασθαι, ἀλλ' ἀγωνιοῦμαι περὶ τῆς οἰκείας ζωῆς καὶ μέχρι θανάτου ἀμυνοῦμαι τοὺς ἐπιόντας ἅμα τοῖς σὺν ἐμοί. εἰ δὲ καὶ θανούμεθα, ὅπερ ἀνάγκη[Bas2+Const8.42.79] παθεῖν τοὺς ὑπὸ πλειόνων περιστοιχηθέντας, εὐδαίμονα καὶ μακάριοντὸν θάνατον λογιζόμεθα, ἔχοντες καὶ τὸν μέλλοντα τὸ ἡμέτερον ἐκζητῆσαι καὶ ἐκδικῆσαι αἷμα, πρὸς ὃν βουλεύσασθε, εἰ δυνατὸν ἄχρι πολλοῦ ἀνθίστασθαι.’ τούτων ἀκούσαντες οἱ συνειλεγμένοι τῶν λόγων, καὶ τῷ ἐκ βασιλέως δέει καταπλαγέντες, κατὰ μικρὸν ὑπορρέοντες ἄλλος ἀλλαχῇ διεσκεδάσθησαν, οἱ γηραιότεροι δὲ καὶ φρονιμώτεροι καὶ τὸν βασιλέα ὑπετάγησαν.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Κράνος στρατιώτη του Σαμουήλ με τον Μεκεδονικό ήλιο .

 Εὐστάθιος πολλὴν ἄδειαν Ἰβάτζην εἰληφὼς τῷ βασιλεῖ διεκόμισεν. ὃν οὗτος ἀποδεξάμενος τῆς ἀνδραγαθίας στρατηγόν τε εὐθὺς προὐβάλλετο Δυρραχίου καὶ τὴν ἅπασαν κινητὴν ὕπαρξιν ἐδωρήσατο τοῦ Ἰβάτζη.

τοῦτον δὲ παρέδωκε φυλακῇ.[Bas2+Const8.43]

 Τότε Νικολιτζᾶς, ληφθεὶς πολλάκις ἀφεθείς, τισιν ὄρεσι κρυπτόμενος, ὡς ἐπέμφθη δύναμις κατ' αὐτοῦ καὶ τῶν οἱ συνόντων οἱ μὲν προσεχώρησαν ἐθελοντί, οἱ δὲ καὶ ἡλίσκοντο, αὐτόμολος κάτεισιν εἰς τὸ στρατόπεδον καὶ τῇ χειρὶ κρούσας τὴν θύραν προσήγγειλεν ἑαυτόν, ὅστις εἴη, καὶ ὅτι παραδίδωσιν ἑκουσίως τὸ σῶμα τῷ βασιλεῖ. ἰδεῖν ἠνέσχετο, Θεσσαλονίκην......"

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στα Σκόπια τον Σαμουήλ τον εμφανίζουν και έτσι..........

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

-          ΣΤΟΝ ΚΑΙΡΟ ΤΟΥ ΒΟΥΛΓΑΡΟΚΤΟΝΟΥ της Πηνελόπη Δέλτα εκδόσεις ΤΑ ΝΕΑ

-          ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΩΝ  τόμος 7^ος εκδόσεις ΔΟΜΗ

-          Η ΣΥΝΟΨΗ ΙΣΤΟΡΙΩΝ ΤΟΥ ΙΩΑΝΝΟΥ ΣΚΥΛΙΤΖΗ

ΜΑΣ ΕΜΑΘΑΝ ΝΑ ΧΕΖΟΥΜΕ

Από τον aiolos

Μέχρι το τέλος σχεδόν του 1970 η λογική που επικρατούσε στην Ελλάδα στα θέματα της ατομικής υγιεινής εκφραζόντουσαν από την πιο κάτω πραγματικότητα:

 

Η μεγαλοαστική τάξη αλλά και ο πληθυσμός που ζούσε στο κέντρο των μεγάλων αστικών συγκροτημάτων, κυρίως στις πολυκατοικίες η ατομική υγιεινή ήταν παρόμοια με αυτή των Δυτικο-Ευρωπαίων και των Βορειοαμερικάνων, διέθεταν δηλαδή τουαλέτα που μέσα υπήρχε νερό για τον ατομικό καθαρισμό, μπανιέρα, λεκάνη, νιπτήρας, καθρέπτης με ντουλαπάκι για να τοποθετούνται τα ξυριστικά η τσατσάρα και το βουρτσάκι των δοντιών, χαρτί υγείας και πετσέτες. Αυτός ο πληθυσμός ήταν πολύ μικρό μέρος του Ελληνικού πληθυσμού με δυσκολία έφτανε διψήφιο ποσοστιαίο νούμερο.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Η πλειοψηφία των αγροτών ξυριζόντουσαν σαν άνθρωποι όποτε πήγαιναν στον μπαρμπέρη και όποτε παντευόντουσαν, το ξύρισμα του γαμπρού.

Η αστική εργατική τάξη συνήθως είχε μονώροφες κατοικίες, οι τουαλέτα στις κατοικίες αυτές ήταν συνήθως έξω από το κύριο κτίσμα στην άκρη του οικοπέδου ,στεγασμένο, σε πολλές περιπτώσεις δίπλα ακριβώς υπήρχε και ένα μικρό κουζινάκι για την παρασκευή φαγητού με γκαζιέρα. Η τουαλέτα ήταν μικρής έκτασης περίπου ένα μέτρο επί ένα είχε τούρκικη τουαλέτα και δεξιά υπήρχε ένα καρφί στο οποίο έκοβαν τετράγωνα χαρτιά από εφημερίδες που χρησίμευαν για τον καθαρισμό μετά την εκκένωση, περιττό να πούμε ότι για πλύσιμο μετά την αφόδευση ούτε λόγος έτσι το λευκό σώβρακο, μετά το σαββατοβραδινό μπάνιο στην σκάφη, τις περισσότερες φορές το λευκό σώβρακο ήταν γεμάτο από τυπογραφικό μελάνι.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σε αυτή την φωτογραφία όσο και αν ψάξεις δεν θα βρεις πουθενά σωλήνες που να παραπέμπουν σε τουαλέτα εντός του σπτιού, φυσικά ούτε εκτός του σπιτιού υπήρχε τουαλέτα .

Στις εργατικές κατοικίες ομαδικής διαβίωσης (προσφυγικά και λοιπά οικήματα) υπήρχε κοινή τουαλέτα και κοινό πλυσταριό για τα ρούχα με κτιστές σκάφες . Εδώ η προσωπική υγιεινή ήταν ακόμα χειρότερη ιδιαίτερα στις πρωινές ώρες που όλοι ήθελαν να κάνουν χρήση της τουαλέτας για να προλάβουν να πάνε στις εργασίες τους, χαρτιά για το «σκούπισμα» ο κάθε ένας έφερνε από το σπίτι του (συνήθως ήταν μια κάμαρη).

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Τέτοια βρυσάκια, που το νερό έμπεινε με τον κουβά από πάνω, βρισκόντουσαν συνήθως δίπλα στην κύρια είσοδο του σπιτιού, από κάτω υπήρχε ένας χώρος για την συλλογή του νερού (τα βρωμόνερα αυτά ΠΟΤΕ δεν τα έριχναν στον βόθρο, διότι ή γέμιζε ή ο βόθρος με την επιπλέον υγρασία διέβρωνε τα θεμέλια του σπιτιού, τα νερά τα έριχναν στον χωματόδρομο), και εδώ οι άνθρωποι έπλεναν το πρόσωπό τους το πρωί, δίπλα και επάνω στο τοίχο υπήρχε ένα καθρεφτάκι (με καρφί στον τοίχο) για τους τολμηρούς που ήθελαν να κτενιστούν και για τους τολμηρότερους που ήθελαν να ξυριστούν.

Στις αγροτικές οικογένειες η ατομική υγιεινή ήταν δραματική, στο αγροτόσπιτο υπήρχε στην άκρη του οικοπέδου ένας ασκεπής χώρος περιφραγμένος με τσαλιά ύψους ένα με ενάμισι μέτρο συνήθως από δίπλα περνούσε αγροτικός δρόμος.

Στον χώρο αυτό υπήρχε ένα μεγάλος λάκκος και δύο μαδέρια που ένωναν τις άκρες του, πάνω στα μαδέρια πάταγε ο άνθρωπος και έκανε την σωματική του ανάγκη, γύρω από τον λάκκο περιφερόντουσαν κατσαρίδες και ποντίκια ο δε χώρος ήταν γεμάτος μύγες και κουνούπια, αν ο ατυχής χωρικός για κάποιο λόγο δεν πρόσεχε βρισκόταν να κολυμπά στο σκατό όλης της οικογένειας κατά την είσοδο στον άσκεπή αυτό χώρο έμπαινε με κάποιες λείες πέτρες ή φύλα δέντρων (μουρόφυλα κλπ) αυτά χρησιμοποιούνταν «για την καθαριότητα μετά την χρήση».

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Σπίτι σε λαική γειτονιά, η τουαλέτα και η κουζίνα είναι το παράπηγμα που βρίσκεται στο πεζοδρόμιο και φυσικά βόθρος ,  το ύψος του κτίσματος στο ψηλότερο σημείο θα πρέπει να είναι 1,60 με βία 1,70 οι άνθρωποι τότε 1,70 θεωρούντο "ψηλοί", την τουαλέτα από την κουζίνα την χώριζε συνήθως ένας μπερτές, κάτι σαν αυτό που βλέπετε στην εξώθυρα.... δεξιά στο καμαράκι φαίνεται σωλήνας αποχέτευσης (πιθανά μεταγενέστερα ο ιδιοκτήτης το σύνδεσε με τον αγωγό) .

Ο χρήστης αυτής της τουαλέτας βρισκόταν πάνω στα μαδέρια με τις ακαθαρσίες κάτω από τα πόδια του και τον ουρανό στο κεφάλι του, είτε έβρεχε, είτε χιόνιζε, είτε είχε ντάλα ήλιο το βράδυ οι πάντες απέφευγαν την χρήση, διότι υπήρχε σοβαρός κίνδυνος να βρεθούν μέσα στον λάκκο. Όλη αυτή η διαδικασία γινόταν από άνδρες και γυναίκες όλων των ηλικιών τις περισσότερες φορές υπό το βλέμμα των διερχομένων από τον πλαϊνό δρομάκι , για πλύσιμο χεριών κλπ πράγματα ούτε λόγος,σε κάποιο ασκεπή χώρο έξω από το κύριο κτίσμα υπήρχε βρυσάκι στον τοίχο για περιορισμένη χρήση κυρίως για ξύρισμα με ένα μετακινούμενο καθρεφτάκι, με παρόμοιο τρόπο γινόταν το πλύσιμο και στις τουαλέτες της εργατικής τάξης.

Στις κατοικίες των κτηνοτρόφων ούτε αυτός ο λάκκος δεν υπήρχε χρησιμοποιείτο ο ελεύθερος χώρος όπως ακριβώς και οι κατσίκες τους, για πλύσιμο όπου έβρισκαν τρεχούμενο νεράκι εκεί που ποτιζόντουσαν τα ζωντανά τους.

Στα νησιώτικα σπίτια αν δεν είχαν λάκκο η «ανάγκη» γινόταν σε βραχάκια με την θάλασσα να πιτσιλά τα οπίσθια τους, αν υπήρχε μεγάλη θαλασσοταραχή η ζημιά ήταν μεγαλύτερη, «η καθαριότητα μετά την χρήση» γινόταν με βότσαλα.

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Νίκαια στον μεσοπόλεμο, το ρέμα που βλέπουμε ήταν μια υπαίθρια χαβούζα αποβλήτων, ο πληθυσμός χρησιμοποιούσε ομαδικές τουαλέτες, μη έχετε την εντύπωση ότι μέχρι το 1967 βελτιώθηκε η κατάσταση!

Αυτή ήταν η υγιεινή μέχρι και τα πρώτα χρόνια του Απριλιανού καθεστώτος, οι πάντες κυρίως στην επαρχία μύριζαν σκατίλα που δεν την καταλάβαιναν διότι όλοι σκατομύριζαν.

ΑΠΡΙΛΙΑΝΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ ΥΓΙΕΙΝΗΣ

Αυτή την κατάσταση την αντιμετώπισε αποτελεσματικά η Χούντα των συνταγματαρχών.

Έβγαλαν διαταγή ότι εντός τακτής ημερομηνίας έπρεπε όλα τα αγροτικά σπίτια να καταργήσουν την ασκεπή τουαλέτα και να κατασκευάσουν τουαλέτα στεγασμένη(κάποιων διαστάσεων) με τούρκικη τουαλέτα, νερό και καζανάκι και φυσικά πόρτα που να κλείνει, δεν είναι καθόλου αυτονόητο ότι η τουαλέτα έπρεπε να έχει πόρτα.

 

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Στην ταινία "ΥΠΑΡΧΕΙ ΚΑΙ ΦΙΛΟΤΙΜΟ" η κόρη του πολιτευτή Μαυρογιαλούρου ζητά τουαλέτα, αν δει κανείς την ταινία παίρνει μια ιδέα πως ήταν οι τουαλέτες στην ύπαιθρο....

Ο αγρότης θα έφτιαχνε την τουαλέτα (επί πιστώσει), θα αγόραζε (επί πιστώσει) τα είδη υγιεινής, θα πλήρωνε (επί πιστώσει) τον οικοδόμο, τον υδραυλικό και τον ηλεκτρολόγο και αφού τελείωνε το έργο θα γινόταν έλεγχος από τον τοπικό χωροφύλακα,ο οποίος υπέγραφε ότι η κατασκευή πληρούσε τις προδιαγραφές της κυβέρνησης του Γ Παπαδόπουλου και μετά με την υπογραφή του χωροφύλακα και τις αποδείξει όλων των πιο πάνω πήγαινε ο αγρότης στην αγροτική τράπεζα και έπαιρνε ισόποσο αντίτιμο για να εξοφλήσει την πίστωση της κατασκευής της τουαλέτας του.

 

 

Η επαρχία μέσα σε δύο τρεις μήνες έκανε ένα άλμα πολιτισμού μιας εκατοσταριάς χρόνων. Το κράτος προκειμένου να μετατρέψει την Ελληνική ύπαιθρο σε πολιτισμένη περιοχή πλήρωσε την κατασκευή μερικών εκατοντάδων χιλιάδων τουαλετών σε όλη την χώρα.