ΓΕΝΝΗΣΗ
Ο θεός του φωτός, Απόλλων, ο γιος του Δία και της Λητώς, γεννήθηκε μαζί με την δίδυμη αδελφή του Άρτεμη, στις παρυφές του όρους Κύθνου, στο νησί της Δήλου. Σαν θεός του καθαρού φωτός, ήταν εχθρός του σκοταδιού, της αμάθειας και της κακότητας.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο «κιθαρωδός» Απόλλωνας. Φρεσκογραφία στον, Οίκο του Αυγούστου στην Ρώμη, περ. 20 π.Χ.
Η γέννα του Απόλλωνα σημαδεύτηκε από την εχθρότητα της Ήρας. Η ζηλιάρα Ήρα όμως αγανακτισμένη από τις αναρίθμητες απιστίες του άντρα της με θνητές και θεές και επειδή δεν είχε τη δύναμη να βλάψει το σύζυγό της, εναντιώθηκε στη Λητώ και βάλθηκε να μην την αφήσει με κανένα τρόπο να γεννήσει. Η Λητώ έτρεχε κατάκοπη σ' ολόκληρη τη γη, δοκιμάζοντας κάμπους, βουνά και θάλασσες για να γεννήσει τα παιδιά της• ολόκληρη η γη αρνιόταν να τη δεχτεί γιατί φοβόταν την τρομερή εκδίκηση της Ήρας. Μονάχα ένα μικρό πλεούμενο νησί, η Ορτυγία (νησί των Ορτυκιών) ή Αστερία, δέχτηκε να δώσει άσυλο στη δυστυχισμένη Λητώ. Το νησάκι αυτό ήταν φτωχό και άγονο, δεν μπορούσαν να βοσκήσουν σ' αυτό πρόβατα ούτε βόδια, ούτε όμως και να καρπίσουν αμπέλια ή άλλα δέντρα. Γι' αυτό λοιπόν δε φοβόταν την οργή της θεάς. Ο Απόλλωνας για να ανταμείψει το φτωχό νησί, μόλις γεννήθηκε το στερέωσε για πάντα με τέσσερις στήλες στο βυθό της θάλασσας και του έδωσε το όνομα Δήλος (= Φωτεινή).
Εννιά ολόκληρες μέρες κράτησαν οι πόνοι της γέννας. Η Λητώ ξαπλωμένη στη ρίζα μιας φοινικιάς, του μοναδικού δέντρου που υπήρχε πάνω στο νησί, βογκούσε από τους πόνους και εκλιπαρούσε την Ήρα να της επιτρέψει να γεννήσει τα παιδιά της. Η Αθηνά, η Δήμητρα, η Αφροδίτη και άλλες μικρότερες θεές έτρεξαν να βοηθήσουν τη Λητώ, όμως δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα χωρίς τη συγκατάθεση της Ήρας, που κρατούσε επάνω στον Όλυμπο την Ειλείθυια, τη θεά των αίσιων τοκετών. Τελικά, έστειλαν την πολύχρωμη Ίριδα, την αγγελιοφόρο των θεών, για να ζητήσει από την Ήρα να επιτρέψει τον τοκετό, προσφέροντάς της ένα περιδέραιο εξαιρετικής ομορφιάς από μάλαμα και κεχριμπάρι, εννιά πήχεις, που είχε κατασκευάσει στο εργαστήρι του ο μεγάλος τεχνίτης των θεών, ο Ήφαιστος. Αυτό το δώρο καταλάγιασε το θυμό της Ήρας, που έστειλε την Ειλείθυια στη Δήλο. Η Λητώ εξαντλημένη από τους αβάσταχτους πόνους τόσων ημερών γονάτισε στη ρίζα της φοινικιάς και έφερε στον κόσμο πρώτα την Άρτεμη και αμέσως μετά τον Απόλλωνα. Την ώρα της γέννας του θεού ιεροί κύκνοι πετούσαν πάνω από το νησί κάνοντας εφτά κύκλους, γιατί ήταν η έβδομη μέρα του μήνα.
Η Λητώ δεν πρόλαβε να βυζάξει καθόλου το νεογέννητο θεό. Μόλις γεννήθηκε, η Θέμιδα έσταξε στο στόμα του μερικές σταγόνες νέκταρ και λίγη αμβροσία και έτσι έγινε το θαύμα: το βρέφος άρχισε να μεγαλώνει απότομα, τα σπάργανα σκίστηκαν και έπεσαν από το σώμα του. Οι θεές θαμπωμένες από την ομορφιά του, τον καμάρωναν να κάνει βόλτες πάνω στο νησί.
Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ήταν νεογέννητο μόνο μερικών ημερών, έφυγε από την Δήλο και έψαξε να βρει την κατάλληλη τοποθεσία για να κτίσει τον ναό του. Επισκέφθηκε σχεδόν ολόκληρη την Ελλάδα και όταν έφθασε στους πρόποδες του όρους Παρνασσού, έμεινε κατ' ενθουσιασμένος.Η τοποθεσία όμως ανήκε στην θεά Γαία και προστατεύονταν από τον γιο της, τον Πύθωνα.
Ο Απόλλων χρησιμοποιώντας το τόξο του και ένα αναμμένο δαυλό, σκότωσε τον Πύθωνα, πήρε υπό την κατοχή του την περιοχή και μετά έφυγε με την αδελφή του Άρτεμη για την Σικυώνα, για να εξαγνισθούν από τον φόνο. Στο μέρος, της Ελληνιστικής πόλης κοντά στην Αγορά (η Αρχαία Ακρόπολη της Σικυώνος κατά τους χρόνους αυτούς), το επονομαζόμενο αργότερα "Φόβος", κατελήφθησαν από φόβο και έφυγαν για την Κρήτη.
Οι πρώτοι ιερείς του ναού ήταν Κρητικοί έμποροι, οι οποίοι ταξίδευαν από την Κνωσό στην Πύλο, αλλά ο θεός άλλαξε την πορεία του πλοίου τους και αγκυροβόλησαν στο λιμάνι της Κρίσσας.
Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο Απόλλων έφυγε από το όρος του Ολύμπου για να εξαγνισθεί από τον φόνο και πήγε να δουλέψει σαν υπηρέτης, στον βασιλιά Άδμητο των Φερών.
Όταν ο Απόλλων εξαγνίσθηκε, επέστρεψε στους Δελφούς στεφανωμένος με δάφνες από τα Τέμπη.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο ΑΠΟΛΛΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΝΥΜΦΕΣ ΤΗΣ ΘΕΤΙΔΑΣ - FRANCOIS GIRARDON
Σιγά-σιγά, σαν θεός του φωτός, ο οποίος διαπερνά το σκοτάδι, ο Απόλλων έγινε ο θεός της προφητείας. Πάντοτε δήλωνε την αλήθεια, χωρίς όμως να την φανερώνει, και οι απαντήσεις του ήταν διφορούμενες, μόνο σημεία, όπως έλεγε ο Ηράκλειτος:
"Ο κύριος στον οποίο ανήκει το μαντείο των Δελφών, ούτε φανερώνει την αλήθεια, ούτε την κρύβει, μόνο δίνει σημάδια".
ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Είχε 350 επικλήσεις, προσωνύμια και τοπικές λατρείες του. Οι γνωστότερες είναι Φοίβος (σχετίζεται στενά με τις λειτουργίες της λεγόμενης Ειμαρμένης και των Μοιρών), Λύκειος, Αγειεύς, Δελφίνος, ως Θεός μαντευτής (Αγνόμαντις, Αληθής, Δαφναίος, Μαντικός, Μοιραγέτης, Λοξίας, Προόψιος, Τριποδιλάλος). Σαν θεός της νεότητας (Κουροτρόφος, Ολβιουργός, Τελειότατος, Φάνης, Χαροποιός) , με την Ιατρική και την Θεραπευτική (Παίων, Αλεξίκακος, Ηπιόχειρ, Ιατρός), η Μουσική του ενασχόληση του έδωσε τις επικλείσεις (κύριος των Μουσών, Θεός Μουσαγέτης ή Μουσηγέτης. Σχετικές επικλήσεις του οι Μουσικός, Κιθαρωδός, Μουσαγέτης
Άλλες γνωστότερες επικλήσεις του οι Αγραίος, Αγρέτης, Άκτιος, Αμυκλαίος, Γεννήτωρ, Δειραδιώτης, Διονυσοδότης, Εναγώνιος, Επάκυιος, Ήλιος, Κάρνειος, Κιθαρωδός, Κουροτρόφος, Νόμιος, Ογκαίος, Ογκεάτας, Πτώος, Πύθιος, Σπόνδιος, Τμώος, Υπερβόρειος κ.ά.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :
Με το τριπτυχο ΄γνωθι σαυτον`, ‘μηδεν αγαν`, ‘μετρον αριστον` Ο Απολλων, ως θεραπευτης θεος, μας παροτρυνει να διαγωμεν βιον υγειην.
ΕΟΡΤΕΣ
Εορτάζονταν περισσότερο από κάθε άλλον θεό.
Ως θεός του φωτός που δίνει ζωή, προάγοντας την υγεία και το καλώς έχει του ανθρώπου,
Τα Θαργέλια (τον Μάιο, στην Αθήνα),
Τα Δελφίνια (Αθήνα),
Τα Υακύνθια (Σπάρτα),
Τα Εκατόμβαια, η θυσία εκατό βοδιών στην Αθήνα (ο πρώτος μήνας του χρόνου, Εκατόμβαιος, ονομάζονταν από το γεγονός). Οι εορτές του, σαν θεός του φωτός, γίνονταν όλες την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Εορτάζονταν όχι μόνο την εβδόμη μέρα του μηνός (τα γενέθλια του), αλλά επίσης και η πρώτη μέρα κάθε μήνα, ήταν ιερή γι' αυτόν.
ΣΥΜΒΟΛΑ
Ιερά φυτά του η δάφνη, ο ηλίανθος, η άρκευθος, η μυρίκη, το ηλιοτρόπιο και ο υάκινθος. Η Δάφνη είναι η νύμφη κόρη του ποταμού Πηνειού, που αγάπησε ο μεγάλος Έλληνας θεός όμως χωρίς μεγάλη επιτυχία.
Άλλα σύμβολά του είναι ο Τρίπους, η Κιθάρα και το τόξο ή βέλος. Ιερά ζώα ο λύκος, το γεράκι, ο κύκνος, το κοράκι, ο πετεινός, ο τζίτζικας, το δελφίνι και το κριάρι. Ιερό, λατρευτικό χρώμα του το Χρυσό. Ο ιερός αριθμός του είναι το Επτά (δηλαδή ο αριθμός της πληρότητας, του πνεύματος και του μακροκόσμου).
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Ο Απόλλων ήταν ο θεός του φωτός, του πολιτισμού, της ηθικής, ο οποίος μάχονταν εναντίον κάθε βαρβαρότητας, αναρχίας και κακίας.
Ο θεός του εξαγνισμού, ήταν συνδεδεμένος πολύ και με τις καλές τέχνες. Ως θεός της μουσικής, παρουσιάζεται να παίζει πάντοτε την λύρα. Ήταν επίσης θεός του αγροτικού χορού, που περιείχε τραγούδι και μουσική.
Στους Δελφούς ο Απόλλωνας σκότωσε ένα φοβερό δράκοντα που ονομαζόταν Πύθωνας και είχε δέκα χέρια και τέσσερα μάτια. Ο δράκοντας αυτός που έμοιαζε με τεράστια σαύρα έκανε πολλές καταστροφές στην περιοχή. Θόλωνε τα νερά αναταράζοντας τις πηγές και τα ποτάμια, κατέστρεφε τις καλλιέργειες, καταβρόχθιζε τα κοπάδια και τρόμαζε τις Νύμφες όταν μάλιστα ήταν πολύ μανιασμένος, στραγγάλιζε και κατάπινε τους ανήμπορους κατοίκους. Εξάλλου, αυτό το τέρας είχε κυνηγήσει, με εντολή της Ήρας, τη Λητώ όταν έψαχνε τόπο για να γεννήσει τα παιδιά της. Ο Απόλλωνας με τα ολόχρυσα βέλη που του χάρισε ο Ήφαιστος εξόντωσε τον Πύθωνα και έτσι απάλλαξε τους κατοίκους της περιοχής που για να θυμούνται το κατόρθωμά του καθιέρωσαν προς τιμή του αγώνες οι οποίοι ονομάστηκαν Πυθικοί Αγώνες. Επίσης, έχτισαν ένα μαντείο, το μαντείο των Δελφών, όπου εκεί η Πυθία καθισμένη πάνω στον ιερό τρίποδα, μασώντας φύλλα δάφνης σε κατάσταση ένθεης μανίας αποκάλυπτε τους διφορούμενους χρησμούς του θεού. Από το μαντείο αυτό πέρασε κάποτε ο ημίθεος Ηρακλής για να ζητήσει χρησμό. Η Πυθία όμως αρνήθηκε να του απαντήσει, γι' αυτό ο Ηρακλής έκλεψε τον ιερό τρίποδα και πήγε να ιδρύσει αλλού μαντείο. Ο Λοξίας (προσωνυμία του Απόλλωνα για τους διφορούμενους χρησμούς του) καταδίωκε για πολύ καιρό τον Ηρακλή όταν τον έφτασε, πάλευαν εννιά ολόκληρες μέρες και νύχτες αδιάκοπα, ολόκληρη η γη τρανταζόταν από τα χτυπήματά τους. Τελικά, ο Δίας χώρισε τους δυο αντιπάλους ρίχνοντας ανάμεσά τους έναν κεραυνό.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Θεός του Φωτός, της Αρμονίας και της Μουσικής.
Ο Απόλλωνας έλαβε μέρος στη Γιγαντομαχία στο πλευρό του πατέρα του Δία. Επίσης συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο και ήταν πάντοτε με το μέρος των Τρώων. Ακόμη συνέβαλε στην ολοκλήρωση της Αργοναυτικής εκστρατείας βοηθώντας τον Ιάσονα να φτάσει στη μαγική χώρα του Αιήτη.
Δυο φορές χρειάστηκε ο Απόλλωνας να χρησιμοποιήσει τις σαΐτες του για να υπερασπίσει τη μητέρα του, τη Λητώ. Η πρώτη φορά ήταν όταν ο γίγαντας Τιτυός επιθύμησε τη Λητώ και προσπάθησε να τη βιάσει. Ο θεϊκός γιος της ενέργησε αστραπιαία σκότωσε με τα βέλη του το γίγαντα λίγο πριν πραγματοποιήσει την άτιμη σκέψη του. Κάποια άλλη φορά μαζί με την αδερφή του Άρτεμη εξόντωσαν τα παιδιά της Νιόβης, εκτός από δύο, όταν αυτή καυχήθηκε ότι ήταν πιο ευτυχισμένη και πιο τυχερή από τη Λητώ που είχε μόνο δυο παιδιά, ενώ η ίδια είχε δεκατέσσερα.
Ο Απόλλωνας σκότωσε με τα βέλη του τα αρσενικά παιδιά και η Άρτεμη τις κόρες. Ο Δίας λυπήθηκε τη Νιόβη και τη μεταμόρφωσε σε βράχο που κλαίει ακόμη για το χαμό των παιδιών της.
ΕΡΩΤΙΚΗ ΖΩΗ
Απόλλωνας ήταν ένας πανέμορφος θεός, πανύψηλος, με καταπληκτική κορμοστασιά, γαλάζια μάτια και κατάξανθες μακριές μπούκλες. Γι' αυτό είχε πολυάριθμες ερωτικές περιπέτειες με Νύμφες και θνητές.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Απόλλων με την Ουρανία και την Ευτέρπη-Μούσες της Αστρονομίας και της Μουσικής αντίστοιχα
Αγάπησε τη Νύμφη Δάφνη, την κόρη του θεού ποταμού Πηνειού της Θεσσαλίας. Αυτή ήταν πανέμορφη και τη ζητούσαν από τον πατέρα της πολλά παλικάρια και γνωστοί ήρωες. Ο Πηνειός την παρακαλούσε να παντρευτεί για να του χαρίσει εγγόνια. Αυτή όμως, αγύριστο κεφάλι, δεν άκουγε το γέροντα πατέρα της, γιατί προτιμούσε να κυνηγάει μέσα στα δάση και να συντροφεύει την παρθένα Άρτεμη. Όταν κάποτε τη συνάντησε ο Απόλλωνας, θαμπώθηκε από την ομορφιά της και θέλησε να την κάνει δική του. Η Νύμφη όμως δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτα του θεού και κατέφυγε στο βουνό. Μερόνυχτα ολόκληρα ο Φοίβος (προσωνυμία του Απόλλωνα) την κυνηγούσε ανάμεσα στους θάμνους και τα πουρνάρια, φωνάζοντάς της πως δεν ήταν ένας τυχαίος γαμπρός αλλά ο λαμπρός Απόλλωνας που τον τιμούσαν θεοί και θνητοί. Τη στιγμή όμως που κόντευε να τη φτάσει, η Νύμφη παρακάλεσε τον πατέρα της να τη σώσει από το αγκάλιασμα του θεού. Τότε ο Πηνειός που λυπήθηκε την κόρη του, τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο δέντρο τα πόδια της έγιναν οι ρίζες της δάφνης, το σώμα της ο κορμός, τα χέρια της τα κλαδιά και τα μαλλιά της τα φύλλα του γνωστού δέντρου. Ο Απόλλωνας κλαίγοντας απαρηγόρητα αγκάλιασε το δέντρο και αφού δεν κατάφερε να σμίξει με τη Νύμφη όσο ήταν ζωντανή, ορκίστηκε ότι στο εξής η δάφνη θα ήταν το ιερό δέντρο του και ο ίδιος θα φορούσε πάντα δάφνινο στεφάνι.
Από τη σχέση του με τη θεά της Θεσσαλίας, τη Νύμφη Κυρήνη, ο Απόλλωνας απέκτησε ένα γιο, τον Αρισταίο.
Η Κυρήνη ζούσε άγρια ζωή στα δάση της Πίνδου και προστάτευε τα κοπάδια του πατέρα της. Μια μέρα επιτέθηκε χωρίς όπλα σ' ένα λιοντάρι, πάλεψε μαζί του και το νίκησε. Ο Φοίβος είδε το κατόρθωμά της και την ερωτεύτηκε. Κατόπιν την απήγαγε και με το ολόχρυσο άρμα του την οδήγησε, πετώντας πάνω από στεριές και από θάλασσες, στη Λιβύη• εκεί σ' ένα ολόχρυσο παλάτι έσμιξε μαζί της.
Από τη Θάλεια απέκτησε τους Κορύβαντες, δαίμονες που ανήκαν στη συνοδεία του Διόνυσου, μαζί με τους Σάτυρους και τα άλλα ξωτικά του δάσους.
Με την Ουρανία απέκτησε τους μουσικούς Λίνο και Ορφέα, που γαλήνευαν τη φύση ολόκληρη παίζοντας τον αυλό τους και εξημέρωναν τα άγρια θηρία.
Ο Απόλλωνας είναι ο πατέρας του Ασκληπιού, του θεού της Ιατρικής.
Με τη Κορωνίδα και την άφησε έγκυο. Τον καιρό όμως που αυτή περίμενε παιδί έκανε απιστίες στο θεό πηγαίνοντας μ' έναν θνητό. Όταν το έμαθε αυτό ο Απόλλωνας, οργισμένος από την προσβολή, σκότωσε την άπιστη Κορωνίδα. Τη στιγμή όμως που το σώμα της τοποθετήθηκε πάνω στη φωτιά και ήταν έτοιμο να καεί, ο εκδικητικός θεός μεταμορφωμένος σε γύπα όρμησε και τράβηξε από τα σπλάχνα της το παιδί, ζωντανό ακόμη.
Με τη Μάρπησσα, τη βασιλοπούλα της Αιτωλίας. Ο θεός αγαπούσε τη νεαρή κοπέλα, αλλά την έκλεψε ο θνητός Ίδας μ' ένα φτερωτό άρμα που του δώρισε ο Ποσειδώνας και την οδήγησε στη Μεσσήνη. Εκεί, ο Ίδας και ο Απόλλωνας χτυπήθηκαν αλλά τους χώρισε ο Δίας. Η Μάρπησσα είχε δικαίωμα να διαλέξει ανάμεσα στους δυο εραστές. Μάταια ο θεός την παρακαλούσε και της έδινε υποσχέσεις αιώνιας πίστης και αφοσίωσης. Αυτή διάλεξε το θνητό Ίδα, από το φόβο της ότι ο αθάνατος και αιώνια νέος Απόλλωνας θα την παρατούσε στα γεράματά της, όταν θα την εγκατέλειπαν η ομορφιά και η φρεσκάδα της νιότης.
Με την Κασσάνδρα, την κόρη του Πρίαμου, ο έρωτας δεν ευνόησε το θεό. Ο Απόλλωνας αγαπούσε την Κασσάνδρα και για να την κερδίσει της υποσχέθηκε να της μάθει την τέχνη της μαντικής. Η νεαρή βασιλοπούλα δέχτηκε, όταν όμως έμαθε καλά την τέχνη, εγκατέλειψε το θεό. Άλλοι πάλι λένε πως ο θεός έσμιξε τελικά με την Κασσάνδρα και απέκτησε μαζί της τον Τρωίλο.
Ήταν εραστής της τοπικής ηρωίδας Φθίας, από την οποία απέκτησε τρεις γιους: τον Δώρο, τον Λαόδοντα και τον Πολυποίτη, που τους σκότωσε ο Αιτωλός.
Στην Κολοφώνα πίστευαν πως ο Απόλλωνας ζευγάρωσε με τη Μαντώ, την κόρη του τυφλού μάντη Τειρεσία και από το σπέρμα του γεννήθηκε ο μέγας μάντης Νόμος.
Στην Κρήτη ο ερωτομανής θεός αγάπησε την Ακάλλη, την κόρη του Μίνωα• καρπός της κρυφής σχέσης τους ήταν ο Μίλητος. Η Ακάλλη μόλις γέννησε, άφησε το νεογέννητο στο δάσος, γιατί φοβόταν τον πατέρα της. Ο Απόλλωνας φρόντισε να ζήσει ο γιος του στέλνοντας λύκους να τον προστατεύουν και μια λύκαινα να τον θηλάζει.
Στην Αθήνα ο σκανταλιάρης θεός βίασε την Κρέουσα, την κόρη του βασιλιά Ερεχθέα. Εκείνη μόλις γέννησε εγκατέλειψε το παιδί σε μια ερημιά. Ο Απόλλωνας φρόντισε να φέρει το μωρό στους Δελφούς, όπου το μεγάλωσε η Πυθία. Αυτός ο γιος του Απόλλωνα που με τόσο άσχημο τρόπο ήρθε στη ζωή ονομάστηκε Ίωνας.
Ο Απόλλωνας λέγεται ότι αγάπησε και νέους άντρες. Πιο σημαντική είναι η ερωτική του περιπέτεια με τον Υάκινθο, έναν παρά πολύ όμορφο νέο. Μια μέρα που έπαιζαν οι δυο τους με το δίσκο ο τρομερός Ζέφυρος (άνεμος), επειδή ζήλευε το θεό, παρέσυρε το δίσκο ο οποίος χτύπησε τον Υάκινθο και τον σκότωσε ακαριαία. Ο Φοίβος απαρηγόρητος από το θάνατο του φίλου του και για να κάνει αθάνατο το όνομά του, τον μεταμόρφωσε στο γνωστό ομώνυμο λουλούδι.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :
Ο Απόλλωνας ήταν η προσωποποίηση του φωτός και του ήλιου.
ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Πώς σείστηκε το δάφνινο κλωνάρι του Απόλλωνα,
πώς και όλο το ιερό. Μακριά, μακριά όποιος είναι ανόσιος
και να τώρα ο Φοίβος χτυπά με το πόδι το δεξί τα θυρόφυλλα,
δεν βλέπεις; Ξαφνικά νεύμα γλυκό έκανε ο Φοίνικας της Δήλου
και ο κύκνος ευοίωνα στον αέρα τραγουδά.
μόνα σας τα αγκωνάρια των πυλών, μόνες σας οι σύρτες τραβηχτείτε. Γιατί πια ο θεός δεν είναι μακριά.
Στρωθείτε και οι νέοι στο τραγούδι και στο χορό,
Ο Απόλλων δε φανερώνεται στον τυχόντα, αλλά σε όποιον όσιος είναι
Και όποιος τον δει, σεβάσμιος αυτός και όποιος δεν τον είδε ανόσιος εκείνος
Θα σε αντικρίσουμε, μακροσαγιτάρη, και ποτέ δε θα είμαστε ανόσιοι,
Τώρα που είναι ανάμεσα μας ο Φοίβος, τα παλικάρια μήτε να κρατούν σιωπηλή την κιθάρα, μήτε τα πόδια τους να μην αντιβροντούν , αν είναι γάμο να κάνουν και τη χαίτη να κουρέψουν
Και να στεριώσουν το τείχος πάνω σε παμπάλαια θεμέλια
Χάρηκα τα παλικάρια, γιατί η λύρα πια έπιασε δουλειά.
Ησυχάστε να ακούσετε το τραγούδι του Απόλλωνα, και ο πόντος ησυχάζει, σαν οι τραγουδάρηδες γρικήσουν για την κιθάρα για τα τόξα, όπλα του Λυκώρεος Φοίβου.
Ούτε και η Θέτιδα οδύρεται για τον Αχιλλέα, μαύρη μητέρα,
Όποτε τον παιάνα, τον παιάνα ακούσει
Ακόμα και ο βράχος, ο δακρυολουσμένος, αναβάλλει τα πάθη του, αυτό το λιθάρι το νοτισμένο, που ρίζωσε στη Φρυγία, μάρμαρο αντί για γυναίκα σαν κάτι θλιβερό να θέλει να πει
Αϊέ, αϊέ αχολογήστε: κακό πράμα να τα βάζεις με τους μάκαρες θεούς.
Όποιους τους μάκαρες αντιμάχεται, το δικό μου το βασιλιά πολεμά,
Και όποιος το δικό μου το βασιλιά πολεμά, και τον Απόλλωνα μαζί,
Το χορό ο Απόλλων, γιατί κατά το πώς του αρέσει τραγουδά, θα τον τιμήσει.
Του είναι μπορετό, γιατί δεξιά από το Δία κάθεται.
Ούτε και ο χορός το Φοίβο μόνο μια μέρα θα τον τραγουδήσει. Καλά μπορεί να υμνηθεί αυτός. Μα και ποιος δεν μπορεί να υμνήσει το Φοίβο εύκολα; Μαλαματένια του Απόλλωνα και το ντύμα και οι πιάστρες του χιτώνα. Και οι σαγίτες από τη Λυκία και η φαρέτρα χρυσή και τα πέδιλα. Μέσα στο χρυσάφι ο Απόλλωνας
και με τη μεγαλύτερη προίκα. Βγάλε συμπέρασμα από τους Δελφούς. Και έτσι πάντα ωραίος είναι και πάντα νέος. Ποτέ τα τρυφερά του μάγουλα δεν τα σκέπασε ούτε χνούδι και τα σγουρά του στάζουν στο χώμα ευώδη έλαια, και ούτε πέφτει από τα μαλλιά του λίπος,
μα η ίδια η γιατρειά. Σ’ όποιο μέρος στην πόλη χάμω σταγόνες πέσουν, τα πάντα γιατρεύονται. Στην τέχνη τόσο επιδέξιος δεν υπάρχει άλλος σαν τον Απόλλωνα. Κείνος έλαχε να γίνει τοξότης, άλλος αοιδός
Μα μόνο στο Φοίβο του δόθηκαν χάρισμα και το τόξο και το τραγούδι
Εκείνου τα κότσια και τα μαντέματα, και από το Φοίβο δασκαλεύτηκαν οι γιατροί και βρήκαν αναβολή στο θάνατο. Το Φοίβο και ποιμένα θα τον φωνάξουμε ακόμα, από τότε που στον Άμφρυσσο βοσκούσε άλογα για το ζυγό, καθώς έλιωνε απ’ τον Έρωτα του ισόθεου Άδμητου.
Και τα βοσκήματα των βοδιών θα αβγατίσουνε, κι ούτε και οι αίγες θα ζητούν τα μικρά τους μα θα ‘χουν να θηλάζουν. Σ’ όλα τα βοσκαρούδια ο Απόλλων έριξε το βλέμμα του, και οι προβατίνες δίχως άρμεγμα δε θα ‘ναι, μα όλες θα ζεσταίνουν από κάτω ένα αρνάκι
Και αυτή που τη χρονιά ένα μικρό μόνο γεννά ευθύς και δύο θα γεννήσει.
Στο Φοίβο τα θάρρητά τους έχοντας, οι άνθρωποι σχεδιάσανε πόλεις. Πάντοτε ο Φοίβος αγαπά να κτίζονται πόλεις, και ο ίδιος ξομπλιάζει τα θεμέλια.
Και τα πρώτα τα θεμέλια τα στέριωσε σαν ήταν τεσσάρων χρονών στην όμορφη την Ορτυγία κοντά στην ολοστρόγγυλη λίμνη
Η Άρτεμις αδιάκοπα στάβλιζε για να πιάσει κεφάλια από Κυνθιάδες αίγες
Και ο Απόλλων κεντούσε το βωμό
Και έπειξε τα θεμέλια με κέρατα, στέριωσε και το βωμό από κέρατα και γύρω κεράτινους σήκωσε τοίχους
Έτσι έμαθε να ορθώνει τα πρώτα θεμέλια ο Φοίβος
Ο Φοίβος έβαλε στο νου του Βάττου και τη δικιά μου πόλη, και καλός οιωνός οδηγούσε το λαό που έμπαινε στη Λιβύη να κατοικήσει
Και όρκο πήρε και τείχη να δώσει στους δικούς μας βασιλιάδες. Πάντα κρατά το λόγο του ο Απόλλωνας
Απόλλωνα, πολλοί σε ονοματίζουν και Βοηδρομίωνα
Πολλοί και Κλάριον, σίγουρα έχεις πολλά ονόματα,
Όμως εγώ Κάρνειο σε κράζω. Έτσι σε λέγαν οι πατέρες μου.
Το πρώτο πόλισμα που στέριωσες η Σπάρτη, δεύτερη πάλι η Θήρα, τρίτο λοιπόν η πόλη της Κυρήνης
Και από τη Σπάρτη η έκτη γενιά του Οιδίποδα σε πήγε στην Θήρα για αποικία, και από τη Θήρα ο συφοριασμένος ο Αριστοτέλης σε έστησε δίπλα στην Ασβυστίδα γη, σου έχτισε το πιο ωραίο ανάκτορο, και στην πόλη θέσπισε γιορτή κάθε χρόνο, όπου πολλοί ταύροι για τελευταία φορά χαμηλώνουν το σβέρκο τους, βασιλιά (μου).
Αϊέ, αϊέ πανόσιε Κάρνειε, οι βωμοί σου τόσα ανθη πολύχρωμα φορτώνονται στην άνοιξη, όσα οι Ώρες σωριάζουν, σαν ο Ζέφυρος πνέει τη δροσιά του
Και το χειμώνα (φορτώνονται) γλυκό κρόκο. Και πάντα καίει άσβεστη η φλόγα. Και χθεσινή ανθρακιά δε χωνεύεται στη στάχτη
Στα αλήθεια χάρηκε πολύ ο Φοίβος, όταν οι ζωσμένοι άντρες της Ενυούς, μπήκαν στο χορό με τις ξανθιές τις Λιβύες
Και φτάσαν οι γραμμένες Καρνειάδες ώρες γι’ αυτούς
Αλλά οι Δωριείς δεν μπορούσαν να φτάσουν στις πηγές της Κύρας, μα κατοικούσαν την Άζιλι γεμάτη πλούσια λιβάδια.
Μα ο βασιλιάς έριξε το βλέμμα πάνω τους, και στη δικιά του νύμφη φανερώθηκε σα στάθηκε πάνω στη Μυρτούσσα την απόκρημνη, όπου σαΐτεψε ο μεγαλόχαρος το λιοντάρι, φονιά των βοδιών του Ευρύπυλου
Από κείνο το χορό άλλο πιο θεοτικό δεν είδε ο Απόλλωνας
Και ούτε σ’ άλλη πόλη μοίρασε τόσες ευεργεσίες, όσες στην Κυρήνη,
Καθώς στο νου του είχε τη παλιά αρπαγή, μα ούτε και αυτοί οι Βαττιάδες τιμήσαν περισσότερο άλλο θεό από το Φοίβο.
Αϊέ, αϊέ, ακούμε τον παιάνα, γιατί πρώτο τον ύμνο αυτό βρήκε ο Δελφικός λαός, όταν αποκάλυψες πόσο μακριά ρίχνεις τα χρυσά σου βέλη
Καθώς κατηφόριζες στην Πυθώ σε συναπάντησε το δαιμονικό θηρίο, το φημισμένο φίδι. Αυτό λοιπόν συ το ξέκανες το ένα πάνω στ’ άλλο ρίχνοντας γρήγορα τα βέλη, και αναγάλλιασε ο λαός
Αϊέ, αϊέ, παιάνα, ρίξε το βέλος, δίκαιο τιμωρό η μητέρα σου σε γέννησε
Και από τότε πια σε υμνούν.
Κρυφά ο Φθόνος στου Απόλλωνα τα αυτιά το σφύριξε:
«δεν χαίρομαι τον ποιητή που δεν τραγουδά όσα και ο πόντος.»
Ο Απόλλωνας τον χτύπησε με το πόδι και έτσι μίλησε:
«Μέγα το ρεύμα του Ασσύριου ποταμού, αλλά όλες τις βρωμιές της γης και πολύ βούρκο σέρνει στα νερά του.
μα οι μέλισσες για τη Δήμητρα νερό δεν κουβαλούν από παντού
αλλά απ’ όπου αναβλύζει καθαρή και αμόλυντη βρυσούλα, μικρή σταγόνα κουβαλούν, εφτακάθαρο νερό.
Να ζήσεις βασιλιά. Και ο Μώμος, όπου ο Φθόνος, εκεί να κατοικεί.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο θεός Απόλλων
ΜΗΝΙΑΙΟΣ ΥΜΝΟΣ
Άναξ Απόλλων, προστάτη σε κάθε φύσι
Και ηγεμόνα που κατευθύνεις όλα τα άλλα μεταξύ τους σε ένα
Και μάλιστα αυτό το παν και πολυμερές, που είναι πολύχορδο
Πολυθόρυβο, το φέρνεις σε αρμονία•
Εσύ, βέβαια, δίνεις την ομόνοια και την φρόνησι στις ψυχές
Και την δικαιοσύνη, τα οποία είναι τα κάλλιστα από τα δικά σου (πράγματα)
Και (δίνεις) υγεία στα σώματα και κάλλος βέβαια σε αυτά•
Εσύ να μας δίδης πάντοτε την επιθυμία για τα καλά,
Άναξ στις ψυχές μας, σε ώ παιάν.
Ο θεός του φωτός, Απόλλων, ο γιος του Δία και της Λητώς, γεννήθηκε μαζί με την δίδυμη αδελφή του Άρτεμη, στις παρυφές του όρους Κύθνου, στο νησί της Δήλου. Σαν θεός του καθαρού φωτός, ήταν εχθρός του σκοταδιού, της αμάθειας και της κακότητας.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο «κιθαρωδός» Απόλλωνας. Φρεσκογραφία στον, Οίκο του Αυγούστου στην Ρώμη, περ. 20 π.Χ.
Η γέννα του Απόλλωνα σημαδεύτηκε από την εχθρότητα της Ήρας. Η ζηλιάρα Ήρα όμως αγανακτισμένη από τις αναρίθμητες απιστίες του άντρα της με θνητές και θεές και επειδή δεν είχε τη δύναμη να βλάψει το σύζυγό της, εναντιώθηκε στη Λητώ και βάλθηκε να μην την αφήσει με κανένα τρόπο να γεννήσει. Η Λητώ έτρεχε κατάκοπη σ' ολόκληρη τη γη, δοκιμάζοντας κάμπους, βουνά και θάλασσες για να γεννήσει τα παιδιά της• ολόκληρη η γη αρνιόταν να τη δεχτεί γιατί φοβόταν την τρομερή εκδίκηση της Ήρας. Μονάχα ένα μικρό πλεούμενο νησί, η Ορτυγία (νησί των Ορτυκιών) ή Αστερία, δέχτηκε να δώσει άσυλο στη δυστυχισμένη Λητώ. Το νησάκι αυτό ήταν φτωχό και άγονο, δεν μπορούσαν να βοσκήσουν σ' αυτό πρόβατα ούτε βόδια, ούτε όμως και να καρπίσουν αμπέλια ή άλλα δέντρα. Γι' αυτό λοιπόν δε φοβόταν την οργή της θεάς. Ο Απόλλωνας για να ανταμείψει το φτωχό νησί, μόλις γεννήθηκε το στερέωσε για πάντα με τέσσερις στήλες στο βυθό της θάλασσας και του έδωσε το όνομα Δήλος (= Φωτεινή).
Εννιά ολόκληρες μέρες κράτησαν οι πόνοι της γέννας. Η Λητώ ξαπλωμένη στη ρίζα μιας φοινικιάς, του μοναδικού δέντρου που υπήρχε πάνω στο νησί, βογκούσε από τους πόνους και εκλιπαρούσε την Ήρα να της επιτρέψει να γεννήσει τα παιδιά της. Η Αθηνά, η Δήμητρα, η Αφροδίτη και άλλες μικρότερες θεές έτρεξαν να βοηθήσουν τη Λητώ, όμως δεν μπορούσαν να κάνουν τίποτα χωρίς τη συγκατάθεση της Ήρας, που κρατούσε επάνω στον Όλυμπο την Ειλείθυια, τη θεά των αίσιων τοκετών. Τελικά, έστειλαν την πολύχρωμη Ίριδα, την αγγελιοφόρο των θεών, για να ζητήσει από την Ήρα να επιτρέψει τον τοκετό, προσφέροντάς της ένα περιδέραιο εξαιρετικής ομορφιάς από μάλαμα και κεχριμπάρι, εννιά πήχεις, που είχε κατασκευάσει στο εργαστήρι του ο μεγάλος τεχνίτης των θεών, ο Ήφαιστος. Αυτό το δώρο καταλάγιασε το θυμό της Ήρας, που έστειλε την Ειλείθυια στη Δήλο. Η Λητώ εξαντλημένη από τους αβάσταχτους πόνους τόσων ημερών γονάτισε στη ρίζα της φοινικιάς και έφερε στον κόσμο πρώτα την Άρτεμη και αμέσως μετά τον Απόλλωνα. Την ώρα της γέννας του θεού ιεροί κύκνοι πετούσαν πάνω από το νησί κάνοντας εφτά κύκλους, γιατί ήταν η έβδομη μέρα του μήνα.
Η Λητώ δεν πρόλαβε να βυζάξει καθόλου το νεογέννητο θεό. Μόλις γεννήθηκε, η Θέμιδα έσταξε στο στόμα του μερικές σταγόνες νέκταρ και λίγη αμβροσία και έτσι έγινε το θαύμα: το βρέφος άρχισε να μεγαλώνει απότομα, τα σπάργανα σκίστηκαν και έπεσαν από το σώμα του. Οι θεές θαμπωμένες από την ομορφιά του, τον καμάρωναν να κάνει βόλτες πάνω στο νησί.
Σύμφωνα με την παράδοση, όταν ήταν νεογέννητο μόνο μερικών ημερών, έφυγε από την Δήλο και έψαξε να βρει την κατάλληλη τοποθεσία για να κτίσει τον ναό του. Επισκέφθηκε σχεδόν ολόκληρη την Ελλάδα και όταν έφθασε στους πρόποδες του όρους Παρνασσού, έμεινε κατ' ενθουσιασμένος.Η τοποθεσία όμως ανήκε στην θεά Γαία και προστατεύονταν από τον γιο της, τον Πύθωνα.
Ο Απόλλων χρησιμοποιώντας το τόξο του και ένα αναμμένο δαυλό, σκότωσε τον Πύθωνα, πήρε υπό την κατοχή του την περιοχή και μετά έφυγε με την αδελφή του Άρτεμη για την Σικυώνα, για να εξαγνισθούν από τον φόνο. Στο μέρος, της Ελληνιστικής πόλης κοντά στην Αγορά (η Αρχαία Ακρόπολη της Σικυώνος κατά τους χρόνους αυτούς), το επονομαζόμενο αργότερα "Φόβος", κατελήφθησαν από φόβο και έφυγαν για την Κρήτη.
Οι πρώτοι ιερείς του ναού ήταν Κρητικοί έμποροι, οι οποίοι ταξίδευαν από την Κνωσό στην Πύλο, αλλά ο θεός άλλαξε την πορεία του πλοίου τους και αγκυροβόλησαν στο λιμάνι της Κρίσσας.
Σύμφωνα με άλλη παράδοση, ο Απόλλων έφυγε από το όρος του Ολύμπου για να εξαγνισθεί από τον φόνο και πήγε να δουλέψει σαν υπηρέτης, στον βασιλιά Άδμητο των Φερών.
Όταν ο Απόλλων εξαγνίσθηκε, επέστρεψε στους Δελφούς στεφανωμένος με δάφνες από τα Τέμπη.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο ΑΠΟΛΛΩΝ ΜΕ ΤΙΣ ΝΥΜΦΕΣ ΤΗΣ ΘΕΤΙΔΑΣ - FRANCOIS GIRARDON
Σιγά-σιγά, σαν θεός του φωτός, ο οποίος διαπερνά το σκοτάδι, ο Απόλλων έγινε ο θεός της προφητείας. Πάντοτε δήλωνε την αλήθεια, χωρίς όμως να την φανερώνει, και οι απαντήσεις του ήταν διφορούμενες, μόνο σημεία, όπως έλεγε ο Ηράκλειτος:
"Ο κύριος στον οποίο ανήκει το μαντείο των Δελφών, ούτε φανερώνει την αλήθεια, ούτε την κρύβει, μόνο δίνει σημάδια".
ΟΝΟΜΑΤΑ ΤΟΥ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Είχε 350 επικλήσεις, προσωνύμια και τοπικές λατρείες του. Οι γνωστότερες είναι Φοίβος (σχετίζεται στενά με τις λειτουργίες της λεγόμενης Ειμαρμένης και των Μοιρών), Λύκειος, Αγειεύς, Δελφίνος, ως Θεός μαντευτής (Αγνόμαντις, Αληθής, Δαφναίος, Μαντικός, Μοιραγέτης, Λοξίας, Προόψιος, Τριποδιλάλος). Σαν θεός της νεότητας (Κουροτρόφος, Ολβιουργός, Τελειότατος, Φάνης, Χαροποιός) , με την Ιατρική και την Θεραπευτική (Παίων, Αλεξίκακος, Ηπιόχειρ, Ιατρός), η Μουσική του ενασχόληση του έδωσε τις επικλείσεις (κύριος των Μουσών, Θεός Μουσαγέτης ή Μουσηγέτης. Σχετικές επικλήσεις του οι Μουσικός, Κιθαρωδός, Μουσαγέτης
Άλλες γνωστότερες επικλήσεις του οι Αγραίος, Αγρέτης, Άκτιος, Αμυκλαίος, Γεννήτωρ, Δειραδιώτης, Διονυσοδότης, Εναγώνιος, Επάκυιος, Ήλιος, Κάρνειος, Κιθαρωδός, Κουροτρόφος, Νόμιος, Ογκαίος, Ογκεάτας, Πτώος, Πύθιος, Σπόνδιος, Τμώος, Υπερβόρειος κ.ά.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :
Με το τριπτυχο ΄γνωθι σαυτον`, ‘μηδεν αγαν`, ‘μετρον αριστον` Ο Απολλων, ως θεραπευτης θεος, μας παροτρυνει να διαγωμεν βιον υγειην.
ΕΟΡΤΕΣ
Εορτάζονταν περισσότερο από κάθε άλλον θεό.
Ως θεός του φωτός που δίνει ζωή, προάγοντας την υγεία και το καλώς έχει του ανθρώπου,
Τα Θαργέλια (τον Μάιο, στην Αθήνα),
Τα Δελφίνια (Αθήνα),
Τα Υακύνθια (Σπάρτα),
Τα Εκατόμβαια, η θυσία εκατό βοδιών στην Αθήνα (ο πρώτος μήνας του χρόνου, Εκατόμβαιος, ονομάζονταν από το γεγονός). Οι εορτές του, σαν θεός του φωτός, γίνονταν όλες την άνοιξη και το καλοκαίρι.
Εορτάζονταν όχι μόνο την εβδόμη μέρα του μηνός (τα γενέθλια του), αλλά επίσης και η πρώτη μέρα κάθε μήνα, ήταν ιερή γι' αυτόν.
ΣΥΜΒΟΛΑ
Ιερά φυτά του η δάφνη, ο ηλίανθος, η άρκευθος, η μυρίκη, το ηλιοτρόπιο και ο υάκινθος. Η Δάφνη είναι η νύμφη κόρη του ποταμού Πηνειού, που αγάπησε ο μεγάλος Έλληνας θεός όμως χωρίς μεγάλη επιτυχία.
Άλλα σύμβολά του είναι ο Τρίπους, η Κιθάρα και το τόξο ή βέλος. Ιερά ζώα ο λύκος, το γεράκι, ο κύκνος, το κοράκι, ο πετεινός, ο τζίτζικας, το δελφίνι και το κριάρι. Ιερό, λατρευτικό χρώμα του το Χρυσό. Ο ιερός αριθμός του είναι το Επτά (δηλαδή ο αριθμός της πληρότητας, του πνεύματος και του μακροκόσμου).
ΑΡΜΟΔΙΟΤΗΤΕΣ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Ο Απόλλων ήταν ο θεός του φωτός, του πολιτισμού, της ηθικής, ο οποίος μάχονταν εναντίον κάθε βαρβαρότητας, αναρχίας και κακίας.
Ο θεός του εξαγνισμού, ήταν συνδεδεμένος πολύ και με τις καλές τέχνες. Ως θεός της μουσικής, παρουσιάζεται να παίζει πάντοτε την λύρα. Ήταν επίσης θεός του αγροτικού χορού, που περιείχε τραγούδι και μουσική.
Στους Δελφούς ο Απόλλωνας σκότωσε ένα φοβερό δράκοντα που ονομαζόταν Πύθωνας και είχε δέκα χέρια και τέσσερα μάτια. Ο δράκοντας αυτός που έμοιαζε με τεράστια σαύρα έκανε πολλές καταστροφές στην περιοχή. Θόλωνε τα νερά αναταράζοντας τις πηγές και τα ποτάμια, κατέστρεφε τις καλλιέργειες, καταβρόχθιζε τα κοπάδια και τρόμαζε τις Νύμφες όταν μάλιστα ήταν πολύ μανιασμένος, στραγγάλιζε και κατάπινε τους ανήμπορους κατοίκους. Εξάλλου, αυτό το τέρας είχε κυνηγήσει, με εντολή της Ήρας, τη Λητώ όταν έψαχνε τόπο για να γεννήσει τα παιδιά της. Ο Απόλλωνας με τα ολόχρυσα βέλη που του χάρισε ο Ήφαιστος εξόντωσε τον Πύθωνα και έτσι απάλλαξε τους κατοίκους της περιοχής που για να θυμούνται το κατόρθωμά του καθιέρωσαν προς τιμή του αγώνες οι οποίοι ονομάστηκαν Πυθικοί Αγώνες. Επίσης, έχτισαν ένα μαντείο, το μαντείο των Δελφών, όπου εκεί η Πυθία καθισμένη πάνω στον ιερό τρίποδα, μασώντας φύλλα δάφνης σε κατάσταση ένθεης μανίας αποκάλυπτε τους διφορούμενους χρησμούς του θεού. Από το μαντείο αυτό πέρασε κάποτε ο ημίθεος Ηρακλής για να ζητήσει χρησμό. Η Πυθία όμως αρνήθηκε να του απαντήσει, γι' αυτό ο Ηρακλής έκλεψε τον ιερό τρίποδα και πήγε να ιδρύσει αλλού μαντείο. Ο Λοξίας (προσωνυμία του Απόλλωνα για τους διφορούμενους χρησμούς του) καταδίωκε για πολύ καιρό τον Ηρακλή όταν τον έφτασε, πάλευαν εννιά ολόκληρες μέρες και νύχτες αδιάκοπα, ολόκληρη η γη τρανταζόταν από τα χτυπήματά τους. Τελικά, ο Δίας χώρισε τους δυο αντιπάλους ρίχνοντας ανάμεσά τους έναν κεραυνό.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Θεός του Φωτός, της Αρμονίας και της Μουσικής.
Ο Απόλλωνας έλαβε μέρος στη Γιγαντομαχία στο πλευρό του πατέρα του Δία. Επίσης συμμετείχε στον Τρωικό πόλεμο και ήταν πάντοτε με το μέρος των Τρώων. Ακόμη συνέβαλε στην ολοκλήρωση της Αργοναυτικής εκστρατείας βοηθώντας τον Ιάσονα να φτάσει στη μαγική χώρα του Αιήτη.
Δυο φορές χρειάστηκε ο Απόλλωνας να χρησιμοποιήσει τις σαΐτες του για να υπερασπίσει τη μητέρα του, τη Λητώ. Η πρώτη φορά ήταν όταν ο γίγαντας Τιτυός επιθύμησε τη Λητώ και προσπάθησε να τη βιάσει. Ο θεϊκός γιος της ενέργησε αστραπιαία σκότωσε με τα βέλη του το γίγαντα λίγο πριν πραγματοποιήσει την άτιμη σκέψη του. Κάποια άλλη φορά μαζί με την αδερφή του Άρτεμη εξόντωσαν τα παιδιά της Νιόβης, εκτός από δύο, όταν αυτή καυχήθηκε ότι ήταν πιο ευτυχισμένη και πιο τυχερή από τη Λητώ που είχε μόνο δυο παιδιά, ενώ η ίδια είχε δεκατέσσερα.
Ο Απόλλωνας σκότωσε με τα βέλη του τα αρσενικά παιδιά και η Άρτεμη τις κόρες. Ο Δίας λυπήθηκε τη Νιόβη και τη μεταμόρφωσε σε βράχο που κλαίει ακόμη για το χαμό των παιδιών της.
ΕΡΩΤΙΚΗ ΖΩΗ
Απόλλωνας ήταν ένας πανέμορφος θεός, πανύψηλος, με καταπληκτική κορμοστασιά, γαλάζια μάτια και κατάξανθες μακριές μπούκλες. Γι' αυτό είχε πολυάριθμες ερωτικές περιπέτειες με Νύμφες και θνητές.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο Απόλλων με την Ουρανία και την Ευτέρπη-Μούσες της Αστρονομίας και της Μουσικής αντίστοιχα
Αγάπησε τη Νύμφη Δάφνη, την κόρη του θεού ποταμού Πηνειού της Θεσσαλίας. Αυτή ήταν πανέμορφη και τη ζητούσαν από τον πατέρα της πολλά παλικάρια και γνωστοί ήρωες. Ο Πηνειός την παρακαλούσε να παντρευτεί για να του χαρίσει εγγόνια. Αυτή όμως, αγύριστο κεφάλι, δεν άκουγε το γέροντα πατέρα της, γιατί προτιμούσε να κυνηγάει μέσα στα δάση και να συντροφεύει την παρθένα Άρτεμη. Όταν κάποτε τη συνάντησε ο Απόλλωνας, θαμπώθηκε από την ομορφιά της και θέλησε να την κάνει δική του. Η Νύμφη όμως δεν ανταποκρίθηκε στον έρωτα του θεού και κατέφυγε στο βουνό. Μερόνυχτα ολόκληρα ο Φοίβος (προσωνυμία του Απόλλωνα) την κυνηγούσε ανάμεσα στους θάμνους και τα πουρνάρια, φωνάζοντάς της πως δεν ήταν ένας τυχαίος γαμπρός αλλά ο λαμπρός Απόλλωνας που τον τιμούσαν θεοί και θνητοί. Τη στιγμή όμως που κόντευε να τη φτάσει, η Νύμφη παρακάλεσε τον πατέρα της να τη σώσει από το αγκάλιασμα του θεού. Τότε ο Πηνειός που λυπήθηκε την κόρη του, τη μεταμόρφωσε στο ομώνυμο δέντρο τα πόδια της έγιναν οι ρίζες της δάφνης, το σώμα της ο κορμός, τα χέρια της τα κλαδιά και τα μαλλιά της τα φύλλα του γνωστού δέντρου. Ο Απόλλωνας κλαίγοντας απαρηγόρητα αγκάλιασε το δέντρο και αφού δεν κατάφερε να σμίξει με τη Νύμφη όσο ήταν ζωντανή, ορκίστηκε ότι στο εξής η δάφνη θα ήταν το ιερό δέντρο του και ο ίδιος θα φορούσε πάντα δάφνινο στεφάνι.
Από τη σχέση του με τη θεά της Θεσσαλίας, τη Νύμφη Κυρήνη, ο Απόλλωνας απέκτησε ένα γιο, τον Αρισταίο.
Η Κυρήνη ζούσε άγρια ζωή στα δάση της Πίνδου και προστάτευε τα κοπάδια του πατέρα της. Μια μέρα επιτέθηκε χωρίς όπλα σ' ένα λιοντάρι, πάλεψε μαζί του και το νίκησε. Ο Φοίβος είδε το κατόρθωμά της και την ερωτεύτηκε. Κατόπιν την απήγαγε και με το ολόχρυσο άρμα του την οδήγησε, πετώντας πάνω από στεριές και από θάλασσες, στη Λιβύη• εκεί σ' ένα ολόχρυσο παλάτι έσμιξε μαζί της.
Από τη Θάλεια απέκτησε τους Κορύβαντες, δαίμονες που ανήκαν στη συνοδεία του Διόνυσου, μαζί με τους Σάτυρους και τα άλλα ξωτικά του δάσους.
Με την Ουρανία απέκτησε τους μουσικούς Λίνο και Ορφέα, που γαλήνευαν τη φύση ολόκληρη παίζοντας τον αυλό τους και εξημέρωναν τα άγρια θηρία.
Ο Απόλλωνας είναι ο πατέρας του Ασκληπιού, του θεού της Ιατρικής.
Με τη Κορωνίδα και την άφησε έγκυο. Τον καιρό όμως που αυτή περίμενε παιδί έκανε απιστίες στο θεό πηγαίνοντας μ' έναν θνητό. Όταν το έμαθε αυτό ο Απόλλωνας, οργισμένος από την προσβολή, σκότωσε την άπιστη Κορωνίδα. Τη στιγμή όμως που το σώμα της τοποθετήθηκε πάνω στη φωτιά και ήταν έτοιμο να καεί, ο εκδικητικός θεός μεταμορφωμένος σε γύπα όρμησε και τράβηξε από τα σπλάχνα της το παιδί, ζωντανό ακόμη.
Με τη Μάρπησσα, τη βασιλοπούλα της Αιτωλίας. Ο θεός αγαπούσε τη νεαρή κοπέλα, αλλά την έκλεψε ο θνητός Ίδας μ' ένα φτερωτό άρμα που του δώρισε ο Ποσειδώνας και την οδήγησε στη Μεσσήνη. Εκεί, ο Ίδας και ο Απόλλωνας χτυπήθηκαν αλλά τους χώρισε ο Δίας. Η Μάρπησσα είχε δικαίωμα να διαλέξει ανάμεσα στους δυο εραστές. Μάταια ο θεός την παρακαλούσε και της έδινε υποσχέσεις αιώνιας πίστης και αφοσίωσης. Αυτή διάλεξε το θνητό Ίδα, από το φόβο της ότι ο αθάνατος και αιώνια νέος Απόλλωνας θα την παρατούσε στα γεράματά της, όταν θα την εγκατέλειπαν η ομορφιά και η φρεσκάδα της νιότης.
Με την Κασσάνδρα, την κόρη του Πρίαμου, ο έρωτας δεν ευνόησε το θεό. Ο Απόλλωνας αγαπούσε την Κασσάνδρα και για να την κερδίσει της υποσχέθηκε να της μάθει την τέχνη της μαντικής. Η νεαρή βασιλοπούλα δέχτηκε, όταν όμως έμαθε καλά την τέχνη, εγκατέλειψε το θεό. Άλλοι πάλι λένε πως ο θεός έσμιξε τελικά με την Κασσάνδρα και απέκτησε μαζί της τον Τρωίλο.
Ήταν εραστής της τοπικής ηρωίδας Φθίας, από την οποία απέκτησε τρεις γιους: τον Δώρο, τον Λαόδοντα και τον Πολυποίτη, που τους σκότωσε ο Αιτωλός.
Στην Κολοφώνα πίστευαν πως ο Απόλλωνας ζευγάρωσε με τη Μαντώ, την κόρη του τυφλού μάντη Τειρεσία και από το σπέρμα του γεννήθηκε ο μέγας μάντης Νόμος.
Στην Κρήτη ο ερωτομανής θεός αγάπησε την Ακάλλη, την κόρη του Μίνωα• καρπός της κρυφής σχέσης τους ήταν ο Μίλητος. Η Ακάλλη μόλις γέννησε, άφησε το νεογέννητο στο δάσος, γιατί φοβόταν τον πατέρα της. Ο Απόλλωνας φρόντισε να ζήσει ο γιος του στέλνοντας λύκους να τον προστατεύουν και μια λύκαινα να τον θηλάζει.
Στην Αθήνα ο σκανταλιάρης θεός βίασε την Κρέουσα, την κόρη του βασιλιά Ερεχθέα. Εκείνη μόλις γέννησε εγκατέλειψε το παιδί σε μια ερημιά. Ο Απόλλωνας φρόντισε να φέρει το μωρό στους Δελφούς, όπου το μεγάλωσε η Πυθία. Αυτός ο γιος του Απόλλωνα που με τόσο άσχημο τρόπο ήρθε στη ζωή ονομάστηκε Ίωνας.
Ο Απόλλωνας λέγεται ότι αγάπησε και νέους άντρες. Πιο σημαντική είναι η ερωτική του περιπέτεια με τον Υάκινθο, έναν παρά πολύ όμορφο νέο. Μια μέρα που έπαιζαν οι δυο τους με το δίσκο ο τρομερός Ζέφυρος (άνεμος), επειδή ζήλευε το θεό, παρέσυρε το δίσκο ο οποίος χτύπησε τον Υάκινθο και τον σκότωσε ακαριαία. Ο Φοίβος απαρηγόρητος από το θάνατο του φίλου του και για να κάνει αθάνατο το όνομά του, τον μεταμόρφωσε στο γνωστό ομώνυμο λουλούδι.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ :
Ο Απόλλωνας ήταν η προσωποποίηση του φωτός και του ήλιου.
ΚΑΛΛΙΜΑΧΟΣ ΥΜΝΟΣ ΣΤΟΝ ΑΠΟΛΛΩΝΑ
Πώς σείστηκε το δάφνινο κλωνάρι του Απόλλωνα,
πώς και όλο το ιερό. Μακριά, μακριά όποιος είναι ανόσιος
και να τώρα ο Φοίβος χτυπά με το πόδι το δεξί τα θυρόφυλλα,
δεν βλέπεις; Ξαφνικά νεύμα γλυκό έκανε ο Φοίνικας της Δήλου
και ο κύκνος ευοίωνα στον αέρα τραγουδά.
μόνα σας τα αγκωνάρια των πυλών, μόνες σας οι σύρτες τραβηχτείτε. Γιατί πια ο θεός δεν είναι μακριά.
Στρωθείτε και οι νέοι στο τραγούδι και στο χορό,
Ο Απόλλων δε φανερώνεται στον τυχόντα, αλλά σε όποιον όσιος είναι
Και όποιος τον δει, σεβάσμιος αυτός και όποιος δεν τον είδε ανόσιος εκείνος
Θα σε αντικρίσουμε, μακροσαγιτάρη, και ποτέ δε θα είμαστε ανόσιοι,
Τώρα που είναι ανάμεσα μας ο Φοίβος, τα παλικάρια μήτε να κρατούν σιωπηλή την κιθάρα, μήτε τα πόδια τους να μην αντιβροντούν , αν είναι γάμο να κάνουν και τη χαίτη να κουρέψουν
Και να στεριώσουν το τείχος πάνω σε παμπάλαια θεμέλια
Χάρηκα τα παλικάρια, γιατί η λύρα πια έπιασε δουλειά.
Ησυχάστε να ακούσετε το τραγούδι του Απόλλωνα, και ο πόντος ησυχάζει, σαν οι τραγουδάρηδες γρικήσουν για την κιθάρα για τα τόξα, όπλα του Λυκώρεος Φοίβου.
Ούτε και η Θέτιδα οδύρεται για τον Αχιλλέα, μαύρη μητέρα,
Όποτε τον παιάνα, τον παιάνα ακούσει
Ακόμα και ο βράχος, ο δακρυολουσμένος, αναβάλλει τα πάθη του, αυτό το λιθάρι το νοτισμένο, που ρίζωσε στη Φρυγία, μάρμαρο αντί για γυναίκα σαν κάτι θλιβερό να θέλει να πει
Αϊέ, αϊέ αχολογήστε: κακό πράμα να τα βάζεις με τους μάκαρες θεούς.
Όποιους τους μάκαρες αντιμάχεται, το δικό μου το βασιλιά πολεμά,
Και όποιος το δικό μου το βασιλιά πολεμά, και τον Απόλλωνα μαζί,
Το χορό ο Απόλλων, γιατί κατά το πώς του αρέσει τραγουδά, θα τον τιμήσει.
Του είναι μπορετό, γιατί δεξιά από το Δία κάθεται.
Ούτε και ο χορός το Φοίβο μόνο μια μέρα θα τον τραγουδήσει. Καλά μπορεί να υμνηθεί αυτός. Μα και ποιος δεν μπορεί να υμνήσει το Φοίβο εύκολα; Μαλαματένια του Απόλλωνα και το ντύμα και οι πιάστρες του χιτώνα. Και οι σαγίτες από τη Λυκία και η φαρέτρα χρυσή και τα πέδιλα. Μέσα στο χρυσάφι ο Απόλλωνας
και με τη μεγαλύτερη προίκα. Βγάλε συμπέρασμα από τους Δελφούς. Και έτσι πάντα ωραίος είναι και πάντα νέος. Ποτέ τα τρυφερά του μάγουλα δεν τα σκέπασε ούτε χνούδι και τα σγουρά του στάζουν στο χώμα ευώδη έλαια, και ούτε πέφτει από τα μαλλιά του λίπος,
μα η ίδια η γιατρειά. Σ’ όποιο μέρος στην πόλη χάμω σταγόνες πέσουν, τα πάντα γιατρεύονται. Στην τέχνη τόσο επιδέξιος δεν υπάρχει άλλος σαν τον Απόλλωνα. Κείνος έλαχε να γίνει τοξότης, άλλος αοιδός
Μα μόνο στο Φοίβο του δόθηκαν χάρισμα και το τόξο και το τραγούδι
Εκείνου τα κότσια και τα μαντέματα, και από το Φοίβο δασκαλεύτηκαν οι γιατροί και βρήκαν αναβολή στο θάνατο. Το Φοίβο και ποιμένα θα τον φωνάξουμε ακόμα, από τότε που στον Άμφρυσσο βοσκούσε άλογα για το ζυγό, καθώς έλιωνε απ’ τον Έρωτα του ισόθεου Άδμητου.
Και τα βοσκήματα των βοδιών θα αβγατίσουνε, κι ούτε και οι αίγες θα ζητούν τα μικρά τους μα θα ‘χουν να θηλάζουν. Σ’ όλα τα βοσκαρούδια ο Απόλλων έριξε το βλέμμα του, και οι προβατίνες δίχως άρμεγμα δε θα ‘ναι, μα όλες θα ζεσταίνουν από κάτω ένα αρνάκι
Και αυτή που τη χρονιά ένα μικρό μόνο γεννά ευθύς και δύο θα γεννήσει.
Στο Φοίβο τα θάρρητά τους έχοντας, οι άνθρωποι σχεδιάσανε πόλεις. Πάντοτε ο Φοίβος αγαπά να κτίζονται πόλεις, και ο ίδιος ξομπλιάζει τα θεμέλια.
Και τα πρώτα τα θεμέλια τα στέριωσε σαν ήταν τεσσάρων χρονών στην όμορφη την Ορτυγία κοντά στην ολοστρόγγυλη λίμνη
Η Άρτεμις αδιάκοπα στάβλιζε για να πιάσει κεφάλια από Κυνθιάδες αίγες
Και ο Απόλλων κεντούσε το βωμό
Και έπειξε τα θεμέλια με κέρατα, στέριωσε και το βωμό από κέρατα και γύρω κεράτινους σήκωσε τοίχους
Έτσι έμαθε να ορθώνει τα πρώτα θεμέλια ο Φοίβος
Ο Φοίβος έβαλε στο νου του Βάττου και τη δικιά μου πόλη, και καλός οιωνός οδηγούσε το λαό που έμπαινε στη Λιβύη να κατοικήσει
Και όρκο πήρε και τείχη να δώσει στους δικούς μας βασιλιάδες. Πάντα κρατά το λόγο του ο Απόλλωνας
Απόλλωνα, πολλοί σε ονοματίζουν και Βοηδρομίωνα
Πολλοί και Κλάριον, σίγουρα έχεις πολλά ονόματα,
Όμως εγώ Κάρνειο σε κράζω. Έτσι σε λέγαν οι πατέρες μου.
Το πρώτο πόλισμα που στέριωσες η Σπάρτη, δεύτερη πάλι η Θήρα, τρίτο λοιπόν η πόλη της Κυρήνης
Και από τη Σπάρτη η έκτη γενιά του Οιδίποδα σε πήγε στην Θήρα για αποικία, και από τη Θήρα ο συφοριασμένος ο Αριστοτέλης σε έστησε δίπλα στην Ασβυστίδα γη, σου έχτισε το πιο ωραίο ανάκτορο, και στην πόλη θέσπισε γιορτή κάθε χρόνο, όπου πολλοί ταύροι για τελευταία φορά χαμηλώνουν το σβέρκο τους, βασιλιά (μου).
Αϊέ, αϊέ πανόσιε Κάρνειε, οι βωμοί σου τόσα ανθη πολύχρωμα φορτώνονται στην άνοιξη, όσα οι Ώρες σωριάζουν, σαν ο Ζέφυρος πνέει τη δροσιά του
Και το χειμώνα (φορτώνονται) γλυκό κρόκο. Και πάντα καίει άσβεστη η φλόγα. Και χθεσινή ανθρακιά δε χωνεύεται στη στάχτη
Στα αλήθεια χάρηκε πολύ ο Φοίβος, όταν οι ζωσμένοι άντρες της Ενυούς, μπήκαν στο χορό με τις ξανθιές τις Λιβύες
Και φτάσαν οι γραμμένες Καρνειάδες ώρες γι’ αυτούς
Αλλά οι Δωριείς δεν μπορούσαν να φτάσουν στις πηγές της Κύρας, μα κατοικούσαν την Άζιλι γεμάτη πλούσια λιβάδια.
Μα ο βασιλιάς έριξε το βλέμμα πάνω τους, και στη δικιά του νύμφη φανερώθηκε σα στάθηκε πάνω στη Μυρτούσσα την απόκρημνη, όπου σαΐτεψε ο μεγαλόχαρος το λιοντάρι, φονιά των βοδιών του Ευρύπυλου
Από κείνο το χορό άλλο πιο θεοτικό δεν είδε ο Απόλλωνας
Και ούτε σ’ άλλη πόλη μοίρασε τόσες ευεργεσίες, όσες στην Κυρήνη,
Καθώς στο νου του είχε τη παλιά αρπαγή, μα ούτε και αυτοί οι Βαττιάδες τιμήσαν περισσότερο άλλο θεό από το Φοίβο.
Αϊέ, αϊέ, ακούμε τον παιάνα, γιατί πρώτο τον ύμνο αυτό βρήκε ο Δελφικός λαός, όταν αποκάλυψες πόσο μακριά ρίχνεις τα χρυσά σου βέλη
Καθώς κατηφόριζες στην Πυθώ σε συναπάντησε το δαιμονικό θηρίο, το φημισμένο φίδι. Αυτό λοιπόν συ το ξέκανες το ένα πάνω στ’ άλλο ρίχνοντας γρήγορα τα βέλη, και αναγάλλιασε ο λαός
Αϊέ, αϊέ, παιάνα, ρίξε το βέλος, δίκαιο τιμωρό η μητέρα σου σε γέννησε
Και από τότε πια σε υμνούν.
Κρυφά ο Φθόνος στου Απόλλωνα τα αυτιά το σφύριξε:
«δεν χαίρομαι τον ποιητή που δεν τραγουδά όσα και ο πόντος.»
Ο Απόλλωνας τον χτύπησε με το πόδι και έτσι μίλησε:
«Μέγα το ρεύμα του Ασσύριου ποταμού, αλλά όλες τις βρωμιές της γης και πολύ βούρκο σέρνει στα νερά του.
μα οι μέλισσες για τη Δήμητρα νερό δεν κουβαλούν από παντού
αλλά απ’ όπου αναβλύζει καθαρή και αμόλυντη βρυσούλα, μικρή σταγόνα κουβαλούν, εφτακάθαρο νερό.
Να ζήσεις βασιλιά. Και ο Μώμος, όπου ο Φθόνος, εκεί να κατοικεί.
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΑ : Ο θεός Απόλλων
ΜΗΝΙΑΙΟΣ ΥΜΝΟΣ
Άναξ Απόλλων, προστάτη σε κάθε φύσι
Και ηγεμόνα που κατευθύνεις όλα τα άλλα μεταξύ τους σε ένα
Και μάλιστα αυτό το παν και πολυμερές, που είναι πολύχορδο
Πολυθόρυβο, το φέρνεις σε αρμονία•
Εσύ, βέβαια, δίνεις την ομόνοια και την φρόνησι στις ψυχές
Και την δικαιοσύνη, τα οποία είναι τα κάλλιστα από τα δικά σου (πράγματα)
Και (δίνεις) υγεία στα σώματα και κάλλος βέβαια σε αυτά•
Εσύ να μας δίδης πάντοτε την επιθυμία για τα καλά,
Άναξ στις ψυχές μας, σε ώ παιάν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου